Wskaźnik stosunku podatku do PKB (ang. Tax-to-GDP) jest podstawowym wskaźnikiem analizy poziomu podatków w gospodarce. Wskazuje skalę dochodów podatkowych w stosunku do gospodarki bazowej, która generuje przychody, i pozwala na porównania rozwoju gospodarek w różnych krajach. Stosunek podatku do PKB jest zatem krytycznym punktem wyjścia do dyskusji na temat finansów publicznych, reformy polityki podatkowej i mobilizacji zasobów krajowych.
Raport OECD stwierdza, że podatki dochodowe stanowią główną część przychodów w 23 krajach w 2015 r. Spośród nich największy udział w 19 krajach ma PIT, podczas gdy dochody z CIT są bardziej znaczące w czterech krajach. Podatki od towarów i usług są największym źródłem wpływów podatkowych w 46 krajach, w tym w większości krajów Afryki i Ameryki Łacińskiej i Ameryki Łacińskiej
Na poziom stosunku podatku do PKB wpływa wiele różnych czynników. Obejmują one czynniki ekonomiczne, takie jak poziom dochodów w danym kraju – państwa o wyższym dochodzie na mieszkańca mają zazwyczaj wyższy poziom dochodów z podatków. Inne czynniki ekonomiczne, w tym: poziom konsumpcji, otwartość na handel, wielkość III sektora lub rozkład gospodarki według sektorów, również wpływają na poziom stosunku podatków do PKB. Na przykład kraje o wyższym udziale rolnictwa mają tendencję do rejestrowania niższych wskaźników podatku do PKB, podczas gdy kraje o bardziej zróżnicowanych gospodarkach często mają wyższe wskaźniki w tym zakresie. Innym godnym uwagi przykładem są kraje bogate w zasoby, które czerpią duże zyski z sektora zasobów naturalnych. Kraje te również mają niskie wskaźniki podatku do PKB ze względu na wąskie podstawy opodatkowania. Inne czynniki krajowe wpływające na stosunek podatków do PKB dotyczą zdolności instytucjonalnej danego kraju. Słabe administracje podatkowe nie są w stanie efektywnie pobierać dochodów z podatków i mogą ucierpieć z powodu zinstytucjonalizowanej korupcji, uchylania się od opodatkowania i przecieku dochodów podatkowych. Wreszcie, lokalizacja geograficzna, stopień zadłużenia zewnętrznego i udział pomocy zagranicznej – są również ważnymi wyznacznikami relacji podatki – PKB.
OECD zaprezentował przegląd wskaźników podatkowych do PKB w 80 krajach, określając poziomy z 2015 r.. Jak się okazuje w 2015 r. relacje te wahały się od 10,8% do 45,9% w 80 krajach uwzględnionych w bazie danych, przy znacznych różnicach regionalnych i między krajami. Stosunek podatków do PKB był wyższy w krajach OECD niż w krajach Afryki i Ameryki Łacińskiej.
W krajach włączonych do bazy danych Dania i Francja miały najwyższe wskaźniki podatku do PKB – na poziomie ponad 45%. Około połowa krajów miała wskaźniki podatku do PKB w wysokości od 20% do 35% w 2015 r. Wskaźniki podatku do PKB powyżej 35% znaleziono w jednej piątej krajów w bazie danych. Do krajów o najniższych stawkach podatku do PKB należały Demokratyczna Republika Konga, Republika Dominikańska, Gwatemala, Indonezja, Singapur i Uganda, z przychodami podatkowymi w wysokości mniejszej niż 15% ich PKB.
Zróżnicowane proporcje podatków do PKB zaobserwowano w czterech grupach krajów objętych bazą danych o najniższych średnich w regionach Afryki, Azji i Ameryki Łacińskiej, a najwyższa w krajach OECD.
Raport OECD stwierdza, że podatki dochodowe stanowią główną część przychodów w 23 krajach w 2015 r. Spośród nich największy udział w 19 krajach ma PIT, podczas gdy dochody z CIT są bardziej znaczące w czterech krajach. Podatki od towarów i usług są największym źródłem wpływów podatkowych w 46 krajach, w tym w większości krajów Afryki i Ameryki Łacińskiej i Ameryki Łacińskiej.
W raporcie zauważono także, że jedna czwarta krajów, które pochodzą z Afryki lub regionu LAC, z wyjątkiem Japonii, odnotowała silny wzrost większości najważniejszych rodzajów podatków i duży wzrost (większy niż 4,9 p.p) Tax-to-GDP w latach 2000-2015.
Kraje, w których wskaźnik stosunku podatku od PKB w latach 2000-2015 spadł, głównie w Azji i strefie OECD, często odczuły spadek podatku dochodowego. W niektórych przypadkach kraje doświadczyły zmian w strukturze podatkowej, które były neutralne pod względem przychodów, co wiązało się ze spadkiem co najmniej jednego składnika podatku dochodowego i wzrostem innej kategorii podatkowej.
W 61 krajach ze wszystkich regionów można zaobserwować wzrost poziomu VAT. Odpowiednie odchylenie od opodatkowania innych towarów i usług ma miejsce w 37 z tych krajów.
Analiza korelacji potwierdza wcześniejsze doniensienia, że kraje o wyższym PKB na mieszkańca mają zazwyczaj wyższy wskaźnik Tax-to-GDP, a wstępna analiza pokazuje korelacje między poziomem dochodów z podatków a strukturą systemów podatkowych w krajach uwzględnionych w bazie danych. W szczególności wyższe udziały PIT i SSC są dodatnio skorelowane z wyższymi poziomami całkowitego opodatkowania, podczas gdy w przypadku przychodów z VAT i CIT jest odwrotnie.
Cały raport dostępny na stronie: http://www.oecd.org/tax/tax-policy/domestic-revenue-mobilisation-a-new-database-on-tax-levels-and-structures-in-80-countries.pdf
