Zgodnie z art. 119zv ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U.2019.900 t.j. z dnia 2019.05.14) Szef KAS może zażądać blokady rachunku danego podmiotu na okres nie dłuższy niż 72 godziny. Natomiast według art. 119zw powyższej ustawy w drodze postanowienia blokada może zostać przedłużona na czas oznaczony, ale nie dłuższy niż 3 miesiące. W orzecznictwie utarło się, że przesłanki zarówno jednej jak i drugiej blokady są różne, a zaskarżalność dotyczy tylko jednej z nich.
Z orzeczenia NSA wynika, że przesłanki krótkiej blokady (na 72 godziny) podlegają kontroli sądowo-administracyjnej po zaskarżeniu przedłużenia jej na czas oznaczony. NSA tym samym odstąpił od dotychczasowych poglądów
Po rozpoznaniu sprawy w dniu 27 kwietnia 2020 r. NSA oddalił skargę kasacyjną Szefa KAS od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 listopada 2019 r. o sygn. akt III SA/Wa 2369/19 w przedmiocie przedłużenia terminu blokady rachunku bankowego. W wyroku wskazano, iż przesłanki zastosowania tzw. krótkiej blokady rachunku podatnika również podlegają kontroli sądowo-administracyjnej, jeśli postanowienie o jej przedłużeniu zostało zaskarżone.
Istota sporu na etapie postępowania kasacyjnego miała na celu zasądzenie, czy w ramach sądowo-administracyjnej kontroli postanowienia w przedmiocie przedłużenia terminu blokady rachunku bankowego, sąd administracyjny jest uprawniony do zbadania przesłanek ustanowienia tzw. krótkiej blokady rachunku bankowego, poprzedzającej postanowienie o jej przedłużeniu?
Na to pytanie WSA w Warszawie udzielił odpowiedzi pozytywnej, twierdząc, iż „dla oceny postanowienia przedłużającego termin blokady rachunku skarżącej na okres 3 (…) dokonać musi również ustaleń, co do skuteczności i prawidłowości blokady dokonanej na okres 72 godzin, bezpośrednio poprzedzającej skarżone postanowienia (...) Obie blokady, krótka (na 72 godziny) i ta przedłużająca na czas określony (maksymalnie 3 miesiące) są ze sobą niewątpliwie powiązane."
W związku z powyższym w zaskarżonym wyroku uznano, że „Szef KAS rozpatrując zażalenie skarżącej poprzestał na materiale dowodowym zebranym na etapie wydawania postanowienia (….) i uchylił się od oceny dokumentów przedłożonych przez spółkę na etapie postępowania zażaleniowego, które odnosiły się niewątpliwie do stanu faktycznego w zakresie koniecznym dla oceny możliwości zastosowania instytucji blokady rachunku bankowego. Takie rozpatrzenie zażalenia skarżącej naruszało, zdaniem sądu, zasadę dwuinstancyjności postępowania uregulowaną w art. 127 O.p."
Z wyroku dowiadujemy się, że strona przedstawiła szereg dokumentów i wskazała na okoliczności podważające zastosowanie krótkiej blokady, a w szczególności wywodzone przez Szefa KAS, że „spółka nie prowadziła rzeczywistej działalności gospodarczej, a jedynym celem jej istnienia było sztuczne wydłużenie łańcucha podmiotów uczestniczących w dostawie tych samych towarów przez stworzenie pozorów prowadzenia rzeczywistej działalności handlowej.”
Z tych powodów sąd uznał, że w tym przypadku przesłanki blokady rachunku bankowego „nie odnoszą się merytorycznie do zarzutów naruszenia art. 119zw § 1 O.p. umożliwiającego przedłużenie blokady rachunku bankowego".
Z orzeczenia NSA wynika, że przesłanki krótkiej blokady (na 72 godziny) podlegają kontroli sądowo-administracyjnej po zaskarżeniu przedłużenia jej na czas oznaczony. NSA tym samym odstąpił od dotychczasowych poglądów, w których sądy twierdziły, iż zaskarżalność dotyczy tylko przedłużania blokady gdyż nie jest ono powiązane z blokadą krótką. Zatem według NSA sąd administracyjny ma prawo zbadać legalność zastosowania blokady krótkiej przy zaskarżeniu jej przedłużenia.
Na postawie wyroku NSA, sygnatura akt: I FSK 491/20
Autor: Paweł Boś
Młodszy Konsultant Podatkowy, związany z Russell Bedford Poland od 2018 roku. Autor licznych artykułów o tematyce prawno-podatkowej, publikowanych w prasie branżowej. Student Prawa na Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie
