Celem ustawy nowelizującej, w zakresie który obowiązuje od 31 października br., jest wprowadzenie do działalności przedsiębiorców obowiązków, które mają uszczelnić system przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.
Pierwszą zmianą wartą omówienia jest rozszerzenie katalogu podmiotów podlegających wpisowi do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Dotychczas wpisowi podlegały: spółki jawne, spółki komandytowe, spółki komandytowo-akcyjne, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, proste spółki akcyjne, spółki akcyjne z wyjątkiem spółek publicznych. Nowelizacja rozszerzyła ten katalog o następujące podmioty:
- trusty, których powiernicy lub osoby zajmujące stanowiska równoważne: a) mają miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce, b) nawiązują stosunki gospodarcze lub nabywają nieruchomości w Polsce w imieniu lub na rzecz trustu,
- spółki partnerskie,
- europejskie zgrupowania interesów gospodarczych,
- spółki europejskie,
- spółdzielnie,
- spółdzielnie europejskie,
- stowarzyszenia podlegające wpisowi do KRS
- fundacje.
Należy wskazać, że powyższe podmioty które wykonywały działalność jeszcze przed 31 października 2021 r., mają czas na złożenie zgłoszenia do CRBR do dnia 31 stycznia 2022 r. Nowo utworzone podmioty, tj. po 31 października 2021 r., mają obowiązek złożenia zgłoszenia do CRBR w terminie 7 dni roboczych od dnia wpisania danego podmiotu do Krajowego Rejestru Sądowego. Za niezłożenie zgłoszenia w terminie podmiot ten może zostać ukarany karą finansową w wysokości do 1.000.000. zł.
W celu ułatwienia podmiotom ujawniającym w CRBR informację o beneficjentach rzeczywistych wprowadzono obowiązek współdziałania podmiotu ujawniającego z beneficjentem rzeczywistym. Podmiot ujawniający w CRBR może odtąd żądać od beneficjenta rzeczywistego udostępnienia wszystkich niezbędnych danych o beneficjencie rzeczywistym. W przypadku braku przekazania tych danych beneficjent rzeczywisty może zostać ukarany karą pieniężną w wysokości 50.000 zł.
Ponadto od 31 października 2021 r. prawidłowość wpisu w CRBR będzie podlegać kontroli. W pierwszej kolejności to instytucja obowiązana ma obowiązek weryfikacji danych zamieszczonych w rejestrze klienta, a następnie odnotowywania wszelkich rozbieżności pomiędzy danymi w CRBR a ustalonymi przez nią informacjami o beneficjencie rzeczywistym swojego klienta. Następnie odnotowane rozbieżności instytucja obowiązana musi zgłosić Ministrowi Finansów, który będzie mógł w takiej sprawie wszcząć postępowanie wyjaśniające, mające ustalić czy informacje zamieszczone w CRBR są prawidłowe oraz aktualne. W przypadku dostrzeżenia nieprawidłowości Minister Finansów może sprostować te dane z urzędu, a za fakt wskazania beneficjenta rzeczywistego niezgodnie ze stanem faktycznym może ukarać podmiot zamieszczający dane karą finansową w wysokości 1.000.000 zł.
Powyższe oznacza, że na instytucje obowiązane został przerzucony obowiązek weryfikowania prawidłowości danych zamieszczanych przez swoich klientów, co de facto oznacza że instytucje obowiązane są niejako organem kontrolnym I stopnia w stosunku do Ministra Finansów. Każdorazowa weryfikacja danych zamieszczonych przez klientów instytucji obowiązanych stanowi dodatkowe uszczelnienie systemu przeciwdziałania prania pieniędzy i finansowania terroryzmu. Dla instytucji obowiązanych dodatkowy obowiązek może wiązać się jednak dużą trudnością, ponieważ weryfikacja danych beneficjenta rzeczywistego niekiedy wymaga dokładnego prześledzenia struktury stosunków wewnętrznych swoich klientów.
Ważną zmianą jest również rozszerzenie kary za brak aktualizacji danych w CRBR. Dotychczas podmioty zobowiązane do zgłoszenia informacji o beneficjentach rzeczywistych mogły zostać ukarane karą w wysokości 1.000.000 zł za brak zgłoszenia, nowelizacja natomiast rozszerza tą karę również za bark aktualizacji danych w CRBR.
Nowelizacja wprowadziła zmiany również w zakresie środków bezpieczeństwa finansowego stosowanych przez instytucje obowiązane. Zgodnie z nowymi przepisami instytucja obowiązana powinna stosować środki bezpieczeństwa finansowego w przypadku zmiany danych podmiotu lub jego beneficjenta, a także gdy instytucja obowiązana na podstawie przepisów prawa jest w ciągu danego roku zobowiązana do skontaktowania się z klientem w celu weryfikacji informacji dotyczących jego beneficjentów rzeczywistych. Obowiązek taki wynika między innymi z przepisów ustawy z dnia 9 marca 2017r. o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami.
Autorzy: Ernest Bucior, radca prawny Russell Bedford Poland
