1. Wprowadzenie
Psycholog zobowiązany jest do zachowania w tajemnicy informacji związanych z klientem, uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu. Ustawa o zawodzie psychologa przewiduje wyłącznie dwa wyjątki: gdy zagrożone jest zdrowie albo życie klienta lub innych osób, bądź gdy tak stanowią ustawy. W tym kontekście pojawia się zatem wątpliwość czy na psychologu ciąży ewentualny obowiązek zawiadomienia organów ścigania o popełnieniu przestępstwa. Niewątpliwie psycholog w trakcie swojej pracy może uzyskać informacje o przestępstwie. Do jego popełnienia może przyznać się sam pacjent, ale fakt ten może wynikać również z opisu przeżyć pacjenta, gdy sam jest ofiarą3 albo świadkiem czynu zabronionego. Również okoliczności udzielania pomocy psychologicznej – takie jak ślady pobicia na ciele pacjenta – mogą nasuwać przypuszczenia, że doszło do popełnienia przestępstwa. Kwestię ewentualnego obowiązku poinformowania odpowiednich organów regulują stosowne przepisy.
2. Obowiązek denuncjacji przestępstw a tajemnica zawodowa psychologa
W polskim prawie istnieją regulacje, które narzucają obowiązek poinformowania odpowiednich organów o pewnych zdarzeniach, mowa tutaj oczywiście o art. 73 ustawy z 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń4, który stanowi, że kto wbrew swemu obowiązkowi nie zawiadamia odpowiedniego organu lub osoby o wiadomym mu niebezpieczeństwie zagrażającym życiu lub zdrowiu człowieka albo mieniu w znacznych rozmiarach, podlega karze aresztu albo grzywny. Pomimo że przepis ten nie nakłada obowiązku powiadomienia odpowiednich organów lub osób w określonych przypadkach, to przewiduje się w nim sankcję za niezastosowanie się do tego obowiązku, który jednak musi wynikać z innego źródła. Podstawą takiego obowiązku może być przede wszystkim przepis prawa, ale też i umowa, w tym o pracę, albo zakres obowiązków. Nie w każdym przypadku istnienia takiego obowiązku niezastosowanie się do niego będzie zagrożone sankcją z kodeksu wykroczeń. Chodzi bowiem wyłącznie o takie niebezpieczeństwo, które zagraża życiu lub zdrowiu człowieka (w każdym przypadku), a w odniesieniu do mienia – tylko tego o znacznych rozmiarach (czego nie należy utożsamiać z wartością tego mienia). Musi zatem istnieć szczególny obowiązek zawiadomienia o niebezpieczeństwie, wynikającym z przepisów szczególnych, aby można było mówić o nałożeniu sankcji za jego nieprzestrzeganie.
Co do zasady na psychologach nie ciąży tego rodzaju szczególny obowiązek. Sama okoliczność, że w sytuacji zagrożenia życia albo zdrowia klienta lub innych osób psycholog jest zwolniony z tajemnicy (art. 14 ust. 3 ustawy z 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów5) nie oznacza, że ma on na tej podstawie obowiązek zawiadomienia odpowiedniego organu lub osoby6.
Kolejnym przykładem jest art. 304 § 1 ustawy z 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego7, który ustanawia, że każdy, dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub policję. Powyższy przepis nakłada zatem społeczny obowiązek poinformowania prokuratury albo policji o tym fakcie. Przestępstwami ściganymi z urzędu są te przestępstwa, od których ścigania ustawa nie uzależnia złożenia wniosku przez uprawnionego albo nie są one prowadzone z oskarżenia prywatnego. Generalną zasadą jest ściganie przestępstw z urzędu, natomiast wyjątkami – tryb wnioskowy i prywatnoskargowy. Stwierdzenie, czy dane przestępstwo jest ścigane z urzędu czy też w innym trybie, wymaga sięgnięcia do części szczególnej ustawy z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny8 albo innej ustawy, która zawiera przepis karny.
Jeżeli w treści przepisu brak jest informacji o trybie ścigania, to przestępstwo to jest ścigane z urzędu. W pewnych sytuacjach może być jednak konieczne sprawdzenie również innych przepisów danej ustawy, które mogą stanowić, że określone przestępstwo nie jest ścigane z urzędu. W sytuacji zatem, gdy przestępstwo jest ścigane z urzędu, również psycholog ma obowiązek poinformowania organów prokuratury albo policji o jego popełnieniu. Obowiązek ten ma jednak charakter społeczny, a nie prawny, zatem co do zasady za jego nieprzestrzeganie nie grożą żadne konsekwencje prawnokarne. Nie można natomiast wykluczyć w pewnych przypadkach odpowiedzialności dyscyplinarnej. Będzie to dotyczyło przede wszystkim sytuacji, w których poważnie zagrożone jest zdrowie albo życie klienta lub innych osób9. Powiadomienie prokuratury albo policji może nastąpić na piśmie albo ustnie do protokołu. Zgodne z § 2 ww. przepisu instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.
Prawny obowiązek powiadomienia o przestępstwie nałożony jest na instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu. Są one obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub policję oraz przedsięwziąć niezbędne czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa.
Sporne pozostaje określenie katalogu podmiotów, które są uznawane za instytucje państwowe i samorządowe. Brak jest w doktrynie m.in. zgody, czy za taką instytucję mogą być uznane szpitale będące własnością samorządów albo poszczególnych ministerstw i czy w związku z tym obowiązek ten rozciąga się na zatrudnionych w tych instytucjach psychologów10.
Należy po pierwsze wskazać, że obowiązek denuncjacji nałożony jest na instytucję jako taką, a nie na jej pracownika (którym może być psycholog). Zobowiązana jest zatem osoba, która jest uprawniona do kierowania daną instytucją, a szeregowy pracownik obowiązany jest tylko do powiadomienia swojego przełożonego. Ponadto sankcję za niezastosowanie się do tego obowiązku określa art. 231 § 1 k.k., którego część podmiotowa ograniczona jest wyłącznie do funkcjonariuszy publicznych. O tym, kto jest funkcjonariuszem publicznym, rozstrzyga przede wszystkim art. 115 § 13 k.k. – w kontekście zawodu psychologa może to dotyczyć osoby „będącej pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba w zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych”. Problem z rozstrzygnięciem, jakie podmioty są instytucjami państwowymi i samorządowymi, w kontekście udzielania świadczeń zdrowotnych sprowadza się przede wszystkim do kwestii struktury właścicielskiej podmiotu.
Działalność leczniczą zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 1-7 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej11 mogą prowadzić m.in. przedsiębiorcy, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, jednostki budżetowe, instytuty badawcze, a także jednostki wojskowe. Mogą one generalnie działać jako jednostki budżetowe, spółki osobowe, spółki kapitałowe itd., a ich właścicielem mogą być również Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego. Status prawny szpitala może być zatem niezwykle złożony, może być on prowadzony na przykład przez województwo w formie spółki akcyjnej. Zatem o ile w pewnych sytuacjach szpital albo inny zakład może być intuicyjnie rozumiany jako instytucja państwowa (bo jest stworzony przez ministra w formie jednostki budżetowej), o tyle w innych sytuacjach może to być wątpliwe, a w jeszcze innych – w sposób oczywisty nie12.
Pomimo rozbieżności w doktrynie należy zgodzić się z poglądem, że osoba udzielająca pomocy medycznej, czy też precyzyjniej, organ kierujący jednostką, w której udzielana jest taka pomoc, w żadnym wypadku nie będzie zobowiązany do powiadomienia organów ścigania na podstawie art. 304 § 2 k.p.k. Za taką interpretacją przemawia przede wszystkim okoliczność, że przyjęcie poglądu odmiennego prowadziłoby do wniosku, iż obowiązek denuncjacji uzależniony jest od miejsca udzielania pomocy medycznej13. Na psychologu spoczywa zatem wyłącznie społeczny obowiązek poinformowania organów ścigania o fakcie popełnienia przestępstwa ściganego z urzędu. Realizacja obowiązku podlega ocenie wyłącznie w sferze moralnej, nie zaś w sferze prawnej.
