W prawie przedsiębiorców są określone zasady, na których mogą być przeprowadzane kontrole. Np. nie może być ich w firmie kilka na raz, a czas takiej kontroli nie może być nieograniczony oraz nie powinien dezorganizować pracy przedsiębiorstwa. Niestety w kolejnych projektach ustaw raz po raz próbuje się wyłączać kontrole spod tych zasad. Takie działania urzędników są sprzeczne z duchem i literą Konstytucji dla Biznesu – powiedział Adam Abramowicz Rzecznik MSP.
Jednymi z podstawowych zasad Konstytucji Biznesu są proporcjonalność i adekwatność podejmowanych wobec przedsiębiorców działań ze strony organów państwa. W celu zagwarantowania poszanowania tych zasad na gruncie kontroli przedsiębiorców w ustawie – Prawo przedsiębiorców w rozdziale 5 wprowadzono ograniczenia kontroli działalności gospodarczej. Przepisy tego rozdziału mają zatem dla przedsiębiorców charakter gwarancyjny.
Do zadań Rzecznika MŚP należy zaś m.in. opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących interesów przedsiębiorców oraz zasad podejmowania, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o czym stanowi art. 8 pkt 1 ustawy o Rzeczniku MŚP. Korzystając z tej kompetencji, Rzecznik MŚP odnotował w ostatnich miesiącach kolejne próby wyłączania przepisów rozdziału 5 ustawy – Prawo przedsiębiorców w projektowanych przez różne organy aktach prawnych.
Pismem z 19 listopada 2020 r., znak: WPL.774.2020.ŁP, Rzecznik MŚP przedstawił Ministrowi Infrastruktury opinię do projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (nr w wykazie prac Rady Ministrów: UC48), w której podkreślił, że projektowane nowe brzmienie art. 83c Prawa o ruchu drogowym wyłącza przepisy ochronne z zakresu kontroli przedsiębiorców, tj. art. 48 ust. 1 oraz art. 54 Prawa przedsiębiorców, do kontroli doraźnych. Rzecznik MŚP w swoim wystąpieniu wniósł o usunięcie z projektowanej regulacji wyłączenia stosowania do kontroli doraźnych przedmiotowych przepisów Prawa przedsiębiorców. W nowej wersji projektu z 9 czerwca 2021 r. zrezygnowano ze zmiany brzmienia art. 83c Prawa o ruchu drogowym.
Pismem z 21 stycznia 2021 r., znak: WPL.70.2021.GG, Rzecznik MŚP skierował do Ministerstwa Finansów opinię do projektu ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw (nr w wykazie prac Rady Ministrów: (UD154), w której zwrócił uwagę na projektowaną zmianę art. 124 ust. 6a ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, polegającą na wyłączeniu art. 51 Prawa przedsiębiorców (tj. jednego z przepisów dot. ograniczeń kontroli działalności gospodarczej). Pismem z 27 sierpnia 2021 r., znak: WPL.70.2021.GG, w związku ze zmianami wprowadzonymi do przedmiotowego projektu, Rzecznik MŚP podkreślił, że konsultowany projekt nadal zawiera treści niezgodne z zasadami Prawa przedsiębiorców.
Pismem z 12 listopada 2021 r., znak: WPL.839.2021.DL, Rzecznik MŚP skierował do Sejmu RP opinię do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo przedsiębiorców (druk nr 1402), w której zwrócił uwagę na projektowaną zmianę Prawa przedsiębiorców, która sprowadza się do rozszerzenia katalogu wyjątków, kiedy nie dokonuje się zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli o sytuację, gdy kontrola jest przeprowadzana na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy. Rzecznik MŚP w przedmiotowym wystąpieniu wskazał, że tworzenie wyjątków w tym zakresie, dotyczących, chociażby eliminacji z porządku prawnego zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli, skutkuje negatywnym odbiorem przez przedsiębiorców przepisów dotyczących działalności gospodarczej.
