Ustawa z dnia 28.05.2021 roku o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw podważa zdaniem prawników (dalej: kc) Art. 45. Konstytucji, według którego:
- Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.
- Wyłączenie jawności rozprawy może nastąpić ze względu na moralność, bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny oraz ze względu na ochronę życia prywatnego stron lub inny ważny interes prywatny. Wyrok ogłaszany jest publicznie.
Wyłączanie jawności, ujęte w nowelizacji, zakładające odebranie stronom prawa do zgłoszenia sprzeciwu wobec tej decyzji, stoi też w rażącej opozycji do art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
Ustawa łamanie Konstytucję i prawa człowieka także poprzez zapis, który pozwala kwalifikować postępowania do trybu niejawnego tylko na podstawie decyzji sędziego przewodniczącego, przy czym ustawa nie precyzuje żadnych kryteriów podejmowania tej decyzji, co de facto oznacza, że każda rozprawa podlegająca kc będzie mogła przebiegać trybem, wykluczającym obecność publiczności czy mediów. Jak zaznacza Court Watch Polska, narazi to Skarb Państwa na straty, ponieważ każda z decyzji podjętych na tego typu niezgodnych z prawem nadrzędnym rozpraw może zostać podważona.
Rząd tłumaczy wprowadzenie zmian sytuacją pandemiczną, jednak – jak czytamy w apelu Fundacji – środek ten jest nieproporcjonalny w związku z wygaszeniem pandemii COVID. Ponadto bez wprowadzeniu stanu wyjątkowego nie można ograniczać obywatelom podstawowych praw, a takim jest prawo do sprawiedliwego i jawnego postępowania sądowego.