3. Przemoc w rodzinie a tajemnica zawodowa psychologa
Innym przypadkiem jest obowiązek zawiadomienia organu o niebezpieczeństwie grożącym życiu lub zdrowiu człowieka, który może zaistnieć w kontekście przemocy w rodzinie. Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie14, który stanowi, że osoby, które w związku z wykonywaniem swoich obowiązków służbowych lub zawodowych powzięły podejrzenie o popełnieniu ściganego z urzędu przestępstwa z użyciem przemocy w rodzinie, niezwłocznie zawiadamiają o tym policję lub prokuratora. Natomiast ust. 2 ww. przepisu ustanawia, że osoby będące świadkami przemocy w rodzinie powinny poinformować o tym policję, prokuratora lub inny podmiot działający na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Obowiązek zawiadomienia organów ścigania dotyczy zatem wyłącznie sytuacji przemocy w rodzinie. Przyjmuje się, że jest to obowiązek o charakterze społecznym15 (jego realizacja podlega ocenie wyłącznie w sferze moralnej), a nie prawnym. W praktyce jest to więc powtórzenie regulacji z k.p.k. W szczególności przepis art. 12 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie sam w sobie nie uchyla przepisów o obowiązku zachowania tajemnicy, natomiast może do tego dojść w pewnych okolicznościach16 przewidzianych w odrębnych przepisach17.
4. Styczność z substancjami nielegalnymi
Psychologowie w ramach swojej pracy zawodowej mogą mieć kontakt z osobami uzależnionymi od narkotyków. Ustawa z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii18 zawiera przepisy nakładające obowiązek powiadomienia organów ścigania o przestępstwach związanych z narkotykami, mowa tu o art. 56 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, który stanowi, że kto, wbrew przepisom art. 33-35, art. 37, art. 40 i art. 40a, wprowadza do obrotu środki odurzające, substancje psychotropowe, słomę makową lub nowe substancje psychoaktywne albo uczestniczy w takim obrocie, podlega grzywnie i karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8, art. 58 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii – kto, wbrew przepisom ustawy, udziela innej osobie środka odurzającego, substancji psychotropowej lub nowej substancji psychoaktywnej, ułatwia albo umożliwia ich użycie albo nakłania do użycia takiego środka lub substancji, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3 oraz art. 59 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii – kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, udziela innej osobie środka odurzającego, substancji psychotropowej lub nowej substancji psychoaktywnej, ułatwia użycie albo nakłania do użycia takiego środka lub substancji, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. Natomiast art. 60 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii ustanawia katalog podmiotów obowiązanych do poinformowania odpowiednich organów, tj. kto, będąc właścicielem lub działającym w jego imieniu zarządcą albo kierownikiem zakładu gastronomicznego, lokalu rozrywkowego lub prowadząc inną działalność usługową, mając wiarygodną wiadomość o popełnieniu przestępstwa określonego w art. 56, 58 lub 59 na terenie tego zakładu lub lokalu, nie powiadamia o tym niezwłocznie organów ścigania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Katalog podmiotów zobowiązanych do takiego zawiadomienia jest bardzo ograniczony. Obejmuje właścicieli lub działających w ich imieniu zarządców albo kierowników zakładu gastronomicznego, lokalu rozrywkowego oraz osoby prowadzące inną działalność usługową, posiadających wiarygodną wiadomość o popełnieniu jednego z przestępstw na terenie tego zakładu lub lokalu. W odniesieniu do działalności psychologów rozstrzygnięcia wymaga, czy prowadzona przez nich działalność ma charakter działalności usługowej. Brak jest ustawowej definicji tego pojęcia na gruncie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii19. Pomocniczo można więc sięgnąć do Rozporządzenia Rady Ministrów z 27 grudnia 2017 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług20. W podklasie E znajdują się usługi szpitalne psychiatryczne, usługi w zakresie zdrowia psychicznego świadczone przez psychologów i psychiatrów oraz usługi w zakresie pomocy społecznej z zakwaterowaniem, świadczone osobom z zaburzeniami psychicznymi. Nie można zatem wykluczyć uznania, że taka działalność mogłaby zostać uznana za „inną działalność usługową” w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii21.
