Państwa stosujące szkodliwą konkurencję podatkową są powszechnie znane i są umieszczone w oficjalnych wykazach zarówno państwowych, jak i europejskich. Oprócz list rajów podatkowych Rada Unii Europejskiej od 2017 r. regularnie publikuje wykaz jurysdykcji niechętnych współpracy do celów podatkowych. W aktualnym wykazie z dnia 8 października 2024 r. znalazło się 11 państw: Samoa Amerykańskie, Anguilla, Fidżi, Guam, Palau, Panama, Rosja, Samoa, Trynidad i Tobago, Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych i Vanuat[1]. Uprawnionym do wydawania krajowych rejestrów obejmujących państwa stosujące szkodliwą konkurencję podatkową jest Minister Finansów (art. 23v ust. 2 ustawy z o podatku dochodowym od osób fizycznych[2] oraz art. 11j ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych[3]). W obecnie obowiązujących wykazach[4] – spośród nieobjętych wykazem Rady UE – znalazły się m.in. Księstwo Andory, Królestwo Bahrajnu, Brytyjskie Wyspy Dziewicze, Wspólnota Dominiki, Grenada, Hongkong, Republika Liberii, Republika Malediwów, Republika Mauritiusu, Księstwo Monako, Republika Seszeli.
Tzw. raje podatkowe zawarte w wykazach Ministra Finansów oraz Rady Unii Europejskiej nie stanowią jednak wyłącznych kierunków zainteresowania dla polskich przedsiębiorców. Na mapie świata bez problemu znajdziemy miejsca charakteryzujące się względniejszą polityką podatkową od tej ustalanej przez polskiego ustawodawcę, w których prowadzenie działalności nie wiąże się ze szczególnymi obostrzeniami i jest w pełni legalne.
Luksemburg
Preferencyjne warunki podatkowe oferuje położone w Europie Zachodniej Księstwo Luksemburga. Rejestracja spółki jest tam stosunkowo prosta (w dużej mierze może być przeprowadzona elektronicznie), a jej koszt założenia niewielki (ok. 1.000 EUR). Dla małych i średnich przedsiębiorstw przewidziano pomoc na start w formie dotacji, ulg podatkowych lub pożyczek o obniżonym oprocentowaniu. Nadto luksemburskie prawo podatkowe przewiduje wiele korzystnych rozwiązań dla przedsiębiorców, takich jak odroczone opodatkowanie zysków kapitałowych czy ulgę za złe długi. Cechą charakterystyczną systemu podatkowego Księstwa Luksemburga jest mnogość progów podatkowych. Przedsiębiorstwa, których roczny dochód nie przekracza 175.000 EUR objęte są 15% podatkiem CIT. Taka sama stawka obowiązuje przy dywidendach. Do przedsiębiorców przekraczających 200.001 EUR stosuje się podatek w wysokości 17% oraz podatek solidarnościowy i gminny. W tym wypadku efektywna stawka łączna podatku wynosić będzie 24,94%. Wysokość podatku od nieruchomości waha się w granicach od 0,7% do 1% ich wartości. Przedsiębiorcy zobowiązani są do rejestracji jako płatnicy VAT – chyba że ich działalność nie jest opodatkowana podatkiem VAT. Podstawowa stawka podatku od towarów i usług wynosi 17%, co jest jednocześnie najniższą stawką VAT w UE. Obniżone stawki obowiązują m.in. dla działalności związanej ze sprzedażą kwiatów (8%), usług fryzjerskich (8%), usług restauracyjnych i cateringowych (3%), transportu osobowego (3%). Z kolei usługi pocztowe, jak i usługi edukacyjne, kulturalne i sportowe są zwolnione z podatku VAT. Zdecydowanie najpopularniejszą formą prowadzenia działalności jest luksemburska spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (société à responsabilité limitée – SARL). Luksemburski system podatkowo-gospodarczy sprzyjać będzie z pewnością przedsiębiorcom oferującym usługi profesjonalne, zajmującym się handlem oraz rzemiosłem, a także wykonującym wolne zawody[5].
