Split payment w praktyce

Split payment funkcjonuje w Polsce już od 1 lipca 2018 roku jako dobrowolny i znajduje zastosowanie wyłącznie w transakcjach dokonywanych przelewem w złotych polskich na rzecz innych podatników VAT. System ulega przeróżnym modyfikacjom prawnym i logistycznym, co sprawia podatnikom niemałe trudności. Przyjrzyjmy się kilku z nim. 

Na czym polega podzielona płatność

Zapłata przy użyciu MPP opiera się na jednym przelewie do dostawcy za daną dostawę lub usługę. Rozdzielenie płatności następuje przez użycie specjalnego komunikatu przelewu, udostępnionego przez bank/SKOK. W komunikacie przelewu nabywca wskazuje:

• kwotę podatku VAT (lub część),

• kwotę sprzedaży brutto (lub część),

• numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność,

• NIP dostawcy.

Bank automatycznie dzieli kwotę sprzedaży netto, wpłacając ją na rachunek rozliczeniowy dostawcy, a pozostałą kwotę sumy, która odpowiada kwocie VAT z faktury, przenosi na specjalny rachunek bankowy dostawcy – rachunek VAT. Przelew w podzielonej płatności nie jest możliwy na rachunek ROR.

Polecamy szkolenia Obowiązkowy Split payment. Rejestry VAT - biała lista podatników. Nowa matryca stawek PKWiU - zmiany przepisów 2020 r. 

Natomiast już od 1 listopada 2019 roku płatność za fakturę jest objęta obowiązkowym MPP po spełnieniu łącznie następujących warunków: należność ogółem, która wynika z faktury (tj. wartość brutto całej faktury) przekracza 15 tys. zł, przynajmniej jedna pozycja na fakturze dotyczy towarów lub usług wrażliwych (określonych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT) oraz sprzedawca i nabywca są podatnikami VAT.

W przypadku pozostałych transakcji MPP pozostaje dobrowolny. Natomiast nie mogą z niego korzystać konsumenci nieprowadzący działalności gospodarczej oraz przedsiębiorcy, którzy otrzymują faktury bez wskazanych na nich kwoty podatku VAT (np. otrzymywanych od kontrahentów, będących podatnikami zwolnionymi).

Z kolei dobrowolny wybór odnosi się do takich transakcji, przy których faktury dokumentujące sprzedaż towaru/usługi objętych obowiązkowym MPP zawierają kwotę niższą lub równą 15 tys. zł brutto lub sprzedaż towarów/usług mieszanych (tj. towarów/usług objętych i nieobjętych obowiązkowym MPP) do 15 tys. zł brutto, bądź do rozliczeń w formie potrąceń, o których mowa w art. 498 KC, a także dla uregulowań należności wynikających z faktury, która dokumentuje transakcje w ramach wykonania umowy o partnerstwie publiczno-prawnym.

Obowiązkowy MPP nie będzie stosowany w transakcjach realizowanych na podstawie umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym, jeżeli sprzedawcą na dzień dokonania dostawy był podmiot prywatny (nie publiczny) i jeśli rozliczenie następuje w formie potrącenia.

Natomiast, w oparciu o treść przepisów przejściowych, w dwóch przypadkach zastosowanie znajdzie procedura odwrotnego obciążenia:

• przed 1 listopada 2019 r. podatnik dostarczył towary lub świadczył usługi, wymienionych w załączniku nr 11 lub załączniku nr 14 do ustawy o VAT, dla których obowiązek podatkowy powstał lub faktura została wystawiona po 31 października 2019 r.,

• po 31 października 2019 r. podatnik dostarczył towary lub świadczył usługi, wymienionych w załączniku nr 11 lub załączniku nr 14 do ustawy, dla których faktura została wystawiona przed 1 listopada 2019 r.

  Logistyka transakcji

Transakcje objęte obowiązkowym MPP muszą być realizowane przez rachunki rozliczeniowe założone dla działalności gospodarczej, które są wskazane w wykazie podatników VAT. Dla przyjęcia płatności za transakcję objętą split paymentem obowiązkowe jest posiadanie konta VAT. Bank lub SKOK założyły takie konta automatycznie po wejściu w życie przepisów o dobrowolnym MPP (w 2018 r.) tym klientom, którzy korzystali z konta firmowego. Nie ma obowiązku umieszczania numeru konta VAT na fakturze, ponieważ za prawidłowe rozdzielenie kwot netto i VAT odpowiada bank przy zleceniu przelewu. Przedsiębiorca, którzy rozlicza transakcje przez swoje konto osobiste (prywatne, ROR), nie ma założonego konta VAT – nie będzie mógł ani zlecać, ani przyjmować płatności objętych obowiązkowym MPP.

