Zgodnie z treścią art. 1611 k.s.h. Spółka w organizacji umożliwia rozliczenie z tytułu wpłaty na poczet udziałów przez wykonanie transakcji płatniczej z wykorzystaniem połączenia z siecią Internet na rachunek płatniczy prowadzony przez bank, świadczący usługi na terytorium Unii Europejskiej lub państwa - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, oraz przedstawienie dowodu takiej transakcji z wykorzystaniem połączenia z siecią Internet. W przytoczonym przepisie chodzi o rachunek bankowy w rozumieniu art. 5 ust. 1 i art. 49 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe lub inny ekwiwalentny rachunek prowadzony przez zagraniczny bank czy inną instytucję finansową.
Wniesienie wkładów na pokrycie kapitału zakładowego wynikającego z umowy spółki stanowi obligatoryjny aspekt powstania tej spółki powiązany z momentem uzyskania przez nią osobowości prawnej. Stosownie do art. 163 pkt 2 k.s.h. Do powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga się: (…) 2) wniesienia przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, a w razie objęcia udziału za cenę wyższą od wartości nominalnej, także wniesienia nadwyżki, z uwzględnieniem art. 158 § 11; (…). Kodeks spółek handlowych przyjmuje zasadę pełnego wniesienia wkładów na pokrycie obejmowanych udziałów przed zarejestrowaniem spółki z o.o., łącznie z pokryciem agio (o ile takie występuje).
Regulację nakazującą całkowite wniesienie wkładów na kapitał zakładowy wzmacnia postanowienie kodeksowe zgodnie z którym celem dokonania rejestracji spółki wszyscy członkowie jej zarządu składają oświadczenie, że wkłady zostały wniesione w całości przez wszystkich wspólników (art. 167 § 1 pkt 2 k.s.h.). Pamiętać bowiem należy, iż w przeciwieństwie do spółek osobowych – w spółkach kapitałowych immanentnym elementem ich funkcjonowania jest istnienie swego rodzaju substratu majątkowego. Z powyższego z kolei wypływa ustawowa regulacja obligująca członków zarządu spółki (co istotne – w pełnym składzie) do upewnienia się przez nich, że wspólnicy obejmujący udziały wnieśli tytułem tego objęcia określone wartości ekonomiczne (w formie wkładów pieniężnych bądź aportów)[2].
W ostatnich latach doszło do zdecydowanej liberalizacji podejścia sądów rejestrowych w zakresie rejestracji spółek z o.o. w KRS. Sądy nie wymagają już przedłożenia żadnego rodzaju potwierdzenia rzeczywistego wniesienia wkładu na kapitał zakładowy w formie dokumentu źródłowego (np. bankowego potwierdzenia realizacji przelewu czy druku KP). Niemniej jednak obowiązki formalne wynikające z przepisów k.s.h. w dalszym ciągu obowiązują.
Skoro zatem dla zarejestrowania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością konieczne jest wniesienie wkładów na pokrycie kapitału zakładowego, wspólnicy muszą mieć realną możliwość dokonania zasilenia tego kapitału. W przypadku środków pieniężnych, zasadniczo istnieją dwie możliwości wniesienia wkładów przez wspólników:
- Wniesienie wkładu przez wspólnika w formie gotówkowej do kasy spółki w organizacji;
- Wpłata środków przez wspólnika na rachunek bankowy spółki w organizacji.
O ile wariant pierwszy nie wydaje się być zbytnio problematyczny, inaczej przedstawia się zagadnienie bankowego transferu środków na pokrycie kapitału zakładowego. W praktyce obrotu wielokrotnie zdarzały się sytuacje, w których banki czy instytucje finansowe celem utworzenia rachunku bankowego żądały potwierdzenia rejestracji spółki w KRS pomijając tym samym regulację art. 11 § 1 k.s.h., zgodnie z którym spółki kapitałowe w organizacji mogą we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane.
Konieczność zapewnienia wspólnikom możliwości wnoszenia wkładów za pośrednictwem rachunku bankowego znalazła odzwierciedlenie w uzasadnieniu rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw (Druk nr 2537), gdzie w zakresie dodawanego przepisu art. 1611 k.s.h. wskazano:
W praktyce przepis ten będzie wiązał się z utworzeniem przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji rachunku, na który będą mogły być dokonywane wpłaty na pokrycie kapitału zakładowego. Należy mieć na uwadze, iż przepis nie nakłada takiego obowiązku w każdym przypadku z uwagi na potrzebę uwzględnienia zgodnej woli wspólników co do odmiennego sposobu dokonywania wpłat na pokrycie kapitału zakładowego.