Irlandia
Znakiem rozpoznawczym polityki podatkowej Irlandii jest niska stawka podatku dochodowego od osób prawnych. W połączeniu z nieskomplikowaną biurokracją stanowi ona dogodne warunki do prowadzenia przedsiębiorstwa. Znajdują się tu europejskie siedziby takich gigantów jak Meta Platforms (Facebook) czy Apple. Pomimo zmian podatkowych, które weszły w życie 1 stycznia 2024 r., mali i średni przedsiębiorcy, których roczne obroty nie przekroczą 750 mln EUR, nadal będą mogli korzystać z preferencyjnej stawki CIT w wysokości 12,5%. Dla spółek zarejestrowanych do końca 2020 roku Irlandia oferowała nawet ulgę w postaci trzyletniego całkowitego zwolnienia z podatku dochodowego dla nowych przedsiębiorców. Pozostali przedsiębiorcy, których roczne obroty przekroczą próg podatkowy, będą objęci podatkiem dochodowym o stawce 15%. Irlandzkie spółki nie wymagają minimalnego kapitału zakładowego, a do ich założenia wystarczy jeden wspólnik. Najczęściej wybieraną formą prowadzenia działalności jest odpowiednik polskiej spółki z o.o. – spółka limited, w szczególności z uwagi na fakt, że polscy rezydenci nie są uprawnieni do irlandzkiego samozatrudnienia stanowiącego odpowiednik polskiej jednoosobowej działalności gospodarczej. Irlandia to atrakcyjne miejsce dla przedsiębiorców nastawionych na interesy transgraniczne, a to z uwagi na szerokie grono krajów, z którymi Irlandia zawarła umowę o podwójnym opodatkowaniu. Irlandzkie prawo przewiduje wiele ulg podatkowych, a także niskie podatki od nieruchomości, których wysokość ustala lokalna administracja. Występuje tu natomiast coroczny podatek drogowy, którego wysokość aktualnie jest uzależniona od poziomu emisji CO2 danego pojazdu. Podstawowa stawka podatku VAT wynosi 23%. Stawkami obniżonymi objęte są np. usługi turystyczne, fotograficzne oraz fryzjerskie, a także niektóre usługi gastronomiczne (13,5%). Konieczność rejestracji jako podatnik VAT obejmuje jedynie przedsiębiorców świadczących usługi, których przychód roczny przekroczył 37.500 EUR[6].
Słowacja
Wysoką popularność, szczególnie wśród polskich przedsiębiorców, zyskało prowadzenie działalności w Czechach. Wysoko opłacalna jest tam działalność freelancerska, a to z uwagi na wprowadzone zryczałtowane koszty prowadzenia działalności. W praktyce pozwala to na przyjęcie podstawy opodatkowania w wysokości 40% dochodu, a także prostą księgowość pozbawioną nadmiernego gromadzenia dokumentów[7]. Warto jednak zwrócić uwagę na innego sąsiada Polski – Słowację. To kraj, którego polityka podatkowa jest szczególnie korzystna dla przedsiębiorców zajmujących się transportem. W Słowacji przedsiębiorca nie zapłaci podatku od środków transportu, ani akcyzy na samochody. W efekcie może okazać się, że zakup samochodu w Słowacji będzie tańszy nawet o ponad 40%. W przeciwieństwie do polskich przepisów możliwe jest tam całkowite odliczenie podatku VAT od zakupionego pojazdu. Słowackie przepisy nie przewidują także ograniczeń w zakresie wykorzystania służbowego samochodu do celów prywatnych. Wysokość podatku VAT kształtuje się na poziomie 20%. W porównaniu do polskiego systemu podatkowego Słowacja odznacza się ograniczonym formalizmem. Dużo rzadziej występują tam także kontrole ze strony urzędu skarbowego[8].
