Podstawowy próg wartości transakcji na dzień dzisiejszy wynosi 50.000 EUR i jest odpowiednio dostosowywany w zależności od wartości osiągniętych przez podatnika przychodów. Każdy podatnik dokonujący transakcji z jednostkami powiązanymi powinien zatem ustalić własny indywidualny próg dokumentacyjny w oparciu o wyniki finansowe z poprzedniego roku (np. dla obowiązków dotyczących roku 2017 bierzemy pod uwagę wyniki z 2016, dla potrzeb przeliczenia na polskie złote przyjmujemy kurs z 31 grudnia 2016 r.). Ta kwestia po stronie podatników nie budzi większych wątpliwości.
Podatnicy powinni brać pod uwagę zawsze wartość brutto rozliczanych transakcji, czyli wraz z wartością VAT, jeżeli został naliczony zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług. Powoduje to brak jednolitego traktowania dla potrzeb progów dokumentacyjnych świadczeń opodatkowanych i nieopodatkowanych oraz świadczeń, dla których stosowane są różne stawki. Z całkiem praktycznego punktu widzenia w wielu przypadkach oznacza to po prostu, że w sytuacjach granicznych „łatwiej” będzie podatnikom spełnić przesłankę warunkującą konieczność sporządzenia dokumentacji podatkowej.
To co niewątpliwie może przysporzyć trudności to właściwe określenie jednostkowej wartości danej transakcji, jaką należy do takiego limitu odnieść. W tym miejscu pojawiają się kwestie takie jak dopuszczalność i zasady grupowania transakcji, a także ustalenie wartości transakcji pod kątem kwoty podatku VAT.
Dopuszczalność i zasady grupowania transakcji
Jeśli chodzi o pierwszą z tych kwestii, to w dniu 24 stycznia 2018 r. Minister Finansów wydał interpretację ogólną nr DCT.8201.1.2018, w której wiele (choć nie wszystkie) wątpliwości dotyczących grupowania zostało wyjaśnionych. Wskazano przede wszystkim, że pojęcie „jednego rodzaju”, o którym mowa w art. 9a ust. 1d updop oraz art. 25a ust. 1d updof należy stosować zarówno do „transakcji”, jak również do „innych zdarzeń”. Tym samym dopuszczono możliwość grupowania transakcji, która była przedmiotem wielu wcześniejszych dyskusji. Wskazano przy tym, iż w przypadku realizacji transakcji jednego rodzaju z kilkoma podmiotami powiązanymi wartość tej transakcji należy ustalić poprzez zsumowanie łącznej wartości tego rodzaju realizowanej w relacji do tych podmiotów powiązanych.
Ustalenie wartości transakcji pod kątem VAT
W zakresie drugiej kwestii, czyli ustalania wartości transakcji w kwocie brutto lub netto, dotychczas ukształtowana praktyka skłaniała się ku temu, aby dla potrzeb ustalenia wartości transakcji brać pod uwagę kwotę brutto. Opierano się przy tym przeważnie na argumentacji, iż w przepisach mowa była o zapłaconych należnościach wynikających z transakcji, a skoro przedmiotem rozliczeń jest kwota brutto, to taką wartość należy przyjmować również dla potrzeb badania wartości transakcji.
Przepisy zostały jednak zmienione z początkiem 2017 roku. Zgodnie z aktualnym brzemieniem przepisu art. 9a ust. 1d updop obowiązkowi dokumentacyjnemu podlegają transakcje lub inne zdarzenia, których łączna wartość przekracza w roku podatkowym równowartość określonego kwotowo progu (podstawowy próg wynosi 50.000 EUR).
Wobec powyższej zmiany podatnicy powzięli pewne wątpliwości co do tego, czy dotychczasowa praktyka polegająca na odnoszeniu wartości brutto do ustawowych progów pozostaje aktualna. W jednym z wniosków o wydanie interpretacji indywidualnej wnioskodawca argumentował, iż zamysłem ustawodawcy przy wprowadzaniu obowiązku dokumentacyjnego było objęcie tym obowiązkiem takich transakcji, które mają istotny wpływ na dochód (stratę) podatnika. Skoro należy badać wpływ wartości transakcji na dochód, to wartość podatku VAT, w przypadkach gdy ten podlega odliczeniu, pozostaje neutralna wobec kwoty dochodu. Wnioskodawca wskazywał również, że uwzględnianie wartości brutto doprowadzi do odmiennego traktowania transakcji, które są w różny sposób opodatkowane VAT (różne stawki, zwolnienia). Podatnik zwrócił również uwagę, że dla potrzeb sprawozdania uproszczonego (CIT-TP/PIT-TP) wyraźnie wskazano, że należy deklarować kwoty netto na poszczególnych rodzajach transakcji.
