Nowe zasady dokonywania i obniżania wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

Regulacje w zakresie rozliczeń z Państwowym Funduszem Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, które weszły w życie z dniem 1 października br., wynikają z ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw. Omawiane zmiany stanowią drugi pakiet nowych rozwiązań dotyczących rozdziału 5. ustawy o rehabilitacji zatytułowanego „Szczególne obowiązki i uprawnienia pracodawców w związku z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych”. Pierwsze zapisy zmieniające dotychczasowe brzmienie ustawy w tym zakresie weszły w życie z dniem 6 czerwca br. i dotyczyły m.in. wsparcia aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych za pomocą refundacji kosztów składek na ubezpieczenia społeczne ze środków PFRON.

Rozszerzenie kręgu podmiotów ze zwolnieniem

Najnowsze zmiany ustawy w pierwszej kolejności rozszerzają krąg podmiotów zwolnionych z obowiązku dokonywania wpłat na PFRON po osiągnięciu wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych opiewającego na wartość 2%, do którego aktualnie zalicza się również: publiczne i niepubliczne przedszkola, regionalne placówki opiekuńczo-terapeutyczne, interwencyjne ośrodki preadopcyjne, kluby dziecięce oraz inne formy wychowania przedszkolnego. Celem wskazanej zmiany jest objęcie zakresem zastosowania przepisu przewidującego zwolnienie z obowiązku wpłat na rzecz Funduszu jak najszerszej grupy podmiotów, w których sprawowana jest opieka nad dziećmi. 

Ustawodawca potwierdził również możliwość uczestnictwa w procesie nabywania ulg we wpłatach na PFRON przez pracodawców, których rozliczenia podatku od towarów i usług podlegają centralizacji, oraz przez jednostki organizacyjne wchodzące w skład innych podmiotów (np. szpitale, sądy czy oddziały spółek).

Nowy tryb udzielania ulg

Zmianie uległ również tryb udzielania ulg, który od 1 października br. przewiduje nałożenie na sprzedawcę obowiązku informacyjnego, w ramach którego musi poinformować nabywcę o zasadach nabywania i korzystania z obniżenia wpłat na PFRON, o możliwości złożenia przez nabywcę oświadczenia o rezygnacji z zamiaru korzystania z prawa do obniżenia wpłat oraz o możliwości odwołania takiego oświadczenia. Informacja ta powinna zostać przekazana nabywcy jednokrotnie w danym roku, wraz z fakturą dokumentującą zakup. Natomiast informacja o kwocie ulgi zostanie wystawiona przez sprzedającego niezwłocznie po:

1. otrzymaniu odwołania oświadczenia o rezygnacji z zamiaru korzystania z prawa do obniżenia wpłat, nie później niż do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przypadał termin płatności za zakup, lub w przypadku niewykonania obowiązku informacyjnego w stosunku do nabywcy, o którym była mowa powyżej,

2. terminowym uregulowaniu należności w przypadku nieotrzymania oświadczenia o rezygnacji z zamiaru korzystania z prawa do obniżenia wpłat, do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przypadał termin płatności za zakup lub w przypadku niewykonania obowiązku informacyjnego, o którym była mowa powyżej,

- jednak nie później niż do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przypadał termin płatności za zakup.

Zgodnie z uzasadnieniem projektu zmian celem nowelizacji było bowiem m.in. zmniejszenie zarówno obciążeń administracyjnych sprzedających, jak i problemu otrzymywania przez nabywców niechcianych informacji o kwocie obniżenia wpłat. Ustawodawca zwiększył przy tym gwarancję, że nabywcy chcący korzystać z ulg zostaną odpowiednio poinformowani o możliwości korzystania z ulg i otrzymają informacje o kwocie obniżenia. 

Konsekwencją niewykonania obowiązku informacyjnego przez sprzedającego w stosunku do nabywcy co do m.in. zasad nabywania i korzystania z obniżenia wpłat będzie konieczność dokonania przez sprzedającego na rzecz PFRON wpłaty w wysokości 10% kwoty należności ogółem określonej na fakturze dokumentującej zakup uprawniający nabywcę do ulgi. 

Nowe zasady obliczania stanów zatrudnienia

Ponadto, z uwagi na wielokrotne sygnalizowanie przez pracodawców problemów w zakresie prawidłowego sposobu obliczania stanów zatrudnienia pod kątem ulg we wpłatach na PFRON, ustawodawca postanowił uściślić tę kwestię za pomocą rozszerzenia treści art. 22 ust. 9, wskazując, że przy obliczaniu stanu zatrudnienia należy brać pod uwagę zatrudnienie pracowników za miesiąc poprzedzający miesiąc wystawienia faktury dokumentującej dany zakup, a do składu pracowników nie będą wliczane osoby wymienione w art. 21 ust. 5 ustawy o rehabilitacji, tj. m.in. osoby przebywające na urlopie rodzicielskim, osoby nieświadczące pracy w związku z odbywaniem służby wojskowej albo służby zastępczej czy też osoby nieświadczące pracy w związku z uzyskaniem świadczenia rehabilitacyjnego.

Kwota ulgi nie wyższa niż 50% kwoty z zakupu uprawniającego do ulgi

Kolejną nowością jest wprowadzenie zasady, zgodnie z którą kwota ulgi obliczona przez sprzedającego nie będzie mogła być wyższa niż 50% kwoty należności wykazanej na fakturze dokumentującej zakup mający uprawniać do ulgi. Zgodnie z uzasadnieniem projektu nowelizacji celem wprowadzenia wskazanej zmiany jest zapobieżenie możliwym nieprawidłowościom wynikającym z korekt faktur zakupów związanych ze zwrotami towarów, na które wystawiono już ulgi. Należy przy tym dodać, że sam sposób obliczania kwoty obniżenia wpłaty nie uległ zmianie.

W ramach zmian dokonywanych w brzmieniu art. 22 ustawy o rehabilitacji ustawodawca postanowił również uchylić treść ust. 11, który przewidywał, że w przypadku gdy kwota obniżenia przewyższa wartość zakupionej produkcji lub usługi, obniżenie wpłaty przysługuje tylko do wysokości kwoty określonej na fakturze, pomniejszonej o kwotę podatku VAT, w stosunku do której podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego lub zwrotu różnicy podatku.

Nowelizacja przewiduje również zmiany w zakresie wysokości tzw. „karnej” wpłaty dotyczącej zawyżenia kwoty ulgi. Od 1 października br. podanie przez sprzedającego niezgodnych ze stanem faktycznym danych prowadzących do zawyżenia kwoty obniżenia wiąże się z koniecznością dokonania przez niego wpłaty na rzecz PFRON kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy zawyżoną kwotą obniżenia a prawidłowo obliczoną kwotą obniżenia.