7 czerwca 2017 r. w Paryżu 68 państw, w tym Polska, podpisało Wielostronną Konwencję implementującą środki traktatowego prawa podatkowego, mające na celu zapobieganie erozji podstawy opodatkowania i przenoszeniu zysku (Multilateral convention to implement tax treaty – related measures to prevent base erosion and profit shifting – w skrócie MLI). Głównym celem Konwencji jest skuteczne przeciwdziałanie optymalizacjom podatkowym w skali międzynarodowej. Dla Polski ratyfikowanie Konwencji wiąże się docelowo z wprowadzeniem zmian do 78 umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania. Nowe prawo obowiązuje od 1 lipca. Jednym z założeń jest zastąpienie metody unikania podwójnego opodatkowania, tzw. wyłączenia z progresją, na metodę zaliczenia proporcjonalnego (art. 5 Konwencji). Ta pierwsza polega na tym, że zwalnia się z opodatkowania dochód osiągnięty w drugim państwie, jednak ma on wpływ na ustalenie stopy procentowej, według której należy obliczyć należny podatek od dochodu osiągniętego w Polsce. Wadą tej metody jest możliwość powstania podwójnego nieopodatkowania w sytuacji, w której w drugim państwie dochód jest zwolniony z opodatkowania. Zjawiskom takim zapobiega metoda zaliczenia proporcjonalnego. Jej zastosowanie oznacza, że dochód osiągnięty za granicą jest opodatkowany w Polsce, ale od obliczonego podatku odlicza się podatek zapłacony za granicą. Odliczenie to możliwe jest tylko do wysokości podatku przypadającego proporcjonalnie na dochód uzyskany w drugim państwie.
Jakie skutki dla zwykłego Kowalskiego pracującego za granicą będą miały wprowadzane zmiany – najlepiej będzie zaobserwować na przykładach
Załóżmy, że Jan Kowalski mieszka wraz z rodziną na stałe w Wielkiej Brytanii, tam uzyskuje również całość swojego dochodu. W jego sytuacji nic się nie zmieni, jego rezydencja podatkowa jest w UK. W związku z tym dochody z pracy w UK nie podlegają opodatkowaniu w Polsce (jako dochody nierezydenta), nie ma obowiązku ich deklarowania – czyli składania właściwego zeznania podatkowego.
Zmodyfikujmy nasz przykład zakładając, że podatnik jest polskim rezydentem podatkowym tzn. w Polsce posiada ośrodek interesów życiowych – tu znajduje się jego rodzina. W UK przebywa tylko czasowo (np. 4 miesiące w roku wykonując prace sezonowe), osiągając tam swój jedyny dochód w ciągu roku. Dotychczas jego dochody osiągnięte w UK były zwolnione w Polsce z opodatkowania przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją. Podatnik nie miał również obowiązku składania w Polsce zeznania podatkowego. Na obecną chwilę jego dochody również nie będą podlegały opodatkowaniu w Polsce ze względu na możliwość zastanawiania tzw. ulgi abolicyjnej. Jednakże ze względu na zastosowanie metody zaliczenia proporcjonalnego powstanie obowiązek składania zeznania rocznego w Polsce, obejmującego dochody z pracy w UK.
Pod warunkiem opodatkowania dochodu w kraju źródła polscy podatnicy pracujący lub dorabiający za granicą nie będą zobowiązani do zapłaty w Polsce podatku.
Ostatni rozważany przez nas przypadek będzie dotyczył sytuacji, w której podatnik podobnie jak w przykładzie powyżej posiada ośrodek interesów życiowych w Polsce i na jej terytorium uzyskuje część swojego dochodu. Pozostałą cześć uzyskuje na terenie UK, gdzie przebywa czasowo w celach zarobkowych. W jego sytuacji zmieni się jedynie sposób rozliczenia podatku. Do tej pory dochody z pracy w UK były zwolnione z opodatkowania w Polsce przy zastosowaniu metody włączenia z progresją. Jednak ze względu na uzyskiwanie dochodów również w Polsce był zobowiązany złożyć zeznanie podatkowe. Podatek od dochodów osiągniętych w Polsce obliczał wg stopy procentowej przy kalkulowaniu, której uwzględniał dochód z pracy w UK. Po zmianie przez Konwencję UPO, do osiągniętych w UK dochodów będzie mógł zastosować tzw. ulgę abolicyjną, co oznacza brak opodatkowania tego dochodu w Polsce. Podobnie jak wcześniej będzie miał również obowiązek złożenia w Polsce zeznania rocznego, obejmującego dochody z Polski oraz wykazującego dochody z pracy w UK.
Z przeanalizowanych przykładów wynika, że pod warunkiem opodatkowania dochodu w kraju źródła polscy podatnicy pracujący lub dorabiający za granicą nie będą zobowiązani do zapłaty w Polsce podatku. Jednak w pewnych sytuacjach został nałożony na nich dodatkowy obowiązek złożenia w Polsce zeznania podatkowego, w którym wykażą dochody uzyskane w innych państwach. Na stronie Ministerstwa Finansów widnieje jednak informacja, że resort rozważa wprowadzenie rozwiązań usuwających niepotrzebne obowiązki administracyjne w tym zakresie.
Podsumowując należy zwrócić uwagę na to, że wyżej wskazane zmiany nie obejmują z automatu wszystkich umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska. Aby mogły one obowiązywać druga strona umowy musi ratyfikować Konwencję. Nie może też złożyć zastrzeżenia co do obowiązywania art. 5 MLI. Na chwilę obecną Konwencja obowiązuje w Austrii, Jersey, Słowenii, Wyspie Man, a od 1 października 2018 r. zacznie obowiązywać również w Wielkiej Brytania, Serbii oraz Szwecji.
Autor:
Marcin Kołkowicz
Doradca podatkowy, konsultant podatkowy w Russell Bedford Poland Sp. z o.o., absolwent Administracji, Zarządzania oraz Marketingu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II. Tematyką prawa podatkowego zajmuje się od 2012 roku. Doświadczenie zdobywał w lubelskich oraz w warszawskich kancelariach doradztwa podatkowego. Autor i współautor wielu publikacji podatkowych, w szczególności dla portalu prawno-podatkowego TaxFin.pl. W swojej karierze zajmował się zarówno zagadnieniami dotyczącymi podatków bezpośrednich jak i pośrednich, ze szczególnym uwzględnieniem podatku od towarów i usług (VAT).