Podkreślenia natomiast wymaga, że z literalnego brzmienia przepisu wynika, iż przestępstwo musi być popełnione na terenie zakładu gastronomicznego lub lokalu rozrywkowego, ale już nie na terenie, gdzie prowadzona jest „inna działalność usługowa”22. Oznacza to, że obowiązek taki powstaje w momencie, w którym psycholog, będący jednocześnie osobą prowadzącą inną działalność usługową (tj. inną niż zakład gastronomiczny i lokal rozrywkowy) poweźmie wiarygodną wiadomość o popełnieniu na terenie jakiegoś zakładu gastronomicznego (restauracji, stołówki itp.) lub lokalu rozrywkowego (klubu, pubu, dyskoteki itp.) jednego z przestępstw określonych w art. 56, 58 i 59 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. W takiej sytuacji należy niezwłocznie zawiadomić organy ścigania, pod rygorem odpowiedzialności karnej.
Na marginesie należy wskazać, że przepis ten nie nakłada na nikogo obowiązku poinformowania organów ścigania o fakcie, że ktoś jest uzależniony od narkotyków albo takie narkotyki przy sobie posiada. Niewątpliwie to właśnie z takimi sytuacjami mogą spotkać się w codziennej pracy osoby wykonujące zawód psychologa. Z drugiej jednak strony art. 240 k.k. ma charakter wyjątkowy, gdyż nakłada obowiązek prawny zawiadomienia o przestępstwie, w przeciwieństwie do pozostałych regulacji, które co do zasady przewidują wyłącznie obowiązek społeczny. Ponadto obowiązek z art. 240 k.k. dotyczy tylko enumeratywnie określonych przestępstw, których ciężar gatunkowy jest znaczny23. Przestępstwa określone w art. 60 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, jakkolwiek niewątpliwie szkodliwe społecznie, nie mają charakteru tak „poważnego”. W kolizji z obowiązkiem zachowania pewnych faktów w tajemnicy, który to obowiązek wynika z Konstytucji, umów międzynarodowych oraz innych przepisów rangi ustawowej, wobec braku jednoznacznego zwolnienia z obowiązku zachowania tajemnicy w tym wypadku, pierwszeństwo należałoby jednak przyznać obowiązkowi zachowania tajemnicy zawodowej24.
5. Odpowiedzialność za naruszenie tajemnicy zawodowej
Na koniec warto rozważyć ewentualną odpowiedzialność za naruszenie tajemnicy zawodowej przez psychologa. Ujawnienie tajemnicy klienta może skutkować odpowiedzialnością cywilną, karną i dyscyplinarną. Odpowiedzialność cywilna związana jest z naruszeniem dóbr osobistych klienta lub innych osób, a także zawartego w Konstytucji prawa do ochrony prawnej życia poczętego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym. Pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy może wówczas wytoczyć przeciwko osobie, która naruszyła jego tajemnicę, powództwo na podstawie art. 23 lub 24 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny25 (np. żądanie przeproszenia, ogłoszenia wyroku w prasie) oraz żądać zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę26. Jeżeli przez ujawnienie tajemnicy klient poniósł szkodę majątkową27, możliwa jest także odpowiedzialność za czyny niedozwolone28.
Niezależnie od odpowiedzialności cywilnej nie jest wykluczona także odpowiedzialność karna, przede wszystkim ze względu na sam fakt ujawnienia tajemnicy zawodowej przez osobę, która była zobowiązana do jej zachowania. Zgodnie z art. 266 § 1 k.k. osoba, która jest zobowiązana na podstawie ustawy albo umowy do zachowania w tajemnicy pewnej informacji, a informację tę ujawnia lub wykorzystuje, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Przepis ten określa sankcję karną za ujawnienie albo wykorzystanie przez psychologa informacji, którą miał obowiązek zachowania w tajemnicy. Źródłem tego obowiązku może być albo przepis prawa albo umowa. Przestępstwo to może być popełnione wyłącznie umyślnie, w zamiarze bezpośrednim albo ewentualnym. Przez „ujawnienie” należy rozumieć sytuację, w której osoba nieuprawniona pozna treść informacji. Informacja musi do takiej osoby dotrzeć i musi się ona z nią zapoznać.
