Zasada rozstrzygania wątpliwości na korzyść strony w postępowaniu administracyjnym

Zasada rozstrzygania wątpliwości na korzyść strony wprowadzona została do Kodeksu postępowania administracyjnego w dwóch formach.

1. Zasada rozstrzygania wątpliwości prawnych na korzyść strony

2. Zasada rozstrzygania wątpliwości faktycznych na korzyść strony.

Pierwszą regułę opisuje przepis art. 7a Kodeksu postępowania administracyjnego, który stanowi, że: „Jeżeli przedmiotem postępowania administracyjnego jest nałożenie na stronę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie stronie uprawnienia, a w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej, wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść strony, chyba że sprzeciwiają się temu sporne interesy stron albo interesy osób trzecich, na które wynik postępowania ma bezpośredni wpływ.

Dalsza część przepisu określa wyjątki od wskazanej zasad. Zasada rozstrzygania na korzyść strony nie znajduje zastosowania, gdy wymaga tego ważny interes publiczny, w tym istotne interesy państwa, a w szczególności jego bezpieczeństwa, obronności lub porządku publicznego orazw sprawach osobowych funkcjonariuszy oraz żołnierzy zawodowych.

Rozstrzyganie wątpliwości prawnych „na korzyść strony” należy rozumieć w ten sposób, że norma prawna powinna być tak zinterpretowana, aby prawa strony były jak najlepiej chronione. Odnośnie do powyższego wskazać należy, że jeżeli jest więcej sposobów interpretacji normy prawnej, które można uznać za korzystne dla strony, to przy aprobacie strony, organ winien wybrać rozwiązanie dla strony najkorzystniejsze.

Zasada rozstrzygania na korzyść strony stanowi modyfikację ujętej w art. 7 k.p.a. zasady uwzględniania interesu publicznego i słusznego interesu obywateli. 

Funkcją normy prawnej zawartej w art. 7a k.p.a. jest zwiększenie ochrony praw strony przez ograniczenie negatywnych skutków nieprecyzyjnego formułowania przepisów prawa. Istotnym jest, że adresatem tego przepisu są organy administracji publicznej.

Drugą regułę opisuje art. 81 a: Jeżeli przedmiotem postępowania administracyjnego jest nałożenie na stronę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie stronie uprawnienia, a w tym zakresie pozostają niedające się usunąć wątpliwości co do stanu faktycznego, wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść strony.

Od powyższej zasady również istnieją wyjątki. I tak art. 81a k.p.a. nie ma zastosowania jeżeli w sprawie uczestniczą strony o spornych interesach lub wynik postępowania ma bezpośredni wpływ na interesy osób trzecich; jeżeli przepisy odrębne wymagają od strony wykazania określonych faktów; jeżeli wymaga tego ważny interes publiczny, w tym istotne interesy państwa, a w szczególności jego bezpieczeństwa, obronności lub porządku publicznego; w sprawach osobowych funkcjonariuszy oraz żołnierzy zawodowych.

Zgodnie z powyższym przepisem wątpliwości dotyczące stanu faktycznego należy rozstrzygać na korzyść strony. W związku z tym, jeżeli istnieje możliwość interpretacji faktów sprawy w różny sposób, to zastosowanie powinna mieć tutaj reguła in dubio pro reo.

Obie zasady mimo krótkiego obowiązywania bardzo szybko przyjęły się w postępowaniu przed sądem administracyjnym, zarówno z perspektywy strony jak i w praktyce orzeczniczej.

Przykłady zastosowania rozstrzygania wątpliwości prawnych i faktycznych na korzyść strony

Zasada rozstrzygania wątpliwości prawnych i faktycznych na korzyść strony jest bardzo często podnoszona w postępowaniu przed Sądem Administracyjnym oraz przed Organem przez Strony, które są coraz bardziej świadome praw jej przysługujących. Zasady rozstrzygania na korzyć strony znalazły zastosowanie: w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 23 sierpnia 2018 r. , sygn. akt II SA/Sz 561/18 w którym Sąd stwierdził, że Wykorzystanie przez organ administracji wodnej do ustalenia opłaty stałej za pobór wód podziemnych maksymalnego godzinowego wskaźnika tego poboru przewidzianego w pozwoleniu wodnoprawnym nie jest rozstrzygnięciem wątpliwości interpretacyjnych przepisu art. 271 ust. 2 ustawy z 2017 r. Prawo wodne na korzyść strony zobowiązanej do wniesienia opłaty., wwyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 1 sierpnia 2018 r., sygn. akt II SA/Sz 573/18, w którym to orzeczeniu Sąd wskazał, że: „Ustawodawca nie wskazał, który ze wskaźników zawartych w pozwoleniu wodnoprawnym winien zostać użyty w celu wyliczenia opłaty rocznej za odprowadzanie ścieków do wód lub ziemi. W takim przypadku pod uwagę należy wziąć przepis art. 7a k.p.a.”,w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczeciniez dnia 8 sierpnia 2018 r., sygn. akt I SA/Sz 419/18 w którym Sąd stwierdził, że Funkcją normy prawnej zawartej w art. 7a k.p.a. jest zwiększenie ochrony praw strony przez ograniczenie negatywnych skutków nieprecyzyjnego formułowania przepisów prawa. Adresatem tego przepisu są organy administracji publicznej, w wyrokuWojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiuz dnia 20 grudnia 2017 r. III SA/Wr 714/17, Przez rozstrzyganie wątpliwości "na korzyść strony" w rozumieniu normy z art. 81a § 1 k.p.a. należy rozumieć wybór takiego sposobu oceny zebranego materiału dowodowego, przy którym prawa strony są najpełniej chroniony, w wyrokuWojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskimz dnia 25 stycznia 2018 r., sygn. akt I SA/Go 441/17, w którym Sąd stwierdził, że: „O istnieniu wątpliwości co do treści normy prawnej można mówić dopiero wówczas, gdy po zastosowaniu różnych metod wykładni przepisów, z uwzględnieniem pierwszeństwa wykładni językowej, treść normy prawa nadal budzi wątpliwości.”, czy w wyrokuWojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 18 stycznia 2018 r., sygn. akt II SA/Rz 1197/17, w którym Sąd wskazał: Funkcją art. 7a k.p.a. jest zwiększenie ochrony praw strony przez ograniczenie negatywnych skutków nieprecyzyjnego formułowania przepisów prawa.

Podsumowując wskazać należy, że wprowadzone 1 czerwca 2017 roku zasady, a w szczególności zasada in dubio pro libertate, przyjęły się w polskim porządku prawnym, powodując, że organ nie może dowolnie interpretować norm prawnych, całkowicie pomijając przy tym dobro i interes Strony w przypadku kiedy decyzja organu polega na nałożeniu na stronę obowiązku bądź ograniczeniu lub odebraniu jej uprawnienia.