Zgodnie z art. 70 zb ust. 1 Ustawy o funduszach inwestycyjnych działalność zarządzającego ASI nie wymaga uzyskania zezwolenia Komisji i może być wykonywana na podstawie wpisu do rejestru zarządzających ASI, jeżeli łączna wartość aktywów wchodzących w skład portfeli inwestycyjnych alternatywnych spółek inwestycyjnych, którymi zamierza zarządzać lub zarządza zarządzający ASI, nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości kwoty 100 000 000 euro, a w przypadku gdy zarządzający ASI zarządza wyłącznie spółkami, które nie stosują dźwigni finansowej AFI i w których prawa uczestnictwa mogą być odkupione po co najmniej 5 latach od momentu ich nabycia – równowartości kwoty 500 0000 00 euro. Zatem przekroczenie opisanych powyżej limitów kreuje obowiązek złożenia do KNF wniosku o udzielenie zezwolenia na wykonywanie działalności zarządzającego ASI. Należy również wskazać, że działalność zarządzającego ASI polegająca na zarządzaniu unijnym AFI, może być wykonywana wyłącznie przez zewnętrznie zarządzającego ASI, który uzyskał zezwolenie na wykonywanie działalności przez zarządzającego ASI.
Z powyższego wynika, że zarządzający alternatywną spółką inwestycyjną może wykonywać działalność przewidzianą w art. 70e ust. 1 Ustawy wyłącznie w formie spółki kapitałowej z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pod warunkiem uzyskania zezwolenia Komisji na wykonywanie działalności przez zarządzającego ASI bądź, w przypadku zarządzania portfelami inwestycyjnymi o relatywnie niskiej wartości, pod warunkiem uzyskania wpisu do rejestru zarządzających ASI.
Z punktu widzenia uczestników rynku kapitałowego, a zwłaszcza z perspektywy podmiotów planujących rozpocząć działalność przy użyciu ASI jako rodzaju wehikułu inwestycyjnego, jak i inwestorów zamierzających inwestować swoje środki finansowe za pośrednictwem ASI lub inwestowaniem w prawa uczestnictwa ASI (odpowiednio akcje lub udziały), ważna jest świadomość istnienia pewnych różnic pomiędzy sposobem wykonywania działalności zarządzającego ASI na podstawie uzyskanego zezwolenia KNF, a wykonywaniem działalności zarządzającego ASI na podstawie wpisu do rejestru zarządzających ASI.
W ramach reżimu prawnego dotyczącego zarządzających aktywami o wartościach przekraczających limity, o których mowa powyżej, proces licencjonowania, bieżącego nadzoru, a także wymogi w zakresie wykonywania działalności zostały ukształtowane analogicznie do towarzystw funduszy inwestycyjnych. Natomiast co do zarządzających ASI na podstawie wpisu do rejestru zarządzających ASI wymogi dotyczące rozpoczęcia, jak i wykonywania działalności zostały złagodzone, zaś nadzór sprawowany przez Komisję Nadzoru Finansowego został ograniczony w zasadzie do corocznego badania wartości aktywów pozostających w zarządzaniu tych podmiotów. Zatem zgodnie z treścią art. 70 zb ust. 4 Ustawy o funduszach inwestycyjnych do zarządzającego ASI, który wykonuje działalność określoną w art. 70e ust. 1 bez zezwolenia Komisji, po uzyskaniu wpisu do rejestru zarządzających ASI nie stosuje się przepisów art. 70ba-70bd, art. 70d, art. 70f ust. 3-12, art. 70g-70j, art. 70l-70r oraz przepisów działów IIIb, IV, XII i XIII.
Podmiot ubiegający się o wpis do rejestru zarządzających ASI nie musi posiadać i utrzymywać określonej wysokości kapitałów własnych, przyjmować do stosowania szeregu regulacji wewnętrznych w zakresie sposobu wykonywania czynności związanych z zarządzaniem alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi, w szczególności dotyczących konfliktów interesów, ochrony informacji poufnych lub stanowiących tajemnicę zawodową, polityki wynagrodzeń, zarządzania ryzykiem oraz płynnością, wyceny aktywów zarządzanych alternatywnych spółek inwestycyjnych, powierzania wykonywania czynności innym podmiotom, obowiązków informacyjnych, publikacyjnych i sprawozdawczych.
