„Im trudniejsza ustawa, tym mniejsza dyskusja”. Senat zatwierdza pakiet zmian nowelizujących prawo podatkowe

W dniu 23 października 2018 r. Sejm na III czytaniu uchwalił ustawę o zmianie ustaw o podatkach dochodowych oraz Ordynacji podatkowej, która wprowadza daleko idące kompleksowe zmiany do polskiego systemu prawa podatkowego, o których wspominaliśmy już wcześniej. Nie ulega wątpliwości, że ustawa nowelizująca zawiera zarówno zmiany korzystne, jak i niekorzystne z punktu widzenia podatnika. Problem tkwi jednak nie w samej istocie zmian, co do których można dyskutować w przedmiocie ich zasadności, ile w jakości aktu normatywnego, jaki został przez ustawodawcę już praktycznie dopuszczony do stosowania. 

Błyskawiczny tryb ustanawiania prawa

Obszerny projekt ustawy (dokument składa się z 204 stron, bez uzasadnienia oraz bez przepisów wykonawczych) zawiera szereg kompleksowych zmian, które były wcześniej opracowywane przez wyspecjalizowane zespoły merytoryczne w poszczególnych obszarach. Taki sposób działania był jak najbardziej uzasadniony, ponieważ różnorodność zagadnień i stopień ich skomplikowania wymagają szerokiej wiedzy fachowej i doświadczenia praktycznego. Prace te toczyły się swoim tempem, jednak we wrześniu 2018 r. całość projektu została skierowana w trybie pilnym do prac sejmowych. W związku z taką decyzją projekty ustaw w takim kształcie w jakim były opracowane na wrzesień 2018 r. stały się przedmiotem prac sejmowych, zabrakło czasu na dopracowanie wielu istotnych zapisów, w ramach sejmowego procesu legislacyjnego dokonano jedynie drobnych poprawek zaproponowanych przez Komisję Finansów Publicznych.

Doradcy podatkowi są potrzebni, ale ich rola jako osób, które wykonują zawód zaufania publicznego, musi być zdefiniowana z pożytkiem dla państwa polskiego

Na pierwszym miejscu – wpływy do budżetu

W dniu 26 października 2018 r. Senat rozpatrywał wniosek o przyjęcie ustawy nowelizacyjnej. Dyskusji merytorycznej nad projektem w zasadzie nie było. Pojedyncze komentarze senatorów wskazują na to, że jakość stanowionego prawa postawiona została na drugim miejscu. Najważniejsze okazują się być pieniądze dla państwa, które mają pojawić się m.in. w związku z działaniami uszczelniającymi system podatkowy. 

Jedyny wniosek zgłoszony został przez senatora Kazimierza Kleina, a dotyczył wyłączenia z tej nowelizacji zmian w ordynacji w zakresie klauzuli ogólnej, zmian w interpretacjach indywidualnych, raportowania schematów podatkowych oraz zmian w zakresie podatku od wyjścia. Jak argumentował pan senator, proces legislacyjny był nieproporcjonalnie szybki w stosunku do doniosłości procedowanych zmian:

„Zauważcie państwo, że nikt nie zadał pytania w sprawie tej ustawy. Tak często bywa u nas w Senacie, ale i w Sejmie, że im trudniejsza ustawa, im bardziej skomplikowana, im ważniejsza, tym mniejsza jest dyskusja, mniej pytań.  Proszę tutaj znowu pana marszałka i służby pana marszałka, żeby rzeczywiście nie stawiać nas w takiej sytuacji, że ustawy trudne, skomplikowane każe się nam rozpatrywać bez możliwości zapoznania się z ustawą, nawet nie z dnia na dzień, tylko z godziny na godzinę.”

W odpowiedzi na te uwagi senator sprawozdawca Grzegorz Bierecki w krótkich słowach wskazał, dlaczego wnioski muszą zostać przyjęte:

"Ja w swoim sprawozdaniu nie przekazałem informacji istotnej też dla państwa senatorów, którą usłyszeliśmy na posiedzeniu od pana ministra. Na pytanie o to, jakich spodziewamy się dochodów do budżetu z tytułu wprowadzenia tej ustawy, padła kwota 1 miliarda 400 milionów, tak? Dobrze zapamiętałem – 1 miliard 400 milionów. Ja sobie pozwoliłem wtedy, na tym posiedzeniu komisji, powiedzieć, że jeżeli jest 1 miliard 400 milionów, to się będę spieszył, tak? To się będę spieszył. Potrzebujemy… tych pieniędzy. Kalendarz Sejmu, Senatu wszyscy znają. Wiemy, że musimy przyjąć to na tym posiedzeniu, aby ta ustawa mogła obowiązywać od 1 stycznia. I to dobrze, że ona będzie obowiązywać."

Nowy wymiar doradztwa podatkowego

W rezultacie piątkowego posiedzenia ustawa nowelizująca została przyjęta bez poprawek. Przebieg tego procesu legislacyjnego pokazuje w jaki sposób traktowane są ustawy wprowadzające kluczowe zmiany w systemie podatkowym. Wszystko wskazuje na to, że przed nami wdrażanie zmian od 1 stycznia 2019 r. Konieczne jest jeszcze uchwalenie niektórych rozporządzeń wykonawczych. W takiej sytuacji musimy wskazywać naszym klientom właściwy sposób postępowania, przy czym jakość stanowionego prawa pozostawia wiele do życzenia, podczas gdy oczekiwania ze strony przedsiębiorców (i słusznie) są na najwyższym poziomie.

Pan senator Bierecki w tej sytuacji przedstawił swoją sugestię odnośnie sposobu świadczenia usług doradczych:

„Z całą pewnością to nie jest grupa zawodowa, która ma organizować sport narodowy unikania podatków, bo to się źle kończy dla każdego państwa. (…) To ma być rzetelne doradztwo dla podatników, jak dobrze wywiązywać się z obowiązującego prawa bez szkody dla budżetu, z pożytkiem dla przedsiębiorców. Oni są potrzebni, ale ich rola jako osób, które wykonują zawód zaufania publicznego, musi być zdefiniowana z pożytkiem dla państwa polskiego.”

Charakter zmian

Zmiany, jakie zostają wprowadzane omawianą nowelizacją dotyczą m.in.:

• doprecyzowania przepisów dotyczących zasad stosowania klauzuli generalnej obejścia prawa podatkowego;
• rozszerzenia zakresu sankcji możliwych do zastosowania wobec podatników – zasady wymiaru dodatkowych zobowiązań podatkowych;
• obowiązku raportowania schematów podatkowych;
• całkowicie nowego systemu cen transferowych;
• opodatkowania dochodów z niezrealizowanych zysków – tzw. exit tax;
• opodatkowania walut wirtualnych;
• opodatkowania transakcji na pakietach wierzytelności;
• zmian w opodatkowaniu zysków zagranicznych spółek kontrolowanych;
• rozliczania kosztów kwalifikowanych praw własności intelektualnej;
• zmian w zasadach poboru podatku u źródła.

Ustawa czeka na podpis Prezydenta.