Według raportu przygotowanego przez organizację Equality Now dziewięć krajów – Białoruś, Mołdawia, Ukraina, Litwa, Kazachstan, Kirgistan, Tadżykistan, Uzbekistan, Rosja – ma prawodawstwo godzące w ofiary przemocy seksualnej. W niektórych przypadkach sprawca może przekonać ofiarę do pogodzenia się, płacąc jej lub poślubiając ją, aby uniknąć piętna społecznego – powiedziała Dekanosidze, prawniczka zajmująca się prawami człowieka w Gruzji, współautorka raportu.
Raport pojawił się tydzień po tym, jak Ukraina, podążając śladami krajów takich jak Szwecja i Islandia, stała się pierwszym krajem w regionie, który zmienił swoje prawo. Nowa kwalifikacja uznaje za gwałt każdy przypadek, kiedy dochodzi do kontaktu seksualnego bez zgody jednej ze stron.
W 10 z 15 krajów byłego Związku Radzieckiego nie ma automatycznego wymogu co do tego, aby władze przeprowadziły śledztwo w sprawie przemocy seksualnej i doprowadziły do jej ścigania, wynika z badania Equality Now. Oznacza to, że ciężar ścigania sprawiedliwości spoczywa na ofierze lub na jej rodzinie
Tragiczna sytuacja ofiar
W 10 z 15 krajów byłego Związku Radzieckiego nie ma automatycznego wymogu co do tego, aby władze przeprowadziły śledztwo w sprawie przemocy seksualnej i doprowadziły do jej ścigania, wynika z badania Equality Now. Oznacza to, że ciężar ścigania sprawiedliwości spoczywa na ofierze lub na jej rodzinie. Błędne ustawodawstwo w połączeniu z seksistowskimi postawami w regionie oznacza, że dziewczęta i kobiety są często oskarżane o prowokowanie przemocy seksualnej i mogą być zmuszane do godzenia się z napastnikami, a nawet poślubienia ich. Co więcej policja często zniechęca ofiary do inicjowania spraw. Ofiary spotykają się z presją ze strony sprawcy, jego rodziny lub nawet własnej rodziny, aby znieść roszczenia.
W raporcie napisano również, że przemoc seksualna zwykle pozostaje bezkarna w przypadku porwań narzeczonych i małżeństw dzieci, które wciąż mają miejsce w niektórych krajach euroazjatyckich. Małżeństwa dzieci są nielegalne we wszystkich 15 krajach, ale można je zaaranżować, jeśli dziewczyna zostanie zgwałcona, po to aby zapobiec wstydowi publicznemu. Gwałt nie jest badany w takich sytuacjach, co oznacza, że przymusowe małżeństwo skutecznie usprawiedliwia gwałt, jak podają badania. Dekanosidze przytoczyła przypadek 15-letniej dziewczynki w Gruzji, która została zgwałcona przez dwóch mężczyzn. Kiedy nastolatka zgłosiła ataki, jej rodzina zmusiła ją do małżeństwa z jednym z jej gwałcicieli. Także podczas porwań narzeczonych gwałt jest często wykorzystywany jako narzędzie zmuszające dziewczynę do małżeństwa.
Prawo może zmienić postawę publiczną
Wiele z tych przepisów odmawia sprawiedliwości osobom, które przeżyły przemoc seksualną, zamiast sprowadzać napastników do odpowiedzialności – mówi Tamara Dekanosidze. – Ważne jest, aby kraje naprawiły te prawa i położyły kres powszechnej bezkarności.
Dekanosidze powiedziała, że zmiany prawne są istotną częścią szerszych środków potrzebnych do zwalczania przemocy seksualnej.
– Prawo może zmienić postawę publiczną – stwierdza prawniczka. – Poprawienie tych przepisów stanowiłoby silny sygnał, że przemoc seksualna nie będzie tolerowana.
Autor:
Katarzyna Kołbuś - Redaktor prowadząca RB Magazine. Od ponad 10 lat związana z prasą branżową, m.in. Gazetą Finansową i portalem ipip.com.pl, który poświęcony jest finansom, podatkom, prawu, polityce i gospodarce. Ukończyła filologię polską na UMCS oraz językową redakcję tekstu na UW.