Ujawnienie może przybrać formę udostępnienia dokumentu, wypowiedzi ustnej albo użycia znaku lub gestu. Natomiast „wykorzystaniem” jest takie użycie informacji objętej tajemnicą, którego celem będzie uzyskanie pożytku dla siebie albo kogoś innego czy też korzyści ze znajomości informacji. Wykorzystanie musi mieć przy tym charakter bezprawny, tj. naruszać przepis ustawy. W stosunku do osoby niebędącej funkcjonariuszem publicznym przestępstwo to jest ścigane na wniosek. Zatem wyłącznie sam pokrzywdzony może zainicjować postępowanie przygotowawcze. Po złożeniu wniosku dalsze postępowanie toczy się już z urzędu. Osoba obowiązana do zachowania tajemnicy będzie odpowiadała karnie za przestępstwo z art. 266 § 1 k.k. wyłącznie wtedy, gdy chciała je popełnić albo przewidywała możliwość jego popełnienia i się na to godziła29. Ponadto osoba nieuprawniona musi się rzeczywiście zapoznać z treścią informacji objętej tajemnicą – niewystarczające jest samo umożliwienie takiego zapoznania się30.
6. Podsumowanie
Należy stwierdzić, podsumowując, że regulacje zawarte w art. 73 k.w. nie stanowią samoistnej przesłanki do zaistnienia obowiązku poinformowania przez psychologa odpowiednich organów bądź osób w sytuacji zagrożenia życia albo zdrowia klienta lub innych osób, nawet jeśli sama okoliczność zwalnia psychologa z jego tajemnicy zawodowej. Na tle k.p.k., tj. art. 304 § 1, każdy jest obowiązany poinformować odpowiednie organy o przestępstwie ściganym z urzędu. W sytuacji gdy przestępstwo jest ścigane z urzędu, również psycholog ma obowiązek poinformowania organów prokuratury albo policji o jego popełnieniu. Obowiązek ten ma jednak charakter społeczny, a nie prawny, zatem co do zasady za jego nieprzestrzeganie nie grożą żadne konsekwencje prawnokarne.
Nie można natomiast wykluczyć w pewnych przypadkach odpowiedzialności dyscyplinarnej. Będzie to dotyczyło przede wszystkim sytuacji, w których poważnie zagrożone jest zdrowie albo życie klienta lub innych osób. Sytuacja wygląda podobnie w przypadku art. 12 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Przyjmuje się, że jest to obowiązek o charakterze społecznym, nie zaś prawnym. W praktyce jest to więc powtórzenie regulacji z k.p.k. W tym przypadku art. 12 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie sam w sobie nie uchyla przepisów o obowiązku zachowania tajemnicy, jednakże należy mieć na uwadze, iż pewne okoliczności faktyczne31 mogą uchylić tajemnicę zawodową. Sytuacja kształtuje się odmiennie, jeśli psycholog poweźmie wiarygodną wiadomość o popełnieniu na terenie jakiegoś zakładu gastronomicznego lub lokalu rozrywkowego jednego z przestępstw określonych wart. 56, 58 i 59 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. W takim przypadku psycholog obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić organy ścigania, pod rygorem odpowiedzialności karnej.
Na marginesie należy wskazać, że przepisy te nie nakładają na nikogo obowiązku poinformowania organów ścigania o fakcie, że ktoś jest uzależniony od narkotyków albo takie narkotyki przy sobie posiada. Na koniec warto wskazać, że ujawnienie tajemnicy klienta może skutkować odpowiedzialnością cywilną, karną i dyscyplinarną. Odpowiedzialność cywilna związana jest z naruszeniem dóbr osobistych klienta lub innych osób, a także zawartego w Konstytucji prawa do ochrony prawnej życia poczętego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym. Natomiast bezprawne naruszenie tajemnicy zawodowej przez psychologa zgodnie z art. 266 § 1 k.k. zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat 2. Niezależnie od odpowiedzialności cywilnej oraz karnej, psycholog naruszający tajemnicę zawodową musi także liczyć się z odpowiedzialnością dyscyplinarną przed członkami samorządu psychologów, który może podjąć decyzję o ewentualnym skreśleniu z listy psychologów z pozbawieniem prawa do wykonywania zawodu.
