Ulga na ochronę zabytków w Polskim Ładzie i w Polskim Ładzie 2.0

Zgodnie z wprowadzoną ulgą, zarówno podatnicy nieprowadzący działalności gospodarczej, jak i ją prowadzący, którzy rozliczają się na zasadach ogólnych, jak i w sposób liniowy będą mogli odliczyć od podstawy opodatkowania następujące wydatki:

1) poniesione w roku podatkowym na wpłaty na fundusz remontowy wspólnoty mieszkaniowej lub spółdzielni mieszkaniowej utworzony dla zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków lub znajdującego się w ewidencji zabytków;

2) poniesione w roku podatkowym na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane w zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru zabytków lub znajdującym się ewidencji zabytków;

3) na odpłatne nabycie zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków lub udziału w takim zabytku, pod warunkiem że podatnik na nabytą nieruchomość poniósł wydatek, o którym mowa w punkcie 2.

Co ciekawe, z przedmiotowej ulgi będą mogli skorzystać także podatnicy rozliczający się na zasadach ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Natomiast w art. 26hb ustawy o PIT, w którym to omawiana regulacja się znajduje, nie ma żadnego odniesienia do ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym. Należy więc zajrzeć bezpośrednio do wspomnianej ustawy, a konkretniej do art. 11, w którym znajduje się odwołanie mówiące o tym, że podatnik opłacający ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, może odliczyć od przychodów wydatki określone m.in. właśnie w art. 26hb ust. 1 ustawy o PIT.

Z kolei omawiana ulga nie będzie miała zastosowania do przychodów z kapitałów pieniężnych takich jak dywidendy czy odsetki. Nie skorzystają z niej również podatnicy CIT.

Kilka dodatkowych warunków

Niniejsza ulga dotyczy wyłącznie nieruchomości. Obwarowana jest również kilkoma podstawowymi warunkami:

• odliczenie, o którym mowa w punktach 1 i 2, przysługuje podatnikowi, jeżeli w momencie poniesienia wydatku jest on właścicielem lub współwłaścicielem zabytku. Natomiast, w odniesieniu do punktu 3, podatnik musi być właścicielem/współwłaścicielem zabytku na moment dokonywania odliczenia;
• w zakresie punktu 2, podatnik musi posiadać sporządzone na piśmie pozwolenie wojewódzkiego konserwatora zabytków - w przypadku zabytku wpisanego do rejestru zabytków albo zalecenie konserwatorskie – w przypadku zabytku znajdującego się w wojewódzkiej lub gminnej ewidencji zabytków;
• odliczenie z punktów 1 i 2 nie może przekroczyć wysokości 50% udokumentowanych wydatków;
• odliczenie z punktu 3 nie może przekroczyć kwoty 500 zł x ilość m2 powierzchni użytkowej zabytku nieruchomego - jednak maksymalnie do kwoty 500 000 zł na wszystkie wydatki poniesione z tego tytułu. Tutaj nie obowiązuje więc limit 50%. Z tego również wynika, że górna granica powierzchni użytkowej, do której ulga ma zastosowanie to 1 000 m2;

Dodatkowo, kwota odliczenia, która przekroczy roczny dochód podatnika będzie podlegała odliczeniu w kolejnych latach, nie dłużej jednak niż przez sześć lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym dokonano odliczenia.

Warto podkreślić, że prawodawca zdecydował, iż podatnik w przypadku nabycia nieruchomości zabytkowej (ww. punkt 3) będzie musiał ponieść wydatki na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane w tymże zabytku. Legislator nie określił jednak wysokości tych wydatków. W konsekwencji można wyobrazić sobie sytuację, w której nabywca wyda tylko 1 zł na ten cel. W istocie przeprowadzenie rzeczywistych prac ratunkowych może pozostawać pod znakiem zapytania, a przynajmniej może zostać znacząco rozłożone w czasie.

Co więcej, nie wprowadzono także żadnego ograniczenia dotyczącego szybkiego zbycia takiej nieruchomości. W efekcie, istnieje możliwość nabycia zabytkowej nieruchomości, skorzystania z ulgi a następnie jej natychmiastowa sprzedaż. Nie ma żadnych przeciwskazań do takiego działania, należy tylko pamiętać o poniesieniu choćby minimalnego wydatku na roboty w takim obiekcie (jak wskazano w powyższym akapicie).

