Jak było do przewidzenia, w odpowiedzi podatnicy ruszyli do sądów i już zapadły pierwsze wyroki dotyczące bezprawnego wykorzystania GAAR przez Fiskus
Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania (GAAR – General Anti Avoidance Rule) jest obecna w polskim systemie podatkowym od 15.07.2016 roku. Od początku budzi ona zastrzeżenia, między innymi dlatego, że opis samej czynności unikania opodatkowania jest zbyt szeroki i niedookreślony. Reguluje ją art. 1. 119a § 1 Ordynacji podatkowej, który stwierdza, że jest to czynność czy też zespół czynności, która jednocześnie jest dokonywana celem osiągnięcia korzyści podatkowej, a przy tym jest sprzeczna w danych okolicznościach z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu, a sposób działania podmiotu, który ją podejmuje, był sztuczny. Postępowanie wobec podatnika może być tu wszczynane z art. 303 Kodeksu postępowania karnego (KPK), mówiącego, że „jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa, wydaje się z urzędu lub na skutek zawiadomienia o przestępstwie postanowienie o wszczęciu śledztwa, w którym określa się czyn będący przedmiotem postępowania oraz jego kwalifikację prawną”, gdy tymczasem działania optymalizacyjne podmiotu nie mogą być uznane a priori za przestępstwo.
Przez cztery lata Fiskus nie sięgał po klauzulę, być może właśnie z powodu zbyt nieprecyzyjnego prawa, które GAAR implementowało. W obliczu pandemii pojawiła się potrzeba sięgnięcia do portfeli podatników, co ma odzwierciedlenie w tym, że do września 2020 roku uruchomiono aż 20 postępowań, z kolei w 3 kwartale 2021 roku było to już 25 spraw.
Jak było do przewidzenia, w odpowiedzi podatnicy ruszyli do sądów i już zapadły pierwsze wyroki dotyczące bezprawnego wykorzystania GAAR przez Fiskus. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzekał w dwóch połączonych sprawach o sygn. akt III SA/Wa 1247/21, III SA/Wa 1248/21, w których zaskarżone decyzje organu podatkowego zostały uchylone. Sąd, po konsultacji z Radą ds. Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania, uznał, że Fiskus nie mógł ocenić zasadności wybranych działań optymalizacyjnych, biorąc pod uwagę jedynie ich fragment. Każdorazowo należy je ocenić w szerszym kontekście, biorąc pod uwagę czynniki ekonomiczne i gospodarcze.