Zapłata przy użyciu MPP dokonywana jest po stronie kupującego jednym przelewem. Rozdzielenie płatności następuje przez użycie specjalnego komunikatu przelewu, udostępnionego przez bank/SKOK. W komunikacie przelewu nabywca wskazuje: kwotę podatku VAT (lub część), kwotę sprzedaży brutto (lub część), numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność oraz NIP dostawcy. Nabywca nie musi znać numeru rachunku VAT dostawcy, gdyż na przelewie – tak jak dotychczas – będzie wskazywać rachunek rozliczeniowy dostawcy.

Bank/SKOK automatycznie otwiera jeden rachunek VAT do wszystkich rachunków rozliczeniowych swoich klientów. Na wniosek przedsiębiorcy bank/SKOK może otworzyć więcej rachunków VAT. Otwarcie i prowadzenie rachunków VAT jest usługą bezpłatną.

Obowiązkowa adnotacja na fakturze

Podatnik VAT sprzedając towary czy usługi objęte obowiązkowym MPP z fakturą przekraczającą kwotę 15 tys. zł musi wpisać na niej adnotację „mechanizm podzielonej płatności”. W przypadku braku tego oznaczenia dostawca powinien dokonać korekty wystawiając fakturę korygującą, bądź też nabywca może skorygować błąd poprzez wystawienie noty korygującej.

Za pominięcie obowiązku umieszczenia adnotacji przy wystawianiu faktury, organ podatkowy nakłada na wystawcę dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% kwoty podatku wykazanej na tej fakturze. Sankcja będzie naliczana wyłącznie od wartości kwoty VAT, która przypada na dostawę towarów i usług objętych obowiązkowym MPP. Jednakże, gdy nabywca ureguluje całą kwotę poprzez split payment odpowiadającej kwocie VAT, wystawiający zostanie zwolniony z sankcji.

Nabywca po otrzymaniu faktury VAT z adnotacją „mechanizm podzielonej płatności”, jest zobowiązany do zapłaty za pomocą specjalnego komunikatu przelewu jedynie tej kwoty należności wynikającej wyłącznie z części z tytułu nabycia towarów lub usług objętych obowiązkowym split payment. Procedura obowiązuje także w sytuacji braku adnotacji, gdy faktura wystawiona jest na kwotę powyżej 15 tys. zł i dotyczy towarów lub usług z załącznika nr 15 ustawy o VAT – wynika to z obowiązku należytej staranności.

Na nabywcy również ciąży sankcja 30% kwoty VAT, która przypada na nabyte towary lub usługi objęte obowiązkowym MPP, jeśli pominie w dokonywaniu płatności obowiązku zapłaty przez MPP. Jednakże również może uniknąć sankcji, jeśli wystawca rozliczy całą kwotę VAT wynikającą z faktury. Co więcej, przedsiębiorcy prowadzącemu jednoosobową działalność gospodarczą grozi grzywna w wysokości do 720 stawek dziennych za dokonanie płatności z pominięciem obowiązkowego MPP (art. 57c § 1 Kodeksu karnego skarbowego).

Dodatkowo, gdy kwota należności zostanie opłacona z pominięciem MPP, mimo zawarcia na fakturze adnotacji, że płatność powinna być dokonana w MPP, to od 1 stycznia 2020 r. nie będzie można jej zaliczyć w koszty podatkowe.

Niestety, obecnie brak jest w przepisach wskazanego terminu na naprawienie błędu. Może zdarzyć się sytuacja, że organ zauważy pominięcie obowiązku, zanim zwróci na to uwagę kontrahent, przez co ten nie zdąży się zreflektować przed nałożeniem sankcji, która będzie obowiązywać, mimo późniejszego uregulowania należności.

Co można opłacać z konta VAT

Środkami zgromadzonymi na koncie VAT można opłacić kwotę odpowiadającą VAT z faktur otrzymanych od kontrahentów, dodatkowe zobowiązanie podatkowe i odsetki za zwłokę od tej należności, VAT z importu i odsetki za zwłokę od tego, CIT i PIT, zaliczki na te podatki, a także odsetki za zwłokę od tych podatków, akcyzę, przedpłatę akcyzy, wpłaty dzienne i odsetki za zwłokę od tych płatności, cło i odsetki za zwłokę od tych należności oraz składki ZUS. Organy podatkowe nie będą dysponować środkami zgromadzonymi na rachunkach VAT, sprawują jednak nadzór nad ich uwolnieniem. 

