Sąd Najwyższy w sprawie doręczeń pomiędzy profesjonalnymi pełnomocnikami pisma zawierającego rozszerzenie powództwa

Zgodnie z przepisem art. 132 § 1 k.p.c. w toku sprawy adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy oraz radca Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej doręczają sobie nawzajem bezpośrednio odpisy pism procesowych z załącznikami. W treści pisma procesowego wniesionego do sądu zamieszcza się oświadczenie o doręczeniu odpisu pisma drugiej stronie albo o jego nadaniu przesyłką poleconą. Pisma, niezawierające powyższego oświadczenia, podlegają zwrotowi bez wzywania do usunięcia tego braku.

Jednocześnie, stosownie do przepisu art. 132 § 11k.p.c., przepis art. 132 § 1 k.p.c.nie dotyczy: wniesienia pozwu wzajemnego, apelacji, skargi kasacyjnej, zażalenia, sprzeciwu od wyroku zaocznego, sprzeciwu od nakazu zapłaty, zarzutów od nakazu zapłaty, wniosku o zabezpieczenie powództwa, skargi o wznowienie postępowania, skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia i skargi na orzeczenia referendarza sądowego, które należy złożyć w sądzie z odpisami dla strony przeciwnej.

Sąd Najwyższy w najnowszej uchwale z dnia 11 grudnia 2018 r., podjętej w składzie 7 sędziów, sygn. akt III CZP 31/18, słusznie przyjął, iż odpis pisma procesowego zawierającego rozszerzenie powództwa nie podlega doręczeniu na podstawie art. 132 § 1 k.p.c., a zatem profesjonalny pełnomocnik pismo procesowe zawierające rozszerzenie powództwa powinien wnieść do Sądu wraz z odpisem dla strony przeciwnej

Przepis art. 132 § 11k.p.c. wymienia zatem enumeratywnie pisma procesowe, które profesjonalni pełnomocnicy muszą złożyć do sądu wraz z odpisem dla drugiej strony, reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika. 

Wśród pism wskazanych w art. 132 § 11k.p.c. nie ma pisma procesowego obejmującego rozszerzenie powództwa. Zatem zgodnie z wyłącznie literalnym brzmieniem przepisu art. 132 § 11k.p.c. wszystkie inne pisma procesowe niż: pozew wzajemny, apelacja, skarga kasacyjna, zażalenie, sprzeciw od wyroku zaocznego, sprzeciw od nakazu zapłaty, zarzuty od nakazu zapłaty, wniosek o zabezpieczenie powództwa, skarga o wznowienie postępowania, skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia i skarga na orzeczenia referendarza sądowego – podlegałyby doręczeniom pomiędzy profesjonalnymi pełnomocnikami na zasadach określonych w art. 132 § 1 k.p.c., tj. bezpośrednio pomiędzy profesjonalnymi pełnomocnikami. Powyższy pogląd ma swoich zwolenników, zdaniem których przepis należy wykładać ściśle z jego brzmieniem. Ponadto wskazuje się także na zakaz wykładni rozszerzającej przepisów mających charakter wyjątków od zasady, a niewątpliwie przepis art. 132 § 11k.p.c. jest wyjątkiem od zasady doręczania sobie nawzajem pism procesowych przez profesjonalnych pełnomocników przewidzianej w przepisie art. 132 § 1 k.p.c.

Nie można jednak nie wziąć pod uwagę także wykładni aksjologicznej i prawno-dogmatycznej, jak również charakteru pisma procesowego obejmującego rozszerzenie powództwa. Pisma wymienione w przepisie art. 132 § 11k.p.c. są pismami, dla których wniesienia zastrzeżono termin lub też które wymagają weryfikacji przez sąd w zakresie braków formalnych, albo też które mają służyć zabezpieczeniu roszczenia bądź też powinny zostać zweryfikowane przez Sąd w zakresie ich dopuszczalności. 

Pismo procesowe zawierające rozszerzenie powództwa zawiera nowe żądanie i w związku z tym, powinno odpowiadać nie tylko wymaganiom przewidzianym dla pisma procesowego, ale również wymaganiom pozwu, co oznacza konieczność kontroli sądu, która w przypadku pozwu jest większa niż w przypadku zwykłego pisma procesowego. W razie braku spełnienia przez pismo rozszerzające powództwo odpowiednio warunków przewidzianych dla pozwu, nowe żądanie może nie zostać rozpoznane. Jednocześnie zupełnie inne są skutki związane z zaskarżeniem nieuwzględnienia nowego żądania (możliwość zaskarżenia) niż z zaskarżeniem czynności procesowej bądź nieuwzględnienia okoliczności wskazanych przez stronę (nie ma możliwości zaskarżenia wprost w trakcie postępowania w danej instancji).

Stanowisko, że pismo procesowe z rozszerzeniem powództwa wnoszone przez profesjonalnego pełnomocnika podlega złożeniu do sądu wraz z odpisem dla strony przeciwnej, zostało wyczerpująco omówione w uchwale Sądu Najwyższego z 21 stycznia 2016r. sygn. akt III CZP 95/15. We wskazanej powyżej uchwale Sąd Najwyższy zwrócił m.in. uwagę na to, iż inna kwalifikacja pisma procesowego obejmującego rozszerzenie powództwa byłaby nie do pogodzenia z art. 193 § 3 in finek.p.c., który stanowi, że skutki określone w art. 192 k.p.c. rozpoczynają się z chwilą doręczenia pozwanemu pisma zawierającego zmianę i odpowiadającego wymaganiom pozwu. Przepis ten chroni pozwanego przed koniecznością podjęcia obrony, jeżeli pismo nie spełnia wymagań pozwu, a to zakłada doręczenie pisma po dokonaniu kontroli formalnej przez sąd. Doręczenie pisma bezpośrednio zgodnie z art. 132 § 1 k.p.c. powodowałoby sytuację, w której pozwany nie wie, czy pismo wywarło skutek zawisłości sporu i czy istnieje potrzeba zajęcia merytorycznego stanowiska w sprawie oraz podjęcia czynności procesowych. 

Sąd Najwyższy w najnowszej uchwale z dnia11 grudnia 2018 r., podjętej w składzie 7 sędziów, sygn. akt III CZP 31/18, słusznie przyjął, iż odpis pisma procesowego zawierającego rozszerzenie powództwa nie podlega doręczeniu na podstawie art. 132 § 1 k.p.c., a zatem profesjonalny pełnomocnik pismo procesowe zawierające rozszerzenie powództwa powinien wnieść do Sądu wraz z odpisem dla strony przeciwnej. 

Przyjmując konsekwentnie powyższe stanowisko, należałoby uznać, że podobnie należy postąpić również w przypadku wnoszenia pisma procesowego cofającego powództwo w całości lub w części.