Wprowadzenie
Regulacje związane z utworzeniem prostej spółki akcyjnej (dalej PSA) zawiera rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw1 . W jego uzasadnieniu zwraca się uwagę, że konstrukcja nowej spółki, łącząca elementy spółki osobowej ze spółką kapitałową, będzie szczególnie przydatna dla przedsiębiorców prowadzących działalność innowacyjną, zwłaszcza w formie startupów, stosujących nowoczesne technologie, choć nie tylko dla nich. Wnoszenie wkładów w formie pracy i usług oraz wkładów, które trudno jest wycenić na rynku, ma zatem na celu konkretne wykorzystanie wiedzy i doświadczenia specjalistów, przykładowo informatyków. Według projektodawcy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, ze swoim powiązaniem praw udziałowych z kapitałem zakładowym nie jest najlepszym rozwiązaniem dla młodych, innowacyjnych firm, zaś prowadzenie spółek akcyjnych jest dość drogie i skomplikowane2 . Z tych m.in. powodów postanowiono w projekcie ustawy dokonać nowelizacji ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych3 , i dodać w nim Dział IA, dotyczący PSA4 .
Spółkami handlowymi będą zatem, po wejściu w życie ustawy: spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, PSA i spółka akcyjna, zaś spółkami kapitałowymi – spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, PSA i spółka akcyjna.
Założenie prostej spółki akcyjnej
Zgodnie z proponowanymi przepisami, PSA może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym prawnie dopuszczalnym celu, chyba że ustawa stanowi inaczej, przy czym nie może być zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością5 . Akcje będą obejmowane w zamian za wkłady pieniężne lub niepieniężne – w projekcie doprecyzowano, że tym drugim rodzajem wkładu może być każdy wkład mający wartość majątkową, szczególnie świadczenie pracy lub usług6 . W PSA będzie tworzony – wyrażony w zł – kapitał akcyjny, na który zostaną przeznaczone wniesione wkłady pieniężne i niepieniężne, z uwzględnieniem art. 14 § 1 k.s.h.7 , przy czym kapitał ten powinien wynosić co najmniej 1 zł, a jego wysokość nie będzie określana w umowie spółki.
Projektodawca wskazuje w uzasadnieniu kilka krajów w Europie, w których można powoływać spółki kapitałowe bez minimalnego kapitału zakładowego bądź z symbolicznym kapitałem. Przykładowo od 2009 r. taki minimalny kapitał zakładowy wynosi 1 euro w przypadku francuskiej uproszczonej spółki akcyjnej (Société par Actions Simplifiée) a także 1 euro w słowackiej prostej spółce akcyjnej (Jednoduchá Spoločnosť na Akcie), przy czym wprowadzające ją przepisy zaczęły obowiązywać od 1 stycznia 2017 r. W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością taki minimalny kapitał zakładowy wynosi również 1 euro w Holandii (Besloten Vennootschap – B.V.) oraz w Niemczech – w przypadku haftungsbeschränkte Unternehmergesellschaft jako podtypu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W Czechach (společnost zručením omezením) jest to 1 CZK8 .
Niepodzielne akcje PSA nie będą miały wartości nominalnej, ani też stanowiły części kapitału akcyjnego9 ; będą zbywalne, ale też umowa spółki może uzależnić rozporządzenie akcją od zgody spółki lub w inny sposób je ograniczyć, a jeśli spółka odmówi zgody na przeniesienie akcji, to powinna w takiej sytuacji wskazać innego nabywcę10.
W umowie spółki może znaleźć się zapis, że akcje zostaną umorzone bez podjęcia uchwały akcjonariuszy w przypadku ziszczenia się określonego zdarzenia11. Powstanie PSA warunkowane jest zawarciem umowy spółki w formie aktu notarialnego; ustanowieniem jej organów; pokryciem kapitału akcyjnego co najmniej w wysokości 1 zł; wpisem do rejestru12. W umowie PSA powinny być m.in. informacje dotyczące przedmiotu działalności spółki, liczby, serii i numerów akcji oraz związanego z nimi uprzywilejowania, akcjonariuszy obejmujących poszczególne akcje, ceny emisyjnej akcji; jeśli akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne – dotyczące przedmiotu tych wkładów, akcji obejmowanych za wkłady niepieniężne oraz akcjonariuszy, którzy obejmują te akcje; jeżeli przedmiotem wkładu niepieniężnego jest świadczenie pracy bądź usług – o rodzaju i czasie tego świadczenia, a także o organach ustanowionych w spółce; liczbie członków zarządu i rady nadzorczej (jeśli została utworzona)13. Akcje PSA nie będą dopuszczane ani też wprowadzane do obrotu zorganizowanego w rozumieniu przepisów o obrocie instrumentami finansowymi, przy czym zbycie lub obciążenie tych akcji powinno być dokonane w formie dokumentowej pod rygorem nieważności14.
Odpowiedzialność zarządu PSA
W PSA ustanawia się zarząd (składający się z jednego bądź większej liczby członków) albo radę dyrektorów lub – jeśli jest to określone w umowie – także radę nadzorczą (liczącą co najmniej trzech członków, powoływanych i odwoływanych uchwałą akcjonariuszy). Może być również powołana rada dyrektorów, składająca się z jednego albo większej liczby dyrektorów. Rada ta reprezentuje spółkę i prowadzi jej sprawy, przy czym dyrektor może być w każdym czasie odwołany uchwałą akcjonariuszy.
Członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność cywilnoprawną z tytułu swoich działań związanych z PSA. Jeśli umyślnie lub przez niedbalstwo podali fałszywe dane w oświadczeniach o tym, że wkłady na pokrycie akcji zostały wniesione w części przewidzianej w umowie spółki oraz że wkłady na pokrycie nowych akcji zostały wniesione w części przewidzianej w uchwale o emisji nowych akcji lub umowie objęcia akcji, będą odpowiadali wobec wierzycieli spółki solidarnie ze spółką przez trzy lata od dnia zarejestrowania spółki lub zarejestrowania emisji nowych akcji15. W projekcie znalazły się także zapisy, zgodnie z którymi członek organu odpowiada wobec spółki za szkodę wynikłą z niewykonania lub nienależytego wykonania swoich obowiązków, w tym z niedołożenia należytej staranności lub niedochowania lojalności wobec spółki, chyba że nie ponosi winy, a także, że kto biorąc udział w tworzeniu spółki, wbrew przepisom prawa wyrządził ze swojej winy spółce szkodę, będzie obowiązany do jej naprawienia. Jeśli zaś szkodę wyrządziło kilka osób wspólnie, to będą odpowiadać za nią solidarnie16. Jeżeli natomiast spółka nie wytoczy powództwa o naprawienie szkody wyrządzonej jej przez członka organu lub akcjonariusza w terminie roku od dnia ujawnienia czynu wyrządzającego szkodę, to każdy akcjonariusz będzie mógł wnieść pozew o naprawienie szkody wyrządzonej spółce17.
Członek zarządu będzie mógł uwolnić się od ww. odpowiedzialności, jeśli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszony został wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, wierzyciel nie poniósł szkody18. W projekcie PSA znajduje się również zastrzeżenie, zgodnie z którym członek zarządu ani dyrektor nie mogą bez zgody spółki zajmować się interesami konkurencyjnymi ani uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej lub jako członek organu spółki kapitałowej bądź uczestniczyć w innej konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej19.
Obowiązki i prawa akcjonariuszy
Zgodnie z projektem, akcjonariusze PSA są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w umowie spółki i nie odpowiadają za jej zobowiązania20. W proponowanych przepisach określony został horyzont czasowy wniesienia wkładów. Otóż powinny one zostać wniesione do spółki w całości w ciągu trzech lat od dnia wpisu spółki do rejestru oraz być zaliczane równomiernie na pokrycie wszystkich akcji akcjonariusza, o ile umowa spółki nie stanowi inaczej21. W nowej regulacji znalazło się zastrzeżenie, że jeśli wartość wkładu niepieniężnego przeznaczonego na pokrycie kapitału akcyjnego była znacznie zawyżona wobec jego wartości godziwej w dniu objęcia akcji, to akcjonariusz będzie zobowiązany wyrównać spółce tę brakującą wartość, przy czym członkowie zarządu odpowiadają solidarnie z tymże akcjonariuszem, chyba że nie ponoszą winy22.
Akcjonariusz będzie miał prawo do udziału w zysku i do wypłaty z kapitału akcyjnego, ale warto pamiętać o tym, że na pokrycie strat potrzebne będzie zasilenie kapitału akcyjnego w wysokości co najmniej 8% zysku za dany rok obrotowy, jeśli ten kapitał nie osiągnął 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy23.
Kwota do podziału między akcjonariuszy (dywidenda) nie będzie mogła przekroczyć sumy zysku za ostatni rok obrotowy, niepodzielonych zysków z lat ubiegłych, utworzonych z zysku kapitałów rezerwowych, które mogą być przeznaczone do podziału, oraz kapitału akcyjnego. Suma ta zostanie pomniejszona o niepokryte straty, akcje własne, a także kwoty, które w myśl ustawy lub umowy spółki powinny być przekazane z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały rezerwowe, które nie mogą być przeznaczone do podziału24. Ustawa ma wejść w życie 1 marca 2020 r.
____________________________________________________
1 W artykule omawiany jest projekt z 1 lutego 2019 r., rząd przyjął ten projekt 5 lutego 2019 r., a do Sejmu wpłynął 13 lutego 2019 r.
2 Uzasadnienie do ww. projektu z 1 lutego 2019 r.; https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12311555/ katalog/12508021#12508021.
3 T.j. Dz.U. 2017 poz. 1577 (dalej: k.s.h.).
4 Art. 9 pkt 9 projektu.
5 Art. 3001 § 1-2 Działu IA k.s.h.
6 Art. 3002 § 1-2 Działu IA k.s.h.
7 Po wejściu w życie nowelizacji, § 1 w art. 14 k.s.h. będzie stanowił, że przedmiotem wkładu niepieniężnego do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjnej albo przeznaczonego na kapitał akcyjny PSA nie może być prawo niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług.
8 Uzasadnienie do projektu z 1 lutego 2019 r., op. cit.
9 Art. 3002 § 3 i art. 3003 . § 1-2 Działu IA k.s.h.
10 Art. 30038 § 1-2 Działu IA k.s.h.
11 Art. 30045 Działu IA k.s.h.
12 Art. 3004 Działu IA k.s.h.
13 Art. 3005 Działu IA k.s.h.
14 Art. 30035 § 2 i 4 Działu IA k.s.h.
15 Art. 300122 Działu IA k.s.h.
16 Art. 300122, art. 300123, art. 300124 § 1 i art. 300125 Działu IA k.s.h.
17 Art. 300126, § 1 Działu IA k.s.h.
18 Art. 300131 § 2 Działu IA k.s.h.
19 Art. 30054 § 3 Działu IA k.s.h.
20 Art. 3001 § 1-2 Działu IA k.s.h.
21 Art. 3009 . § 1 i 3 Działu IA k.s.h.
22 Art. 30010 § 1 Działu IA k.s.h.
23 Art. 30019 Działu IA k.s.h.
24 Art. 30015 § 2 Działu IA k.s.h.