Ponadto, można także stosować mechanizm podzielonej płatności do zaliczek wnoszonych przed wystawieniem faktury. W tym przypadku w komunikacie przelewu w miejsce numeru faktury należy wpisać „zaliczka”. Umożliwiono także wykonanie płatności za więcej niż jedną fakturę przy pomocy jednego komunikatu przelewu. W tym przypadku komunikat przelewu w MPP ma obejmować wszystkie faktury od jednego wystawcy i kwotę, która odpowiada sumie kwot podatku, wykazanych w otrzymanych fakturach. Okres, za który można dokonywać takiej zbiorczej płatności w split paymencie, nie będzie mógł być krótszy niż 1 dzień i dłuższy niż 30 dni. Wówczas jako numer faktury należy wskazać okres, za który dokonywana jest płatność.

Uwolnienie środków z konta VAT

Istnieje możliwość otrzymania zwrotu różnicy VAT w przyspieszonym trybie do 25 dni – trzeba zaznaczyć w deklaracji VAT, że zwrot ma być dokonany na rachunek VAT oraz wpisać kwotę. Można też wykazać różnicę do zwrotu (wynikającą z nadwyżki podatku naliczonego nad należnym) w standardowym terminie 60 dni.

Jeśli dojdzie do nagromadzenia się środków finansowych na rachunku VAT, przedsiębiorcy może złożyć wniosek do urzędu skarbowego o uwolnienie tych środków, tj. przekazanie na rachunek rozliczeniowy. Termin na podjęcie decyzji przez organ wynosi 60 dni. Naczelnik urzędu skarbowego może odmówić wydania zgody jedynie w sytuacji, gdy wnioskodawca posiada zaległości w VAT (do wysokości tej zaległości) lub gdy zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązania podatkowe z tytułu VAT nie zostaną wykonane. W przypadku zgody właściciel rachunku otrzymuje postanowienie, zaś bank/SKOK prowadzący rachunek VAT przedsiębiorcy dostaje informację o wydanym postanowieniu, na podstawie której niezwłocznie przeleje środki z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy. Złożenie wniosku do urzędu skarbowego nie będzie blokować możliwości wykorzystywania środków zgromadzonych na rachunku VAT w czasie, w którym naczelnik urzędu skarbowego będzie rozpatrywać wniosek. Po złożeniu wniosku o przekazanie środków można zapłacić kontrahentom faktury w MPP lub zapłacić podatki do urzędu skarbowego. Bank/SKOK przeleje na rachunek rozliczeniowy kwotę do wysokości posiadanych środków na rachunku VAT na dzień otrzymania informacji o postanowieniu naczelnika urzędu skarbowego.

Przedsiębiorcy zagraniczni też zobligowani do posiadania konta VAT

Została także wyjaśniona kwestia przedsiębiorców zagranicznych dokonujących transakcji na terenie Polski. Z momentem wejścia w życie obowiązkowego split paymentu został na nich nałożony obowiązek posiadania konta VAT, co stanowi dla nich dodatkowe obciążenie finansowe. Zgodnie z treścią art. 108f ustawy o VAT na wniosek podatnika nieposiadającego siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju naczelnik drugiego urzędu skarbowego dokonuje zwrotu poniesionych przez podatnika kosztów obsługi rachunków rozliczeniowych oraz rachunków VAT prowadzonych dla tych rachunków. Wniosek o zwrot kosztów może być składany za okresy kwartalne, półroczne lub roczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po okresie, za który składany jest wniosek. We wniosku o zwrot kosztów określa się kwotę, o którą ubiega się podatnik, oraz numer rachunku rozliczeniowego lub numer imiennego rachunku w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, na który ma zostać dokonany zwrot kosztów. Do wniosku o zwrot kosztów dołącza się dokumenty potwierdzające wysokość poniesionych przez podatnika kosztów. Zwrot kosztów, o których mowa w ust. 1, dokonywany jest w złotych polskich na rachunek rozliczeniowy podatnika lub imienny rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej wskazany we wniosku, w terminie 30 dni od dnia jego otrzymania.