Podjęcie uchwały obligatoryjne przy roszczeniach cywilnoprawnych
Stosowanie do treści art. 228 pkt 2 Kodeksu spółek handlowych uchwały wspólników są konieczne dla postanowienia dotyczącego roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przy zawiązaniu spółki lub sprawowaniu zarządu albo nadzoru. Intencją ustawodawcy było umożliwienie wspólnikom spółki z ograniczoną odpowiedzialnością podjęcia uchwały.
„Kompetencja do podjęcia uchwały w przedmiocie dochodzenia roszczeń jest uprawnieniem nadzorczym wspólników o charakterze represyjnym, umożliwiającym dochodzenie roszczeń odszkodowawczych, w przypadku wyrządzenia spółce szkody, a jednocześnie stanowi środek motywujący członków władz spółki do należytego wypełniania swojego mandatu, poszanowania interesu spółki oraz podejmowania wszelkich działań zgodnie z jej interesem. Zwrócić też należy uwagę na fakt, że wspólnicy są w tym przypadku „dysponentami” roszczeń spółki i nie jest możliwe również zrzeczenie się przez spółkę roszczeń bez zgody samych wspólników”[2]. Warto w tym miejscu wskazać, że konieczność podjęcia uchwały dotyczy roszczeń cywilnoprawnych. Nie jest konieczne w sprawach dotyczących odpowiedzialności karnej.
Czego mogą dotyczyć roszczenia z obowiązkiem naprawienia szkody
Roszczenia związane z obowiązkiem naprawienia szkody mogą dotyczyć m.in. szkody wyrządzonej przy zawiązaniu spółki, np. braku wyrównania wartości zawyżonych wkładów niepieniężnych, złożenia fałszywego oświadczenia o wniesieniu wkładu niepieniężnego, niedochowania zgłoszenia spółki do rejestru. Tytułem przykładu: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością powstaje w momencie zawiązania umowy spółki w formie aktu notarialnego i od tego momentu występuje w obrocie prawnym jako spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji. To na zarządzie spółki spoczywa obowiązek złożenia właściwego wniosku do sądu rejestrowego Krajowego Rejestru Sądowego w terminie 6 miesięcy od dnia zawiązania umowy spółki. Odpowiedzialność osób biorących udział w tworzeniu spółki za szkodę wyrządzoną spółce opiera się na zasadzie winy i ma charakter odpowiedzialności odszkodowawczej o charakterze deliktowym[3]. Należy nadmienić, iż odpowiedzialność ww. osób będzie mieć miejsce wówczas, gdy zostaną spełnione wszystkie przesłanki uregulowane w art. 361 § 1 Kodeksu cywilnego.
Szkoda wyrządzona przy sprawowaniu zarządu albo nadzoru
Roszczenia związane z obowiązkiem naprawienia szkody mogą dotyczyć również szkody wyrządzonej przy sprawowaniu zarządu albo nadzoru. Jak stanowi treść art. 198 § 1 Kodeksu spółek handlowych, wspólnik, który wbrew przepisom prawa lub postanowieniom umowy spółki otrzymał wypłatę (odbiorca), obowiązany jest do jej zwrotu. Członkowie organów spółki, którzy ponoszą odpowiedzialność za taką wypłatę, odpowiadają za jej zwrot solidarnie z odbiorcą. Dodatkowo za zasadne będzie zaprezentowanie stanowiska judykatury, zgodnie, z którym: „W świetle art. 198 KSH niedopuszczalne jest dokonywanie bez podstawy prawnej jakichkolwiek przesunięć majątkowych między wspólnikami a spółką. Wypłatą, o której mowa w tym przepisie, jest każda wypłata niezgodna z przepisami prawa lub postanowieniami umowy spółki. Ochrona przewidziana w art. 198 KSH ma na celu zapewnienie integralności majątku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, zatem wspólnicy mogą uzyskać ze spółki tylko wypłaty, które są przewidziane w przepisach KSH. Przepis art. 198 § 1 KSH obejmuje swoim zakresem wszelkie sytuacje, w których wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością uzyskał świadczenie pieniężne od spółki, które nie znajduje uzasadnienia w przepisach prawa lub umowie”[4].
Uchylanie się od obowiązku prowadzenia spraw spółki
Za naruszenie obowiązków przez członka lub członków zarządu może być uznane także uchylanie się od obowiązku prowadzenia spraw spółki, o czym stanowi art. 208 § 2 Kodeksu spółek handlowych. (…) celem działania zarządu, a dokładnie jego członków, nie jest jakiekolwiek działanie podejmowane za spółkę, ale wyłącznie działanie polegające na prowadzeniu spraw spółki i jej reprezentowaniu. Na wyprowadzanie z tych regulacji nie tylko upoważnienia (kompetencji) o takiej treści, ale także obowiązku czynienia z niego użytku, pozwala również brzmienie obu przepisów”.[5]
Moment podjęcia uchwały
Sama uchwała wspólników sp. z o.o. nie jest wystarczająca do wyegzekwowania należności tytułem odszkodowania za opisywane powyżej zdarzenia. Konieczne jest wszczęcie postępowania sądowego. Jednakże istnienie uchwały stanowi podstawę materialnoprawną spółki do prowadzenia postępowania sądowego przeciwko osobie naruszającej prawa majątkowe podmiotu gospodarczego. Zachodzi uzasadnione pytanie: co w sytuacji, gdy spółka skierowała pozew do sądu, ale w momencie wszczęcia postępowania nie przedłożyła stosownego dokumentu? Odpowiedź powinna mieć pozytywny wydźwięk dla spółki, gdyż analiza orzeczeń sądowych pozwala uznać, że uchwała może być podjęta nawet w trakcie trwania postępowania sądowego (byle została podjęta i dołączona do akt przed zamknięciem rozprawy)[6].
Pamiętać należy, że każda sprawa wymaga indywidualnej oceny stanu faktyczne i prawnego. Dlatego, aby najlepiej zadbać o swoje interesy, zasadne jest zgłoszenie się do kancelarii radcy prawnego lub adwokata. Nasza kancelaria świadczy pomoc prawną zarówno w zakresie prawa korporacyjnego, jak i prawa procesowego. Zainteresowane osoby zapraszamy do kontaktu.
[1] art. 201 § 1 Kodeksu spółek handlowych
[2] Piotr Pinior, Nadzór wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, Warszawa 2013 r.
[3] wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2001 r., sygnatura II CKN 459/99
[4] wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 27 listopada 2022 r., sygnatura I AGa 72/20
[5] Krzysztof Kułak, Stosunek członkostwa w zarządzie spółki kapitałowej, Warszawa 2015.
[6] wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 listopada 2020 r., sygnatura I AGa 67/20.
Autor: Michał Pankiewicz, adwokat