_____________________________________
1 Por. B. Nawrot, Tajemnica psychologa a warunki jej uchylenia – rozważania na gruncie postępowania karnego oraz cywilnego – cz. 1, „Doradztwo Prawne i Podatkowe – RB Biuletyn”, nr 1 (18) styczeń 2020.
2 Ustawa z 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (t.j. Dz.U. 2019 poz. 730 z późn. zm.), zwana dalej „ustawą o ochronie zdrowia psychicznego”.
3 Np. przemocy domowej.
4 Ustawa z 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. 2020 poz. 568 z późn. zm.), zwana dalej: „k.w.”.
5 Ustawa z 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów (t.j. Dz.U. 2019 poz. 1026), zwana dalej „ustawą o zawodzie psychologa”.
6 A. Huk, Tajemnica zawodowa lekarza w polskim procesie karnym, Warszawa 2006, s. 135.
7 Ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz.U. 2020 poz. 30), zwana dalej „k.p.k.”.
8 Ustawa z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz.U. 2019 poz. 1950 z późn zm.), zwana dalej: „k.k.”.
9 Art. 20 pkt 1 w zw. z art. 14 ust. 1 i ust. 3 pkt 1 ustawy o zawodzie psychologa oraz art. 20 pkt 2 ustawy o zawodzie psychologa w zw. z art. 21 Kodeksu Etyki Psychologa.
10 M. Filar i in., Odpowiedzialność lekarzy i zakładów opieki zdrowotnej, LexisNexis, Warszawa 2004, s. 231 i n.
11 Ustawa z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (t.j. Dz.U. 2020 poz. 567 z późn. zm.), zwana dalej: „ustawą o działalności leczniczej”.
12 Np. jeżeli jest prowadzony przez osobę prywatną.
13 Zob. W. Grzeszczyk, Szczególny tryb uchylania tajemnicy zawodowej w postępowaniu karnym, „Prokuratura i Prawo” 2002, Nr 6, s. 123-124.
14 Ustawa z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. 2020 poz. 218 z późn. zm.), zwana dalej „ustawą o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie”.
15 Co jest zasadą i odnosi się do zdecydowanej większości przestępstw, a zwłaszcza tych poważnych.
16 Dotyczy to m.in. psychologów w sytuacji, gdy zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia albo zdrowia pacjenta lub innych osób zgodnie z art. 14 ustawy o psychologach.
17 M. Safjan, Problemy prawne tajemnicy lekarskiej, KPP Nr 1/1995, s. 48 i n.
18 Ustawa z 29 lipca 2005. o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz.U. 2019 poz. 322 z późn. zm.), zwana dalej: „ustawą o przeciwdziałaniu narkomanii”.
19 T. Strogosz, Komentarz do art. 60 [w:] Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii. Komentarz, T. Strogosz, 2008, Legalis.
20 Rozporządzenie Rady Ministrów z 27 grudnia 2017 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (Dz.U. 2017 poz. 2440), zwanej dalej: „PKWiU”.
21 T. Strogosz, Komentarz do art. 60…, op. cit., Legalis. Odmiennie K. Łucarz, A. Muszyńska, Komentarz do art. 60 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii [w:] Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii. Komentarz, K. Łucarz, A. Muszyńska, LEX nr 32619.
22 Np. w gabinecie psychologa czy poradni.
23 Handel ludźmi, szpiegostwo, zabójstwo itp.
24 Zob. B. Adamiak [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, 2014, s. 379; K. Łojewski, Instytucja odmowy zeznań wpolskim procesie karnym, Warszawa 1970, s. 141 i n.
25 Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, t.j. Dz.U. 2019 poz. 1145, zwana dalej: „k.c.”.
26 Art. 448 k.c.
27 Np. utracił możliwość wykonywania zawodu lub został zwolniony z zajmowanego stanowiska czy pełnionej funkcji.
28 Art. 415 k.c.
29 Art. 9 § 1 k.k.
30 Co może mieć miejsce np. przy zamierzonym niedostatecznym zabezpieczeniu dokumentów albo w sytuacji przekazywania informacji innej osobie uprawnionej w taki sposób, że mogła się z nią zapoznać osoba nieuprawniona, na przykład przy głośnej rozmowie w miejscu publicznym.
31 Zagrożenie życia lub zdrowia klienta bądź innych osób.