Względem ASI, której zarządzający podlega jedynie wpisowi do rejestru zarządzających ASI, nie stosuje się art. 70ba Ustawy o funduszach inwestycyjnych, dotyczącego opracowywania i publikowania polityki zaangażowania w spółkę notowaną na rynku regulowanym oraz sporządzania sprawozdania z realizacji tej polityki. Wyłączone jest również stosowanie art. 70bc, którego przedmiotem jest obowiązek składania corocznej informacji o zgodności przyjętej strategii inwestycyjnej i jej realizacji z ustaleniami dotyczącymi lokowania aktywów w dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym akcje spółek.
ASI, której zarządzający podlega jedynie wpisowi do rejestru zarządzających ASI, nie ma obowiązku posiadania depozytariusza (Dział IV Ustawy o funduszach inwestycyjnych), przechowującego aktywa alternatywnej spółki inwestycyjnej i prowadzącego rejestr wszystkich jej aktywów, a ponadto pełniącego funkcje podmiotu kontrolującego czynności dokonywane przez alternatywną spółkę inwestycyjną oraz zarządzającego ASI w celu zapewnienia wykonywania przez nich działalności regulowanej zgodnie z prawem i regulacjami wewnętrznymi ASI.
Na podmiotach wpisanych do rejestru zarządzających ASI nie ciążą takie same rygorystyczne obowiązki informacyjne, w tym obowiązki sprawozdawcze w stosunku do Komisji, jak na zarządzających ASI, którzy uzyskali zezwolenie. Prawne zróżnicowanie w zakresie ustawowych obowiązków nałożonych na licencjonowanych zarządzających ASI oraz rejestrowanych zarządzających ASI znajduje swoje odzwierciedlenie również w zasadach nadzoru sprawowanego przez Komisję nad powołanymi podmiotami w toku prowadzonej przez nie działalności.
Zarządzający ASI, podlegający jedynie ujawnieniu w prowadzonym przez Komisję rejestrze zarządzających ASI, są nadzorowani w sposób ograniczony, mający przede wszystkim na celu monitorowanie wielkości aktywów zarządzanych przez nich spółek oraz kategorii lokat i rynków, na których inwestują, w celu identyfikacji potencjalnych ryzyk systemowych, generowanych przez ogół zarządzających ASI w sytuacji gdy Zarządzający ASI, którzy przepisami Ustawy o funduszach inwestycyjnych zobligowani zostali do uzyskania zezwolenia Komisji na prowadzenie działalności, podlegają bieżącemu nadzorowi Komisji pozwalającemu monitorować, czy podmiot nadzorowany przestrzega przepisów prawa lub regulacji wewnętrznych określających zasady wykonywania działalności, bądź czy też zarządzający ASI nie narusza zakresu udzielonego zezwolenia lub interesu inwestorów alternatywnej spółki inwestycyjnej w toku bieżącej działalności.
Ważna jest świadomość istnienia pewnych różnic pomiędzy sposobem wykonywania działalności zarządzającego ASI na podstawie uzyskanego zezwolenia KNF, a wykonywaniem działalności zarządzającego ASI na podstawie wpisu do rejestru zarządzających ASI
Do zarządzających ASI podlegających jedynie ujawnieniu w prowadzonym przez Komisję rejestrze zarządzających ASI nie stosuje się ponadto art. 70d Ustawy o funduszach inwestycyjnych dotyczącego warunków, jakim powinien odpowiadać skład organów zarządzającego ASI. W związku z powyższym w ramach postępowania administracyjnego o wpis do rejestru zarządzających ASI Komisja nie weryfikuje kwalifikacji i doświadczenia zawodowego członków organów spółki, ani też innych osób odpowiedzialnych za zarządzanie aktywami, nie analizuje aktualnej sytuacji ekonomicznej wnioskodawcy oraz możliwości finansowych prowadzenia działalności w przyszłości, nie gromadzi szczegółowych informacji, w tym danych finansowych, na temat akcjonariuszy oraz grupy kapitałowej wnioskodawcy.