Wyłączenia dotyczące odliczeń

Trzeba również mieć na względzie przewidziane zastrzeżenia skutkujące wyłączeniami co do odliczenia. Nie będą bowiem podlegały odliczeniu wydatki, które:

• zostały odliczone od przychodu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym;
• zostały uwzględnione przez podatnika w związku z korzystaniem z ulg podatkowych w rozumieniu Ordynacji podatkowej. Chodzi tu o zwolnienia, odliczenia, obniżki albo zmniejszenia, których zastosowanie powoduje obniżenie podstawy opodatkowania lub wysokości podatku w podatku dochodowym – zgodnie z definicją legalną zawartą w art. 3 pkt 6 Ordynacji podatkowej;
• wykraczają poza zakres prac i robót określonych w pozwoleniu wojewódzkiego konserwatora zabytków lub zaleceniach konserwatorskich;
• zostały sfinansowane, dofinansowane lub zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

Ustawodawca doprecyzował także jak rozumieć pojęcia używane w tychże przepisach. I tak ilekroć mowa o:

• powierzchni użytkowej – oznacza to powierzchnię, o której mowa w art. 16 ust. 4 i 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn;
• pracach konserwatorskich – oznacza to prace konserwatorskie w rozumieniu art. 3 pkt 6 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami;
• pracach restauratorskich – oznacza to prace restauratorskie w rozumieniu art. 3 pkt 7 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami;
• robotach budowlanych – oznacza to roboty budowlane w rozumieniu art. 3 pkt 8 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami;
• zabytku nieruchomym – oznacza to zabytek nieruchomy, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 lit. c–e ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Z ulgi na ochronę zabytków może skorzystać szerokie grono podatników. Należy jednak podkreślić, że naturalnie największą korzyść odniosą osoby o wysokich zarobkach, które dysponują sporymi środkami na inwestycje. To one będą mogły w sposób odczuwalny obniżyć swój podatek dochodowy. W przestrzeni medialnej pojawiły się nawet informacje, że opisana ulga została przygotowana stricte pod szefa Orlenu Daniela Obajtka. Rzeczniczka prasowa Orlenu kategorycznie zaprzeczyła tym doniesieniom.

Zmieniona ulga w Polskim Ładzie 2.0

Trzeba zaznaczyć, że jednak Ministerstwo Finansów zauważyło wrzawę medialną. W pierwszym projekcie Polskiego Ładu 2.0 (czyli poprawek do Polskiego Ładu) z 24 marca 2022 r. ulgę zupełnie usunięto. W drugim projekcie z 12 kwietnia 2022 r. ulgę zostawiono choć w okrojonej wersji.

Po pierwsze, zdecydowano że odliczenie od podstawy opodatkowania wydatków dotyczących nabycia zabytkowej nieruchomości w ogóle nie będzie miało zastosowania.

Po drugie, zostanie wprowadzony dodatkowy warunek, zgodnie z którym odliczenie wydatków na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane w zabytkowej nieruchomości będzie możliwe dopiero po ich zakończeniu, a nie tak jak obecnie w momencie poniesienia tego kosztu (tj. w danym roku podatkowym).

Po trzecie, do ww. odliczenia wymagane będzie uzyskanie zaświadczenia wojewódzkiego konserwatora zabytków, potwierdzającego wykonanie tych prac.

Przykładowo, jeżeli podatnik będzie remontował nieruchomość 3 lata to poniesione wydatki odliczy dopiero w trzecim roku – po uzyskaniu zaświadczenia.

Jeśli poprawki do Polskiego Ładu zostaną wdrożone zgodnie z drugą wersją projektu ustawy, a więc od 1 lipca 2022 r., to na podstawie art. 16 i art. 31 tej ustawy zmiany w zakresie ulgi na ochronę zabytków wejdą w życie od 1 stycznia 2023 r.   

Mateusz Krawczyński, młodszy konsultant podatkowy w Russell Bedford Poland. Absolwent studiów licencjackich na kierunku Logistyka oraz studiów magisterskich Szkoły Głównej Handlowej na kierunku Finanse i Rachunkowość. Obecnie studiuje prawo na Uczelni Łazarskiego. Wcześniejsze doświadczenie zawodowe w zakresie podatków zdobywał w jednej z firm z tzw. Wielkiej Czwórki. Specjalizuje się w podatku od towarów i usług, w szczególności pod kątem rozliczeń VAT w jednostkach samorządu terytorialnego.