languageRU      languageEN      internationalInternational        phoneZadzwoń do nas: 22 276 61 80

Jesteś tutaj:Start/Baza wiedzy/Instrukcje, czynności, poradniki/Własność intelektualna i prawo do jej ochrony
wtorek, 07 grudzień 2021 23:28

Własność intelektualna i prawo do jej ochrony

Własność intelektualna to zbiorcze pojęcie obejmujące swym zakresem prawa na dobrach niematerialnych, tj. wszystko to, co stanowi rezultat działalności intelektualnej człowieka.

Prawa własności intelektualnej dzielimy na dwie podstawowe kategorie: prawa własności przemysłowej  oraz prawa autorskie i prawa pokrewne. Prawa własności intelektualnej są prawami wyłącznymi, ale są ograniczone czasowo i terytorialnie, zatem można z nich korzystać przez określony czas i na określonym obszarze. Prawa własności intelektualnej, z wyłączeniem osobistych praw autorskich, są dziedziczne, można je sprzedawać lub odstępować.

Prawa własności przemysłowej

Elementem niezbędnym do uzyskania prawa własności przemysłowej jest zgłoszenie lub rejestracja w odpowiedniej instytucji, np. Urzędzie Patentowym RP, co wiąże się z koniecznością uiszczenia opłat zarówno na początku procedury jak i w trakcie trwania ochrony, w przeciwieństwie do praw autorskich, które powstają samoistnie.

Prawami własności przemysłowej są:

1) prawo do patentu na wynalazek,

2) prawo ochronne na wzór użytkowy,

3) prawo z rejestracji wzoru przemysłowego,

4) prawa ochronne na znak towarowy,

5) prawa z rejestracji na oznaczenia geograficzne oraz,

6) prawa z rejestracji topografii układu scalonego.

Znak towarowy

Jednym z najpopularniejszych praw własności przemysłowej jest znak towarowy. Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które umożliwia identyfikację, odróżnienie towaru przez konsumenta. Najczęściej spotykanymi formami znaków towarowych są: znaki słowne, znaki graficzne, słowno-graficzne, trójwymiarowe, czy multimedialne. Znak towarowy jest ochroniony przez okres 10 lat, ale ochrona może być odnawiana co 10 lat w nieskończoność.

Wzór przemysłowy

Wzorem przemysłowym określamy rozwiązania, które mają charakter techniczny, tj. dotyczą kształtu lub budowy przedmiotu, materiałów, z których został wykonany, jego kolorystyki. Wzór przemysłowy określa więc zewnętrzną część przedmiotu. Ochroną mogą być więc objęte wszelkie przedmioty jednowymiarowe (logo, etykiety) jak i przestrzenne (modele samochodów,  artykuły gospodarstwa domowego, materiały budowlane). Aby wzór mógł być skutecznie zarejestrowany, musi spełniać dwa kryteria, tj. posiadać indywidualny charakter oraz być nowy, a więc wcześniej nie zarejestrowany. Ochrona wzoru przemysłowego trwa 25 lat, niemniej jednak należy co 5 lat odnawiać zgłoszenie i regularnie je opłacać.

Wynalazki i wzory użytkowe

Wynalazek, podobnie jak wzór przemysłowy jest rozwiązaniem o charakterze technicznym. Patent może być udzielany na produkt, urządzenie, sposób i nowe zastosowanie produktów, natomiast nie może być opatentowany np. wzór matematyczny, czy teorie naukowe. Opatentowaniu podlegają takie wynalazki i rozwiązania techniczne, które są nieoczywiste w danej dziedzinie techniki. Właściciel patentu, poprzez umowę licencyjną może decydować, kto będzie korzystać z rozwiązania lub produktu objętego patentem. Ochrona patentowa wynosi maksymalnie 20 lat od daty dokonania zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym RP, pod warunkiem wnoszenia corocznych opłat. 

Wzorem użytkowym jest nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. Prawo ochronne na wzór użytkowy jest udzielane na 10 lat.

Prawa z rejestracji na oznaczenia geograficzne

Oznaczeniami geograficznymi, w rozumieniu ustawy, są oznaczenia słowne odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do nazwy miejsca, miejscowości, regionu lub kraju (teren), które identyfikują towar jako pochodzący z tego terenu, jeżeli określona jakość, dobra opinia lub inne cechy towaru są przypisywane przede wszystkim pochodzeniu geograficznemu tego towaru. Oznaczenia geograficzne mogą mieć jedynie słowny charakter, a jego ochrona jest nieograniczona w czasie.