Ponadto zauważyć należy, że w komunikacie z 31 grudnia 2020 r. (https://rzecznikmsp.gov.pl/rzecznik-msp-dostrzega-narastajacy-problem-wylaczania-ochronnych-przepisow-o-kontroli-przedsiebiorcow/) Rzecznik MŚP alarmował już o przykładach tego typu praktyk, wskazując następujące przypadki:
- Pismem z dnia 6 sierpnia 2020 r., znak: WPL.206.2020.PD.DL, Rzecznik MŚP skierował do Ministra Zdrowia opinię do projektu ustawy o wyrobach medycznych (numer w wykazie prac Rady Ministrów: UC34), w której zwrócił wnioskodawcy uwagę na naruszającą zasady Konstytucji Biznesu próbę wyłączenia przepisów rozdziału 5 ustawy – Prawo przedsiębiorców z postępowania kontrolnego wobec instytucji zdrowia publicznego, będących jednocześnie przedsiębiorcami. Rzecznik MŚP podniósł, że proponowane wyłączenie w tym zakresie pozbawi przedsiębiorców licznych praw, m.in. prawa do odszkodowania za szkodę na skutek przeprowadzenia czynności kontrolnych z naruszeniem przepisów, prawa do obecności przy czynnościach kontrolnych przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej, a także zasady kontroli przedsiębiorców takie jak: zakaz kontroli równoczesnych, limit czasu kontroli, prowadzenie kontroli w sposób niezakłócający funkcjonowanie przedsiębiorcy oraz zakaz powtórnych kontroli i o tożsamym przedmiocie (w wersji projektu przyjętej przez Radę Ministrów i skierowanej do Sejmu RP w dniu 9 listopada 2021 r. niestety pozostało wyłączenie w zakresie art. 54 i 55 Prawa przedsiębiorców);
- Z kolei, w dniu 29 września 2020 r. na stronach Rządowego Centrum Legislacji zamieszczony został projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (numer w wykazie prac Rady Ministrów: UC15). Projekt ten zakładał uzupełnienie kompetencji Prezesa UOKiKu o kompetencje przewidziane rozporządzeniem nr 2017/2394 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2017 r. w sprawie współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa w zakresie ochrony konsumentów i uchylające rozporządzenie nr 2006/2004/WE (tzw. rozporządzenie CPC). Tym niemniej, projekt ten zakładał również wyłączenie czynności kontrolnych wykonywanych na gruncie tej regulacji spod Rozdziału 5 ustawy – Prawo przedsiębiorców, co znalazło odzwierciedlenie w krytycznych uwagach Rzecznika MŚP skierowanych do Prezesa UOKiKu w piśmie z dnia 8 października 2020 r., znak: WPL.653.2020.GG (etap konsultacji i opiniowania projektu nie został jeszcze podsumowany).
- Kolejnym przykładem w tym zakresie jest projekt ustawy o zmianie ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz niektórych innych ustaw (numer w wykazie prac Rady Ministrów: UD142), którego wnioskodawcą jest Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W swojej opinii do tego projektu z dnia 23 grudnia 2020 r., znak: WPL.976.2020.GG, Rzecznik MŚP wskazał, że uważa za zbyt daleko idące projektowane wyłączenie w tej regulacji gwarancji z art. 58 ust. 1 ustawy – Prawo przedsiębiorców, zabraniającego kontroli, gdy ma ona dotyczyć przedmiotu kontroli objętego uprzednio zakończoną kontrolą przeprowadzoną przez ten sam organ (Rzecznik MŚP pismem z 3 września 2021 r., skierowanym do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, znak: WPL.976.2020.GG, w związku z trwającymi wciąż pracami nad projektem, ponownie wskazał, że nie należy wprowadzać nadregulacji sprzecznych z przepisami Rozdziału 5 Prawa przedsiębiorców oraz zwrócił się z prośbą o ponowne przeanalizowanie podniesionego zagadnienia, a także podjęcie współpracy w celu zapobiegania kształtowania niepożądanych praktyk legislacyjnych na gruncie Konstytucji Biznesu. W wersji projektu skierowanej na Komitet Rady Ministrów do Spraw Cyfryzacji wyłączenie art. 52 ust. 1 Prawa przedsiębiorców zostało niestety zachowane.
