Problemy demograficzne istnieją w Polsce od lat. Sprzyja ku temu kilka istotnych czynników, jak starzejące się społeczeństwo, emigracja zarobkowa oraz późniejsze zakładanie rodziny. To, że Polacy coraz później decydują się na założenie rodziny, a niektórzy darują sobie to przedsięwzięcie, przyja ujemnym wynikom demograficznym. Polityka społeczna ukierunkowuje zatem swoje działania na poprawienie danej sytuacji. Rząd próbuje zachęcić Polaków do założenia rodziny na wiele różnych sposób, czy poprzez program 500+, czy poprzez zwolnienie z podatku dochodowego obojga rodziców w kwocie nieprzekraczającej pierwszego progu podatkowego w wypadku posiadania czterech oraz więcej dzieci. Podobną zachętą pochodzącą z reformy Nowy Ład jest program mieszkania bez wkładu własnego.
Prezydent RP Andrzej Duda 15 listopada 2021 podpisał Ustawę z dnia 1 października 2021 roku (Dz. U. z 2021 r. poz. 2133)[1] o gwarantowanym kredycie mieszkaniowym, przepisy natomiast weszły w życie 27 maja 2022 roku. Ustawa zakłada, że państwo za pośrednictwem Banku Gospodarstwa Krajowego będzie występowało jako gwarant wpłaty kapitału własnego w wysokości do 20% kwoty kredytu do maksymalnej kwoty 100 tyś. zł. Warto podkreślić, że gwarancje te nie są wkładem pieniężnym. Konstrukcja ta ma dać bankowi udzielającemu kredyt gwarancję, iż kredytobiorca, mimo, iż nie posiada pieniędzy do przeznaczenia na pokrycie wkładu własnego, jest w stanie jednak go spłacić. Dlatego taka możliwość jest adresowana nie do wszystkich osób pragnących posiadać własny kąt, a tylko do tych, którzy posiadają zdolność kredytową. Ze wsparcia będą mogły skorzystać zarówno osoby samotne, jak i pary oraz rodziny z dziećmi.
Założenia programu mieszkanie bez wkładu własnego, są następujące:
- objęcie gwarancją część kredytu hipotecznego zaciągniętego w celu zakupu mieszkania z jednoczesną likwidacją wymogu wniesienia wkładu własnego;
- pomoc w spłacie kredytu, jeżeli w okresie spłaty dojdzie do powiększenia gospodarstwa domowego o drugie albo kolejne dziecko (20 tys. zł w przypadku drugiego i 60 tyś. w przypadku trzeciego i kolejnego);
- minimalny okres udzielenia kredytu – 15 lat;
- kredyt udzielony przy posiłkowaniu się gwarancją może być udzielony w polskich złotych, co pozwoli zabezpieczyć zobowiązanie długoterminowe przed ryzykiem kursowym;
- gwarantowanych kredytów będą udzielać banki, które podpiszą umowę BGK.
Aby dostać takie wsparcie od rządu w postaci gwarancji sumy pieniężnej na wkład własny, kredytobiorca oraz członkowie jego gospodarstwa domowego nie mogą być właścicielami innego mieszkania, chyba że w skład gospodarstwa domowego wchodzi dwoje lub więcej dzieci. W takim przypadku mogą łącznie posiadać jedno inne mieszkanie, jednak nie większe niż 50m2, gdy dzieci jest dwoje, 75m2, gdy dzieci jest troje, i 90m2, gdy dzieci jest czworo. Dla rodzin posiadających pięcioro lub więcej dzieci, nie ma limitu metrażowego.
Ogółem rzecz biorąc, program należy ocenić pozytywnie. Coraz częściej młode rodziny borykają się z brakiem środków nawet na wpłatę własną, już nie mówiąc o zakupie mieszkania bądź domu za gotówkę. Nie sprzyjają również bogaceniu się społeczeństwa warunki popandemiczne oraz sytuacja wojny w Ukrainie. Są jednak pewne minusy tego programu, jednym z największych jest określony górny limit za metr kwadratowy mieszkania na rynku pierwotnym i wtórnym. Limity są określane indywidualnie dla różnych miast, pierwszym, co rzuca się w oczy, to zdecydowanie zbyt mała cena. Dla przykładu w Warszawie będzie dość trudno znaleźć mieszkanie na rynku pierwotnym za niewiele ponad 10 tys. zł. Kolejnym ogromnym problemem nie tylko dla chętnych do skorzystania z programu, ale i dla pozostałych potencjalnych kredytobiorców, jest kurcząca się w błyskawicznym tempie zdolność kredytowa. Niestety, żyjemy obecnie w czasie, gdy inflacja sięgnęła dwucyfrowego wskaźnika, a wszystko wskazuje na to, że wzrost będzie postępował. Nie ulega wątpliwości, że nowy program mieszkaniowy już teraz musi być zmieniony, gdyż obecne jego założenia już nie odpowiadają sytuacji rynkowej, poprzez to znacząco zawężają liczbę osób mogących skorzystać z pomocy w postaci gwarancji państwowej przy otrzymaniu kredytu na własne lokum.
[1] https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20210002133/T/D20212133L.pdf
Autorka: Darya Bannaya
Młodszy konsultant podatkowy. Absolwent kierunku Prawo na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, absolwent kierunku Globalny Biznes, Finanse i Zarządzanie w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Laureatka konkursu Ministerstwa Finansów „Podatkowi Liderzy” 7. edycja. Prowadząca szkoleń oraz konferencji skierowanych dla cudzoziemców w tematyce podatkowych aspektów prowadzenia i założenia biznesu w Polsce. Specjalizuje się w prawie podatkowym, doradzając klientom w bieżących sprawach związanych przede wszystkim z podatkami dochodowymi. Autorka i współautorka publikacji o tematyce prawnopodatkowej.
