Sposoby dokapitalizowania w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

 Podwyższenie kapitału zakładowego

Podwyższenia kapitału zakładowego w spółce z o.o. regulują art. 257 i kolejne k.s.h. Podejmując decyzję o dokapitalizowaniu spółki poprzez podwyższenie kapitału zakładowego, należy przede wszystkim pamiętać, że cechą charakterystyczną wkładów na kapitał zakładowy – tak przy zawiązaniu spółki jak i przy późniejszym podwyższeniu – jest generalny zakaz zwrotu wkładów w czasie trwania spółki (art. 189 § 1 k.s.h.)[1]. Wyjątkiem od zasady zakazu zwrotu wkładów jest zwrot dokonywany w drodze umorzenia udziałów wspólnika lub w wyniku obniżenia kapitału zakładowego spółki. Warto zatem mieć na uwadze, że w przyszłości odzyskanie pieniędzy (lub też aportu) wniesionych tytułem podwyższenia KZ będzie wymagało przejścia dodatkowej procedury.

Podwyższenie kapitału zakładowego może nastąpić wyłącznie w oparciu o postanowienia umowy spółki  z o.o., przewidujące górną granicę podwyższenia kapitału zakładowego i termin podwyższenia, albo przez zmianę umowy spółki. W tym miejscu warto wskazać, że procedura podwyższenie kapitału zakładowego w oparciu o istniejące postanowienia umowy spółki z o.o. uzależniona jest od treści tych postanowień. W konkretnym przypadku mogą one przyznawać uprawnienie do dokonania podwyższenia tak Zgromadzeniu Wspólników jak i Zarządowi spółki.

Forma podwyższenia kapitału zakładowego może polegać na podwyższeniu wartości nominalnej udziałów istniejących lub ustanowienie nowych (art. 257 § 2 k.s.h.)[2].

Podwyższenie wartości nominalnej istniejących już udziałów z założenia jest skierowane do dotychczasowych wspólników spółki. W przypadku gdy umowa spółki przewiduje, że udziały w spółce są równe i niepodzielne, podwyższenie wartości nominalnej udziałów musi obligatoryjnie odnosić się do wszystkich udziałów, a tym samym dotyczyć proporcjonalnie wszystkich wspólników spółki.

W odróżnieniu od podwyższenia wartości, emisja nowych udziałów może być skierowana tak do dotychczasowych jak i do nowych wspólników. Dotychczasowi wspólnicy mają jednak modelowo (jakkolwiek umowa spółki lub uchwała o podwyższeniu może kwestię tę regulować odmiennie) prawo pierwszeństwa do objęcia nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym w stosunku do swoich dotychczasowych udziałów. Prawo pierwszeństwa należy wykonać w terminie miesiąca od daty wezwania do jego wykonania.

Zgodnie z treścią art. 258 § 3 k.s.h. oraz 259 k.s.h. oświadczenia o objęciu nowych udziałów lub o objęciu podwyższenia wartości istniejącego udziału/udziałów wymaga formy aktu notarialnego. W przypadku nowych wspólników oświadczenie takie powinno obejmować dodatkowo przystąpienie do spółki. Co dodatkowo istotne podwyższenie kapitału zakładowego spółki skuteczne jest dopiero z chwilą wpisu do krajowego rejestru przedsiębiorców. Jest to zatem procedura, którą należy zaplanować z stosownym wyprzedzeniem, uwzględniając prawdopodobną długość postępowania rejestrowego.

Dopłaty

Instytucja dopłat w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością została uregulowana w art. 177-179 k.s.h. W ujęciu kodeksowym dopłaty stanowią pieniężne wkłady wspólników do spółki, który przeznaczone są na zasilenie kapitału zapasowego spółki. Nałożenie na wspólników obowiązku uiszczenia dopłat, wymaga wcześniejszego uregulowania tej kwestii w treści umowy spółki. Warto zatem pamiętać o omawianej instytucji przy formułowaniu tekstu umowy spółki.

Nałożenie dopłat dokonywane jest uchwałą Zgromadzenia Wspólników podejmowaną bezwzględną większością głosów (por. art. 245 k.s.h.), przy czym umowa spółki może wprowadzać surowszy rygor. Uchwała nakładająca na wspólników obowiązek uiszczenia opłat powinna określać ich wysokość i terminy płatności. Uchwalenie dopłat tworzy po stronie spółki roszczenie (roszczenia) wobec wspólników o ich uiszczenie. W doktrynie prawa handlowego wskazuje się, że dopłaty mają fakultatywnie zwrotny charakter[3] – zwrot uzależniony jest bowiem od podjęcia odrębnej uchwały Zgromadzenia Wspólników w tym przedmiocie.