Wyłączone jest również stosowanie art. 70f ust. 3–12 Ustawy o funduszach inwestycyjnych, które to regulacje dotyczącą obowiązków związanych z wprowadzaniem ASI do obrotu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Do tych zarządzających ASI nie stosuje się ponadto art. 70g Ustawy o funduszach inwestycyjnych, dotyczącego możliwości przekazania czynności związanych z zarządzaniem ASI innemu podmiotowi w formie umowy zawartej w formie pisemnej.
Art. 70h Ustawy o funduszach inwestycyjnych dotyczy zasad dokonywania wycen aktywów ASI i możliwości powierzenia czynności wyceny innemu, zewnętrznemu podmiotowi wyznaczonemu przez zarządzającego ASI. Stosowanie tego uregulowania jest również wyłączone. Nie stosuje się ponadto przepisów dotyczących możliwości dokonywania wykupu praw uczestnictwa w ASI.
Zarządzający ASI w oparciu o wpis do rejestru nie ma ponadto obowiązku wdrożenia i stosowania polityki wynagrodzeń ustanawiającej zasady wynagradzania osób, do których zadań należą czynności istotnie wpływające na profil ryzyka zarządzającego ASI lub zarządzanych przez niego ASI, który to obowiązek jest przewidziany w art. 70j Ustawy o funduszach inwestycyjnych.
Zarządzający ASI w oparciu o wpis do rejestru nie jest ponadto zobowiązany do przestrzegania przewidzianych w art. 70n Ustawy o funduszach inwestycyjnych rygorów odnoszących się do wysokości kapitału początkowego na wykonywanie działalności, który w przypadku zewnętrznie zarządzającego ASI wynosi co najmniej równowartość 125 000 Euro zaś w przypadku wewnętrznie zarządzającego ASI wynosi co najmniej równowartość 300 000 Euro.
Co do zarządzających ASI w oparciu o wpis do rejestru wyłączony jest również obowiązek stosowania art. 70l–70r Ustawy o funduszach inwestycyjnych, które to przepisy dotyczą szczegółowych zasad wykonywania działalności przez zarządzającego ASI, obowiązków w zakresie posiadania kapitałów własnych co najmniej w ustawowej wysokości, a także obowiązków w zakresie zawiadamiania o zmianie struktury własności zarządzającego ASI.
Ponadto, Ustawa o funduszach inwestycyjnych przewiduje wyłączenie przepisów działu IIIb, które koncentrują się na zasadach przejmowania kontroli nad spółkami nienotowanymi na rynku regulowanym i notowanymi emitentami między innymi przez ASI i unijne AFI, przepisów działu IV, dotyczących funkcjonowania depozytariusza alternatywnej spółki inwestycyjnej (o czym była już mowa powyżej), przepisów działu XII, dotyczących działalności transgranicznej, a także przepisów działu XIII, dotyczących tajemnicy zawodowej i współpracy z organami nadzoru.
Podsumowując, podmioty działające na podstawie wpisu do rejestru ASI mają znacząco zmniejszone i uproszczone wymagania pod względem organizacyjnym, kapitałowym jak również informacyjnym. Co więcej, powyższe uproszczenia wpływają na ograniczenie zakresu ingerencji Komisji Nadzoru Finansowego w ich działalność. Podmioty te nie muszą wyznaczać depozytariusza, zatrudniać doradców inwestycyjnych ani też sporządzać stosownej dokumentacji informującej klientów o działalności.
Autor: Michał Wasilenko
Adwokat, Senior Associate w Departamencie Prawnym, członek Izby Adwokackiej w Lublinie, absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Specjalizuje się w prawie spółek handlowych oraz w prawie cywilnym.
