Projekt ustawy zakłada m.in. zmianę w zakresie wyroku rozwodowego poprzez wprowadzenie postępowania informacyjnego jako etapu poprzedzającego postępowanie rozwodowe. Celem rodzinnego postępowania informacyjnego miałoby być pojednanie małżonków, a w braku takiej możliwości – zawarcie ugody regulującej w szczególności sposób wykonywania władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi, utrzymywanie kontaktów każdego z małżonków z ich wspólnymi małoletnimi dziećmi oraz alimenty pomiędzy nimi lub pomiędzy nimi a ich wspólnymi małoletnimi dziećmi.
Zmiana w zakresie orzekania w sprawie kontaktów z dzieckiem
Projekt ustawy przewiduje zmianę w zakresie orzekania w sprawie kontaktów z dzieckiem poprzez uwzględnienie w orzeczeniu w przedmiocie kontaktów takich elementów jak: terminy utrzymywania kontaktów, czas ich trwania, a w przypadku, gdy kontakt obejmuje odwiedziny, spotkanie lub zabieranie poza miejsce stałego pobytu małoletniego, możliwe jest wskazanie przez sąd opiekuńczy również miejsca utrzymywania takich kontaktów. Projekt zakłada, że ustalone w orzeczeniu kontakty muszą stanowić gwarancję realizacji prawa do kontaktów z dzieckiem. Projekt zakłada również, że w przypadku kontaktów z dzieckiem poza miejscem stałego pobytu dziecka sąd może zezwolić na spotykanie się z nim tylko w obecności drugiego z rodziców albo opiekuna lub innej osoby wskazanej przez sąd, zwłaszcza osoby bliskiej dla dziecka. Z kolei obecność kuratora sądowego przy kontaktach zostaje ograniczona do kontaktów odbywających się w miejscu stałego pobytu dziecka, rozumianego jako konkretny adres, pod którym dziecko przebywa. Projekt przewiduje również możliwość poddania kontroli przez kuratora sądowego utrzymywania kontaktów, celem zagwarantowania prawidłowego wykonywania kontaktów, a tym samym zwiększenie ochrony dobra małoletnich dzieci. Kurator ma wówczas obowiązek pilnowania terminowości tych kontaktów, bez obowiązku obecności podczas tych kontaktów.
Wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego
Przewidywana zmiana wprowadza również wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego z dniem ukończenia przez dziecko 25 roku życia. Nie dotyczy to jednak uprawnienia do świadczenia alimentacyjnego należnego z mocy ustawy, lecz tego ustalonego orzeczeniem sądowym lub ugodą zatwierdzoną przez sąd. Niemniej, jeżeli dziecko uzyska zdolność do samodzielnego utrzymania się przed ukończeniem 25 lat, zobowiązany dotąd rodzic będzie mógł wystąpić o zniesienie obowiązku alimentacyjnego. Z kolei, jeżeli z uwagi na wyjątkowe okoliczności dziecko nie jest w stanie się samodzielnie utrzymać, na jego wniosek sąd przedłuży obowiązek świadczeń alimentacyjnych. Nowa regulacja ma być więc ułatwieniem i powodować ograniczenie liczby postępowań o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego ustalonego wyrokiem albo ugodą, gdy dziecko osiągnie wiek 25 lat.
Projekt ustawy zakłada również wprowadzenie instytucji alimentów natychmiastowych. Miałyby one być dochodzone w postępowaniu nakazowym, a pozew byłby składany na urzędowym formularzu.
Projekt przewiduje również dodanie § 2 do art. 175 k.r.o. zakładającego, że do kontaktów z ubezwłasnowolnionym całkowicie stosuje się odpowiednio przepisy o kontaktach z dzieckiem, za wyjątkiem przepisów nakładających obowiązek utrzymywania kontaktów z rodzicami. Wprowadzona więc zostanie regulacja kontaktów między dorosłymi dziećmi ubezwłasnowolnionymi całkowicie i ich rodzicami lub osobami bliskimi. Ma ona chronić interesy podopiecznego poprzez umożliwienie wystąpienia do sądu opiekuńczego o zakazanie lub ograniczenie kontaktów z jego rodzicami lub innymi osobami, jeżeli ten kontakt jest niewskazany.
Proponowane zmiany są obecnie na etapie opiniowania projektu ustawy, dlatego czas pokaże, w jakim kształcie zostaną ostatecznie wprowadzone.
Autor: Milena Hęglewicz, radca prawny Russell Bedford Poland