Zgodnie z treścią art. 177 § 2 k.s.h. dopłaty powinny być nakładane i uiszczane przez wspólników równomiernie w stosunku do ich udziałów. Analogicznie przy zwrocie dopłat na rzecz wspólników, zwrot powinien być realizowany równomiernie wszystkim wspólnikom (art. 179 § 3 k.s.h.). Sporne pozostaje, czy w konkretnym przypadku dopłaty mogą nie mieć proporcjonalnego charakteru. Jakkolwiek pogląd aprobujący taką możliwość nie jest odosobniony[4], to przy uznaniu takiej czynności za skuteczną należy liczyć się z ryzykiem podatkowym[5].

Dokapitalizowanie spółki z o.o. przy użyciu instytucji dopłat należy ocenić pod względem sformalizowania jako rozwiązanie pośrednie pomiędzy podwyższeniem kapitału zakładowego spółki a pożyczką. Zasadniczo tak uchwalenie obowiązku dopłat oraz ich zwrotu na rzecz wspólników wymaga podjęcia stosownej uchwały Zgromadzenia Wspólników. W odróżnieniu od podwyższenia kapitału zakładowego brak jest jednak potrzeby składania jakichkolwiek oświadczeń w formie aktu notarialnego. Uchwalenie dopłat nie podlega również zgłoszeniu do sądu rejestrowego.

Pożyczki

Pożyczkę należy ocenić jako najmniej sformalizowanym sposób pozyskania środków finansowych przez spółkę. Umowa winna być zasadniczo zawarta w formie dokumentowej. Przez umowę pożyczki należy rozumieć stosunek zobowiązaniowy, na mocy którego dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. W przypadku dofinansowania spółki przy użyciu tej instytucji stronami umowy są odpowiednio spółka - pożyczkobiorca oraz wspólnik pożyczkodawca. Cechą charakterystyczną umowy pożyczki jest zatem obowiązek zwrotu jej kwoty, czemu w warunkach obrotu gospodarczego modelowo towarzyszy obowiązek zapłaty przez pożyczkobiorcę na rzecz pożyczkodawcy stosownych odsetek. Termin umowy pożyczki typowo oznaczany jest w treści samej umowy. Rozwiązanie takie zabezpiecza pożyczkobiorcę, gdyż pozwala mu z wyprzedzeniem antycypować datę aktualizacji się obowiązku zwrotu kwoty pożyczki. W braku stosownych postanowień umowy zastosowanie znajduje art. 723 k.c., zgodnie z którym dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu umowy przez pożyczkodawcę.

Kwestie podatkowe

Decydując się na konkretną formę dokapitalizowania spółki z o.o., warto obok jej charakterystyki prawnej, w tym stopnia sformalizowania, uwzględnić dodatkowo charakterystykę podatkową. Różnice w konsekwencjach podatkowych poszczególnych rozwiązań opisane zostały szczegółowo w artykule „Dofinansowanie spółki przez wspólników poprzez podwyższenie kapitału zakładowego, dopłaty i pożyczki a konsekwencje podatkowe”. Zachęcamy do zapoznania się z jego treścią. 

[1] Zasada z art. 189 § 1 k.s.h. znajduje zastosowanie nie tylko do wkładów na pokrycie kapitału zakładowego spółki, lecz również do wkładów wniesionych przy podwyższeniu kapitału zakładowego, w części stanowiącej nadwyżkę ponad wartość udziałów objętych przez wspólnika (tzw. agio) i przekazanej na kapitał zapasowy.

[2] Zachęcamy do zapoznania się z artykułem „Sposoby podwyższenia kapitału spółki z o.o.” – LINK, w którym szczegółowo omawiamy tę tematykę.

[3] Z. Jara w: Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, komentarz do art. 177 k.s.h., Nb 3, Legalis/el.  

[4] Por m. in. A. Opalski w: Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. A. Opalski, komentarz do art. 177 k.s.h., Nb 14, Legalis/el.

[5] Por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 grudnia 2006 r. II FSK 26/06.