Prawa z rejestracji topografii układu scalonego

Według ustawy Prawo własności przemysłowej przez topografię układu scalonego rozumie się rozwiązanie polegające na przestrzennym, wyrażonym w dowolny sposób, rozplanowaniu elementów, z których co najmniej jeden jest elementem aktywnym, oraz wszystkich lub części połączeń układu scalonego. Topografię stanowi przestrzenna struktura funkcjonalna fizycznie zrealizowanego układu scalonego. Topografia układów scalonych podlega ochronie, jeśli w chwili powstania nie była powszechnie znana, jest oryginalna a nadto jest wynikiem intelektualnej pracy twórcy. Prawo z rejestracji topografii układów scalonych udzielane jest na okres 10 lat od końca roku, w którym została wprowadzona do obrotu lub zgłoszona do Urzędu Patentowego RP. 

Prawa autorskie i prawa pokrewne

Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia - tzw. utwór. Prawa autorskie dzielimy na osobiste i majątkowe prawa autorskie.  Osobiste prawa autorskie, jak sama nazwa wskazuje, są nierozerwalnie związane z osobą twórcy i nie mogą być przeniesione na inne osoby. Z kolei majątkowe prawa autorskie mogą być przeniesione na inne osoby, zatem każdy kto chciałby korzystać z utworu, musi uzyskać zgodę twórcy. Nie dotyczy to sytuacji, w których prawa majątkowe do utworu wygasły oraz kiedy korzystanie z utworu następuje w ramach tzw. dozwolonego użytku prywatnego. Prawa autorskie majątkowe do utworu będą trwać jeszcze 70 lat po śmierci autora, a w przypadku współautora utworu, okres ten liczy się od śmierci ostatniego współautora utworu.

Z kolei prawa pokrewne mają szczególne znaczenie w pracy m.in. aktorów, muzyków, czy dziennikarzy. Różnica pomiędzy prawami autorskimi a prawami pokrewnymi wyraża się w tym, że przysługują osobom, którym nie można przypisać twórczego wkładu w powstanie utworu, a dotyczą jedynie pośrednictwa w przekazywaniu utworu publiczności. Prawami pokrewnymi w rozumieniu ustawy są: prawa do artystycznych wykonań, prawa do fonogramów i wideogramów, prawa do nadań programów, prawa do pierwszych wydań i prawa do wydań naukowych i krytycznych.

Dlaczego warto chronić własność intelektualną

Jest wiele powodów przemawiających za tym, aby chronić swoją własność intelektualną. Przede wszystkim zyskuje się wyłączność do korzystania z konkretnego przedmiotu czy rozwiązania i czerpania z niego zysku. Przedmioty własności intelektualnej pozbawione ochrony mogą zostać wykorzystane przez konkurencję, przy jednoczesnym braku możliwości uzyskania wynagrodzenia przez właściciela za korzystanie z jego rozwiązania. Dzięki rejestracji przedmiotu ochrony właściciel może określać roszczenia zakazowe i odszkodowawcze względem osób trzecich, eliminując możliwość naśladownictwa.

Warto chronić własność intelektualną z biznesowego punktu widzenia, poprzez ochronę swojego dorobku i wykorzystywania go do wzmacniania swojej pozycji na rynku i budowania przewagi konkurencyjnej. Warto zwrócić uwagę również na fakt, że prawa własności intelektualnej stanowią majątek przedsiębiorstwa, zatem w istocie podnoszą one wartość firmy. Mogą zostać wnoszone jako aport do spółki, a także stanowić przedmiot obrotu czy być wykorzystywane jako zabezpieczenie kredytu.

Dodatkowo można pokusić się o stwierdzenie, że posiadanie praw wyłącznych stanowi pewien wyznacznik nowatorstwa i prestiżu firmy, co z kolei może przełożyć się na większe zaufanie u kontrahentów firmy.

Z tych względów, pomimo kosztów związanych z uzyskaniem i utrzymaniem praw wyłącznych, warto zadbać o ochronę własności intelektualnej, w celu ochrony swojego dorobku i wykorzystania go do umacniania pozycji na rynku.

 

 

Nasze publikacje

rbiuletyn

 

lipiec-wrzesień 2023

RB Biuletyn numer 44

pobierz magazyn

Nasze publikacje

rb restrukturyzacje             russellbedford             rbdombrokersi