languageRU      languageEN      internationalInternational        phoneZadzwoń do nas: 22 276 61 80

Jesteś tutaj:Start/Baza wiedzy/Zmiany w prawie/Prawo do adwokata przyznawane za późno
sobota, 30 czerwiec 2018 13:43

Prawo do adwokata przyznawane za późno

Po głośnej sprawie Igora Stachowiaka, która pokazał opinii publicznej problem stosowania tortur i nieludzkiego traktowania ze strony funkcjonariuszy, Rzecznik Praw Obywatelskich domaga się wprowadzenia ustawy, która zobowiązywałaby wprowadzenie obrońcy już od etapu zatrzymania. Prawo do obrońcy z urzędu zostało zagwarantowane w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, która w art. 42 ust. 2 stanowi, że każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Może on w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu.

Prawo to potwierdza wyrok Sądu Najwyższego z 9 lutego 2004 r. (V KK 194/03), gdzie Sąd stwierdził, że prawo do obrony przysługuje we wczesnych stadiach postępowania, gdy organ dokonujący zatrzymania przypuszcza, że osoba zatrzymana popełniła przestępstwo, a przypuszczenie to jest uzasadnione.

Cokolwiek powiesz – może być użyte przeciwko tobie

Szkopuł w tym, że w praktyce jeden z najważniejszych etapów postępowania, to jest przesłuchanie i postawienie zarzutów, odbywa się bez obrońcy. Prawo nie przewiduje możliwości powołania adwokata z urzędu na tym etapie postępowania. Zatrzymani bez środków finansowych, które mogliby przeznaczyć na adwokata z wyboru, muszą czekać na przyznanie im obrony z urzędu. Tymczasem wniosek o przyznanie go można złożyć dopiero po pierwszym przesłuchaniu. We wniosku trzeba wykazać, że poniesienie kosztów obrony będzie się wiązało z realnym uszczerbkiem w utrzymaniu zarówno dla oskarżonego jak i jego rodziny. Prezes właściwego sądu rozpatruje czy oskarżony faktycznie nie ma środków, które mogłyby mu zagwarantować adwokata. Według orzeczenia Sądu Najwyższego sygn.: I KZP 37/92 nie przysługuje zażalenie na postanowienie odmowne o przyznania obrońcy z urzędu przez sąd pierwszej instancji.

Interwencja RPO

18 kwietnia 2017 r. RPO zwrócił się do ministra Zbigniewa Ziobry, wskazując na potrzebę podjęcia inicjatywy legislacyjnej, która zagwarantuje każdej osobie zatrzymanej kontakt z obrońcą już od samego początku zatrzymania. Zdaniem Rzecznika byłby to skuteczny mechanizm chroniący osoby zatrzymane przed torturami i nieludzkim traktowaniem ze strony funkcjonariuszy.

W obszernie udokumentowanym wystąpieniu Rzecznik wskazał na przykłady stosowania przez policjantów tortur (w tym wobec nieletnich, świadków i sprawców wykroczeń). Najgłośniejsza była sprawa Igora Stachowiaka, który poniósł śmierć wskutek torturowania na wrocławskim komisariacie policji w 2016 r. RPO uznaje, że tortury w Polsce to problem wciąż aktualny, wymagający działań o charakterze systemowym, w tym - edukacyjnych, legislacyjnych, administracyjnych, sądowych.

Wobec braku odpowiedzi, RPO ponowił wystąpienie do ministra 6 lipca 2017 r. i 13 października 2017 r.  W końcu 8 stycznia 2018 r. Rzecznik napisał w tej sprawie do premiera Morawieckiego. W odpowiedzi RPO otrzymał skan pisma z 12 stycznia, skierowanego przez szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów do Ministra Sprawiedliwości z prośbą o udzielenie Rzecznikowi odpowiedzi. Póki co sprawa pozostaje w zawieszeniu.

Autor: 

Katarzyna Kołbuś - Redaktor prowadząca RB Magazine. Od ponad 10 lat związana z prasą branżową, m.in. Gazetą Finansową i portalem ipip.com.pl, który poświęcony jest finansom, podatkom, prawu, polityce i gospodarce. Ukończyła filologię polską na UMCS oraz językową redakcję tekstu na Uniwersytecie Warszawskim

 
 

 

Nasze publikacje

rbiuletyn

 

lipiec-wrzesień 2023

RB Biuletyn numer 44

pobierz magazyn

Nasze publikacje

rb restrukturyzacje             russellbedford             rbdombrokersi