Planowana ustawa o aplikacji mObywatel

Projekt ustawy określa zasady funkcjonowania i wykorzystywania publicznego oprogramowania, wykorzystywanego do udostępniania i świadczenia usług, przeznaczonego dla urządzeń mobilnych, którego użytkownikami są osoby fizyczne (czyli aplikacji mObywatel). W art. 3 ust. 1 wymienia obowiązki Ministra właściwego ds. informatyzacji związane z aplikacją. Są to:

1. utrzymanie, udostępnianie oraz zapewnienie rozwoju aplikacji mObywatel,

2. zapewnianie funkcjonowania systemu teleinformatycznego, przy użyciu którego obsługiwane są procesy związane z funkcjonowaniem aplikacji mObywatel oraz usług udostępnianych i świadczonych w tej aplikacji,

3. zapewnianie bezpieczeństwa oraz integralności danych przekazywanych pomiędzy aplikacją mObywatel, systemem teleinformatycznym oraz systemami teleinformatycznymi podmiotów świadczących usługi w tej aplikacji,

4. udostępnianie narzędzi, które umożliwiają potwierdzenie ważności, integralności oraz pochodzenia dokumentów elektronicznych obsługiwanych w ramach usług świadczonych w aplikacji mObywatel, w tym aplikacji na urządzenia mobilne – mWeryfikator,

5. zapewnianie, przy użyciu systemu teleinformatycznego, funkcjonowania oraz możliwości wykorzystywania i weryfikacji certyfikatu, pozwalającego na:

• potwierdzenie ważności, integralności i pochodzenia dokumentów elektronicznych,
• identyfikację i uwierzytelnienie użytkownika aplikacji mObywatel w usługach online.

Jednocześnie Minister właściwy ds. informatyzacji może zapewnić podmiotowi świadczącemu usługę w aplikacji mObywatel możliwość prowadzenia, przy użyciu systemu teleinformatycznego, ewidencji dokumentów elektronicznych związanych ze świadczeniem danej usługi.

Jakie usługi są udostępnianie w aplikacji mObywatel? Zgodnie z art. 2 ust. 1 Projektu ustawy, są to usługi pozwalające w szczególności na:

1. pobranie, przechowywanie, prezentację oraz przekazywanie, przy użyciu urządzenia mobilnego, dokumentu elektronicznego zawierającego dane pobrane z rejestru publicznego lub z systemu teleinformatycznego podmiotu publicznego:

• niezbędne dane osobowe tego użytkownika,
• dane dotyczące sytuacji prawnej tego użytkownika lub praw mu przysługujących,
• dane umożliwiające identyfikację rzeczy związanej z tym użytkownikiem,
• dane dotyczące sytuacji prawnej osoby, której ten użytkownik jest rodzicem lub opiekunem prawnym, lub praw przysługujących tej osobie,

2. przekazanie danych, które zostały pobrane przez użytkownika tej aplikacji z rejestru publicznego lub z systemu teleinformatycznego, innemu podmiotowi świadczącemu usługę w tej aplikacji,

3. identyfikację i uwierzytelnienie w usłudze online udostępnionej przez podmiot publiczny, o którym mowa w art. 2[2] ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2021 r. poz. 2070 i 1087),

4. dokonywanie płatności elektronicznych związanych z usługami udostępnianymi w tej aplikacji,

5. wykorzystanie urządzenia mobilnego w procesie identyfikacji i uwierzytelnienia w usłudze online jako jednego z czynników uwierzytelniania profilu zaufanego, o którym mowa w ustawie z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne.

Dodatkowo, zgodnie z art. 2 ust. 3 Projektu ustawy, Minister właściwy ds. informatyzacji świadczy usługę pozwalającą użytkownikowi aplikacji mObywatel na posługiwanie się dokumentem elektronicznym, zawierającym pobrane z rejestrów dane: imię lub imiona, nazwisko, numer PESEL, datę urodzenia, fotografię. Taki dokument może również zawierać dodatkowe dane wymienione w ust. 4 tegoż artykułu. Ważne są przepisy art. 2 ust. 6 i ust. 7 Projektu ustawy, które brzmią następująco:

„6. Jeżeli z przepisu prawa wynika obowiązek okazania dowodu osobistego w celu potwierdzenia tożsamości, obowiązek ten uznaje się za spełniony przez użycie dokumentu, o którym mowa w ust. 3.

7. Jeżeli z przepisu prawa wynika obowiązek podania numeru lub serii dokumentu, na podstawie którego stwierdzono obywatelstwo polskie lub tożsamość osoby fizycznej, w przypadku użycia dokumentu, o którym mowa w ust. 3, obowiązek ten uznaje się za spełniony przez podanie numeru i serii dowodu osobistego, zamieszczonego w tym dokumencie, jeżeli dokument zawiera te dane.”.

A zatem planowana ustawa zrówna użycie dokumentu z aplikacji mObywatel z użyciem dowodu osobistego. Jak można przeczytać w uzasadnieniu do Projektu ustawy: „Celem wprowadzanych przepisów jest zapewnienie możliwości potwierdzania tożsamości z wykorzystaniem aplikacji mObywatel we wszystkich przypadkach, w których aktualnie dopuszczalne jest użycie dokumentu tożsamości, w szczególności dowodu osobistego. Z tego względu w projekcie zamieszczono również normę prawną stanowiącą, że jeżeli z przepisu prawa wynika obowiązek okazania dowodu osobistego w celu potwierdzenia tożsamości, obowiązek ten uznaje się za spełniony przez użycie dokumentu mObywatel.”[3].

Czy to dobry kierunek? Na pewno ułatwiający życie wielu obywatelom, biorąc pod uwagę to, jak popularna jest aplikacja (w 2021 korzystało z niej już 4 mln. obywateli). A jednocześnie stawia on dodatkowe wyzwania związane z weryfikacją danych dokumentów.

[1] Ustawa o aplikacji mObywatel, projekt z dnia 3 czerwca 2022 r.

[2] Tj. m. in. organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy, jednostki organizacyjne prokuratury, jednostki samorządu terytorialnego i ich organyz.

[3] Zarówno z Projektem ustawy, jak i uzasadnieniem, można zapoznać się na stronie Rządowego Centrum Legislacji: https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12360454/katalog/12885018#12885018