W kontekście limitów ustawowych należy uwzględniać kwoty brutto
Dyrektor Krajowej Administracji Skarbowej w dniu 21 lutego 2018 r., w odpowiedzi na wniosek, wydał interpretację indywidualną sygn. 0111-KDIB1-2.4010.460.2017.1.AW, w której jednoznacznie wskazał, że dla potrzeb badania wartości transakcji w kontekście limitów ustawowych należy uwzględniać kwoty brutto rozliczonych transakcji, czyli z uwzględnieniem wartości VAT.
Uzasadniając swoje stanowisko Dyrektor Administracji Skarbowej wskazał, że ustawy o podatkach dochodowych dla potrzeb ustalenia wartości transakcji odwołują się do treści przepisów o rachunkowości, w związku z czym w opinii organu interpretacyjnego zamieszczenie wskazanych regulacji w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, na gruncie której podatek VAT jest co do zasady neutralny, nie stanowi przesłanki do ustalenia wartości transakcji bez podatku od towarów i usług, tj. w wartości netto.
W konsekwencji takiego podejścia podatnicy powinni brać pod uwagę zawsze wartość brutto rozliczanych transakcji, czyli wraz z wartością VAT, jeżeli został naliczony zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług. Powoduje to brak jednolitego traktowania dla potrzeb progów dokumentacyjnych świadczeń opodatkowanych i nieopodatkowanych oraz świadczeń, dla których stosowane są różne stawki. Z całkiem praktycznego punktu widzenia w wielu przypadkach oznacza to po prostu, że w sytuacjach granicznych „łatwiej” będzie podatnikom spełnić przesłankę warunkującą konieczność sporządzenia dokumentacji podatkowej. Sytuację tę można zobrazować na prostym przykładzie, który przedstawiamy poniżej.
Przykład
Podatnik w roku 2017 zrealizował dwie transakcje z podmiotami powiązanymi. Transakcję świadczenia usług doradztwa technicznego na rzecz austriackiego odbiorcy powiązanego o wartości 75.000 EUR netto w skali roku (transakcja nie podlegała opodatkowaniu VAT w Polsce) oraz dostawę towarów na rzecz polskiego kontrahenta powiązanego o wartości 75.000 EUR netto (opodatkowana w Polsce VAT 23%). Podatnik zrealizował w roku 2016 przychody na poziomie przekraczającym równowartość 8 mln EUR.
W pierwszej kolejności należy ustalić zakres obowiązków na podstawie kryterium przychodowo-kosztowego. O zakresie obowiązków dokumentacyjnych dotyczących roku 2017 decydują przychody i koszty zrealizowane w roku 2016. Przekroczenie przychodów na poziomie 2 mln EUR powoduje, że podatnik ma obowiązek sporządzenia lokalnych dokumentacji podatkowych dla transakcji istotnych. Transakcjami istotnymi co do zasady są te, których wartość przekracza 50.000 EUR. Jednakże w sytuacji, gdy w 2016 roku zrealizowane przychody przekroczyły 8 mln EUR, to dla tego podatnika indywidualny próg istotnej transakcji wyniesie 80.000 EUR (dodatkowe 5.000 EUR uwzględniamy dla każdego 1 mln EUR powyżej granicznej wartości 2 mln EUR). A zatem, biorąc pod uwagę powyższą wykładnię, podatnik w przypadku transakcji:
-
zrealizowanej na rzecz powiązanego kontrahenta austriackiego o wartości 75.000 EUR netto nie będzie zobowiązany do sporządzenia dokumentacji podatkowej;
-
zrealizowanej na rzecz powiązanego kontrahenta polskiego o wartości 75.000 EUR netto (92.250 EUR brutto) będzie zobowiązany do sporządzenia lokalnej dokumentacji podatkowej.
Autor: Leszek Dutkiewicz
Partner w Russell Bedford. Od 2011 roku związany z Russell Bedford Poland.
W latach 2008 – 2011 pracował dla czołowych firm doradczych (Ernst&Young, KPMG, BDO) świadcząc usługi z zakresu doradztwa podatkowego. Specjalizuje się w prawie podatkowym i gospodarczym, przede wszystkim w zakresie prawa podatkowego międzynarodowego, postępowań podatkowych, podatku VAT oraz cen transakcyjnych.
Autor publikacji o tematyce związanej z prawem podatkowym, cywilnym i międzynarodowym. Wykładowca na szkoleniach z zakresu prawa podatkowego.
Posiada wykształcenie prawnicze, w 2008 roku ukończył studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego.