Malta
Trafnym wyborem może okazać się również założenie działalności na Malcie. Choć podstawowa stawka podatku dochodowego od osób prawnych wynosi tam 35%, to rozbudowany system podatkowy Malty może zredukować wysokość efektywnego podatku nawet do 5%. Podstawowa stawka VAT wynosi 18%. Niższą stawką objęte są niektóre usługi turystyczne, jak np. wynajem łodzi rekreacyjnych (12%) czy zakwaterowanie turystyczne (7%). Na pozycji uprzywilejowanej znajdują się przedsiębiorcy zagraniczni, co czyni rynek maltański wyjątkowo atrakcyjnym dla przedsiębiorców spoza tego kraju. W ostatnich latach Komisja Europejska zobowiązała Maltę do bardziej wnikliwej weryfikacji nowych rezydentów podatkowych, a także wprowadzenia przepisów z zakresu cen transferowych. Działania te miały zapobiec nielegalnemu obrotowi pieniędzy, który dotychczas na Malcie był wyjątkowo łatwy. Powyższe nie zmienia faktu, że Malta nadal jest wysoce atrakcyjnym miejscem na prowadzenie działalności. Spółka na Malcie to dobre rozwiązanie w szczególności dla sektora nowych technologii (blockchain), finansów, a także doradztwa gospodarczego[9].
Singapur
Spoza krajów europejskich coraz większą popularność zyskuje Singapur. To jeden z najszybciej rozwijających się ośrodków finansowych w Azji. Jego cechą charakterystyczną jest terytorialny system podatkowy. Opodatkowaniu podlegają jedynie przychody uzyskane na terytorium Singapuru, co oznacza, że singapurskie spółki nie płacą podatków od zysków osiągniętych zagranicą, o ile dochód ten został stosownie opodatkowany w państwie źródła. Bazową stawką podatku od osób prawnych jest 17%, a podstawowa stawka podatku VAT wynosi 8%. System singapurski przewiduje wiele korzyści i ulg, szczególnie dla nowych przedsiębiorców – np. zerowy podatek dochodowy przez pierwsze trzy lata działalności (do określonej kwoty). Nie występuje tu podatek od zysków kapitałowych ani dywidend. Singapur jest stroną wielu umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, umowę taką zawarł także z Polską. Najpopularniejsze singapurskie branże to handel elektroniczny, handel hurtowy i detaliczny, produkcja oraz transport[10].
Estonia
Wielu przedsiębiorców korzysta także z liberalnej polityki podatkowej Estonii. I choć prowadzenie działalności na terytorium tego kraju ma wiele zalet, należy mieć na uwadze, iż od 1 stycznia 2024 roku podstawowa stawka podatku VAT wzrosła z 20% do 22%. Podobnie również podatek dochodowy od osób fizycznych i prawnych od 2025 roku wzrośnie z 20% do 22%. W lipcu 2024 r. ustanowiono również podatek od posiadania pojazdów silnikowych polegający na corocznej opłacie. Nadto estoński rząd planuje kolejne podwyżki podatków z tytułu tzw. ,,podatku obronnego”[11].
W przeciwieństwie do krajów posługujących się szkodliwymi praktykami podatkowymi, wymienione powyżej Księstwo Luksemburga, Irlandia, Czechy i Słowacja, Malta, Singapur, a także Estonia oferują legalne strategie optymalizacji podatkowej. Wśród państw o preferencyjnej polityce podatkowo-gospodarczej można wymienić także Bułgarię i Cypr. Z kolei w Rumunii, która dla niektórych również uchodzi za raj podatkowy, spodziewane są w najbliższym czasie gigantyczne podwyżki podatków. Planując restrukturyzację działalności, również pod względem podatkowym, warto zachować ostrożność, przeprowadzić pogłębioną analizę konkretnego rodzaju działalności z punktu widzenia regulacji lokalnych. Wybór miejsca powinien być uzależniony także od rodzaju wykonywanej lub planowanej działalności oraz spodziewanych obrotów.
____________
[1] https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/eu-list-of-non-cooperative-jurisdictions/#countries.
[2] Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, Dz. U. 1991 nr 80 poz. 350 z póź. zm.