Dodawany przepis pośrednio również przeciwdziała sytuacjom, występującym w dotychczasowej praktyce obrotu, w których instytucje finansowe żądają potwierdzenia wpisu spółki do rejestru od spółek z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, chcących utworzyć rachunek w tych instytucjach. Praktyki te utrudniały proces tworzenia tego rodzaju spółki.
Artykuł 1611 k.s.h. nakłada zatem na spółkę w organizacji obowiązek umożliwienia wspólnikom rozliczenia wpłaty na poczet udziałów przez wykonanie transakcji płatniczej z wykorzystaniem połączenia z siecią Internet na rachunek płatniczy prowadzony przez bank, świadczący usługi na terytorium Unii Europejskiej lub państwa strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, oraz przedstawienia dowodu takiej transakcji z wykorzystaniem połączenia z siecią Internet. Realizacja powyższego obowiązku w praktyce będzie zatem wymagała zawarcia przez spółkę w organizacji umowy o prowadzenie rachunku bankowego w banku świadczącym usługi na terytorium UE lub państwa będącego stroną EOG, o ile co najmniej jeden ze wspólników obejmujących udziały wyrazi wolę wniesienia wkładu na udziały za pośrednictwem rachunku bankowego.
W zakresie wprowadzonej regulacji art. 1611 k.s.h. przedstawiciele doktryny słusznie zgłosili swoje zastrzeżenia, wskazując przede wszystkim na fakt, iż pomimo słusznych intencji implementowanej zmiany, przepis art. 1611 k.s.h. w dalszym ciągu nie implikuje po stronie instytucji finansowej (banku) wiążącego prawnego obowiązku założenia rachunku bankowego dla spółki w organizacji ani też żadnych konsekwencji w przypadku niezastosowania się przez bank do treści ww. przepisu. Konstrukcja przepisu wskazuje bowiem, iż to spółka w organizacji a nie bank jest adresatem dyspozycji art. 1611 k.s.h[3].
Z systemowego punktu widzenia wejście w życie przytoczonego powyżej przepisu art. 1611 k.s.h nie doprowadziło do eliminacji problemów związanych z możliwością założenia rachunku bankowego przez spółkę z o.o. w organizacji.
[1] Zgodnie z art. 13g ust. 6 Dyrektywy Państwa członkowskie zapewniają, aby w sytuacji, w której w ramach procedury tworzenia spółek wymagane jest wniesienie kapitału zakładowego, można było dokonać takiej płatności przez internet zgodnie z art. 13e na rachunek bankowy banku prowadzącego działalność w Unii. Państwa członkowskie zapewniają ponadto, by dowód tego rodzaju płatności również można było przedstawić przez internet. Z kolei zgodnie z art. 13e Dyrektywy, Jeżeli zakończenie procedury ustanowionej w niniejszym rozdziale wymaga dokonania płatności, państwa członkowskie zapewniają, by można było jej dokonać za pośrednictwem powszechnie dostępnej internetowej usługi płatniczej, której można używać dla płatności transgranicznych, umożliwiającej identyfikację osoby, która dokonała płatności i oferowanej przez instytucję finansową lub dostawcę usług płatniczych mających siedzibę w państwie członkowskim.
[2] Wagę oświadczenia pełnego składu zarządu spółki w organizacji podkreślają regulacje art. 291 i 587 k.s.h. statuujące odpowiednio odpowiedzialność cywilnoprawną i odpowiedzialność karnoprawną członków zarządu.
Zgodnie z art. 291 k.s.h., Jeżeli członkowie zarządu umyślnie lub przez niedbalstwo podali fałszywe dane w oświadczeniu, o którym mowa w art. 167 § 1 pkt 2 lub art. 262 § 2 pkt 3, odpowiadają wobec wierzycieli spółki solidarnie ze spółką przez trzy lata od dnia zarejestrowania spółki lub zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego.
Z kolei zgodnie z art. 587 k.s.h.:
§ 1. Kto przy wykonywaniu obowiązków wymienionych w tytule III i IV ogłasza dane nieprawdziwe albo przedstawia je organom spółki, władzom państwowym lub osobie powołanej do rewizji - podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie - podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
[3] Tak M. Chomiuk [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz. red. Jara 2024, wyd. 5, Legalis; również R. Pabis [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz. red. J. Bieniak 2024, wyd. 9, Legalis.
Autor: Olga Skonieczna
