Nowe zasady wypłaty dywidendy w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością

Zgodnie z art. 54 pkt 1) ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym (Dz.U. z 2018 r. poz. 2244) z dniem 1 marca 2019 r. wchodzi w życie nowelizacja przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1577, dalej zwana „KSH”) dotycząca zasad wypłaty dywidendy w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością. 

Zasady wypłaty dywidendy

Zgodnie z art. 193 § 1 KSH uprawnieni do dywidendy za dany rok obrotowy są wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, którym udziały przysługiwały w spółce w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku. 

Jednakże na podstawie art. 193 § 2 KSH, umowa spółki może upoważniać zgromadzenie wspólników do określenia dnia, według którego ustala się listę wspólników uprawnionych do dywidendy za dany rok obrotowy (dzień dywidendy). 

W dotychczasowym stanie prawnym, tak ustalony dzień dywidendy wyznacza się w ciągu dwóch miesięcy od dnia powzięcia uchwały o podziale zysku (art. 193 § 3 KSH). Ponadto, zgodnie z art. 193 § 4 KSH dywidendę wypłacano w dniu określonym w uchwale wspólników, a jeżeli uchwała wspólników takiego dnia nie określała, dywidendę wypłacano w dniu określonym przez zarząd.

Tak ukształtowany stan prawny, w ocenie ustawodawcy, rodził wątpliwości co do terminu, w jakim zysk przeznaczony do podziału powinien zostać wypłacony wspólnikom, sprzyjał biernej postawie wspólników i zarządu w przedmiocie rozstrzygnięć odnoszących się do ustalenia dnia dywidendy oraz ostatecznego terminu wypłaty dywidendy. Mając na celu usunięcie wspomnianych mankamentów, ustawodawca przeprowadził nowelizację art. 193 § 3 oraz 193 § 4 KSH. 

W pierwszym z przywoływanych artykułów, tj. art. 193 § 3 KSH dodano zdanie drugie, zgodnie z którym jeżeli uchwała wspólników nie określa dnia dywidendy, dniem dywidendy jest dzień powzięcia uchwały o podziale zysku. W konsekwencji, w przypadku gdy w treści uchwały zabraknie określenia dnia dywidendy oraz upłynie dwumiesięczny termin wyznaczenia dnia dywidendy, listę wspólników uprawnionych do wypłaty dywidendy ustala się na dzień podjęcia uchwały o podziale zysku. 

Drugi z objętych nowelizacją przepisów, tj. w art. 193 § 4 KSH otrzymał nowe brzmienie w drugim zdaniu. Zgodnie zatem z art. 193 § 4 KSH in finejeżeli zgromadzenie wspólników nie określi terminu wypłaty dywidendy, jej wypłata powinna nastąpić niezwłocznie po dniu dywidendy. W wyniku nowelizacji odebrano zarządowi kompetencję do określenia dnia wypłaty dywidendy, w przypadku gdy uchwała wspólników nie zawiera postanowienia w tym zakresie. Powyższa zmiana ma na celu zapobieżenie występowaniu stanów faktycznych, w których zarząd spółki poprzez bierną postawę (niepodejmowanie uchwał) w praktyce uniemożliwia wypłatę dywidendy, co godziłoby w interes wspólników.

Obowiązek zwrotu wypłaconych zaliczek

Jak już zostało wspomniane, novumstanowi uregulowanie wprost w ustawie przesłanek oraz zakresu obowiązku zwrotu zaliczek wypłaconych wspólnikom w danym roku obrotowym na poczet przewidywanej dywidendy. 

Zgodnie z treścią nowego art. 195 § 11KSH, przypadku gdy w danym roku obrotowym zaliczka na poczet przewidywanej dywidendy została wypłacona wspólnikom, a spółka odnotowała stratę albo osiągnęła zysk w wysokości mniejszej od wypłaconych zaliczek, wspólnicy zwracają zaliczki w następujący sposób: 

1. w całości - w przypadku odnotowania straty przez spółkę; 

2. w części odpowiadającej wysokości przekraczającej zysk przypadający wspólnikowi za dany rok obrotowy - w przypadku osiągnięcia zysku w wysokości mniejszej od wypłaconych zaliczek na poczet przewidywanej dywidendy.

Interwencja legislacyjna ustawodawcy zdaje się przecinać spór dotyczący kwestii istnienia obowiązku zwrotu zaliczek wypłaconych wspólnikom w danym roku obrotowym na poczet przewidywanej dywidendy, które to zagadnienie dotychczas budziło znaczne kontrowersje. Ma na celu również wyposażenie spółki w instrument umożliwiający odzyskanie wypłaconych zaliczek na poczet przewidywanej dywidendy za rok obrotowy w przypadku osiągnięcia straty albo zysku mniejszego niż przewidywany, tj. pogorszenia się sytuacji ekonomicznej spółki.