[3] Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, Dz. U. 1992 nr 21 poz. 86 z póź. zm.
[4] Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 marca 2019 r. w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych, Dz. U. 2019 poz. 600; Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 marca 2019 r. w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych Dz. U. 2019 poz. 599.
[5] https://www.eurofiscalis.com/pl/podatek-vat-luksemburg/
https://spolki.cgolegal.pl/jurysdykcje/spolka-w-luksemburgu/
https://panasiuk.com.pl/podatki-miedzynarodowe/podatki-w-luksemburgu/
https://www.globalpropertyguide.com/europe/luxembourg/taxes-and-costs
https://oniszczuk.com/uslugi/zakladanie-spolek-za-granica/firma-w-irlandii/.
[6] https://www.admiraltax.pl/podatek-cit-w-irlandii-12-5/
https://deleruetaxation.com/podatki-w-irlandii/
https://www.gov.pl/web/irlandia/samochod-w-irlandii
https://deleruetaxation.com/podatki-w-irlandii/
https://www.gov.pl/web/irlandia/samochod-w-irlandii
https://www.admiraltax.pl/jaki-jest-limit-przejscia-na-vat-w-irlandii/
https://www.admiraltax.pl/jakie-sa-roznice-miedzy-samozatrudnieniem-a-spolka-limited-w-irlandii/.
[7] https://businessinsider.com.pl/biznes/w-ktorym-kraju-najlepiej-zalozyc-firme-zestawienie-panstw/6hdqygl
https://czechybiznes.expert/wpis/360.
[8] https://www.thompsonstein.com/spolka-za-granica/spolka-na-slowacji/
https://biznes-slowacja.pl/spolka-na-slowacji/.
[9] https://oniszczuk.com/uslugi/zakladanie-spolek-za-granica/firma-na-malcie/#96
https://taxology.co/pl/blog/vat-malta/;
https://www.thompsonstein.com/spolka-za-granica/spolka-na-malcie/
https://www.thompsonstein.com/spolka-za-granica/spolka-na-malcie/
https://panasiuk.com.pl/podatki-miedzynarodowe/podatki-na-malcie/
https://lawboxfirm.com/spolka-na-malcie-podstawowe-informacje/
https://mycompanypolska.pl/artykul/malta-przestanie-byc-rajem-podatkowym/7713
https://spolki.cgolegal.pl/jurysdykcje/spolka-offshore-na-malcie/#procedura-rejestracji-spolki
https://oniszczuk.com/uslugi/zakladanie-spolek-za-granica/firma-na-malcie/?gad_source=1&gclid=Cj0KCQjwj4K5BhDYARIsAD1Ly2qZrl0FptHQUA8juoIniPX-xIasmQrLtSKV919QZGu3mzAVc8-1ibsaAvteEALw_wcB.
[10] https://spolki.cgolegal.pl/jurysdykcje/spolka-offshore-w-singapurze/#procedura-rejestracji-spolki
https://www.offshorecompanycorp.com/pl/pl/faq/is-singapore-classified-as-a-tax-haven?_gl=1*c5xjz0*_up*MQ..*_ga*MjYzMjk5NjcxLjE3MzAyMDg2MzI.*_ga_DXKVQGHNFN*MTczMDIwODYyNy4xLjEuMTczMDIwODkxNC4wLjAuMzI1MDI4MDgy;
https://pro.rp.pl/podatki/art5437821-spolka-w-singapurze-a-umowa-o-unikaniu-podwojnego-opodatkowania
https://www.globalization-partners.com/pl/blog/benefits-and-challenges-of-expanding-to-singapore/#gref.
[11] https://www.eurofiscalis.com/pl/vat-w-estonii-zmiany-stawek/
https://www.bankier.pl/wiadomosc/Rzad-Estonii-wprowadzi-podatek-obronny-Celem-pokrycie-rosnacych-wydatkow-8813758.html
https://www.czaswschodni.pl/art/wiadomosci/estonia-przyjela-tzw-podatek-samochodowy_5fa2f106-c984-4382-b9e1-c9348c9f1c38.
