languageRU      languageEN      internationalInternational        phoneZadzwoń do nas: 22 276 61 80

Jesteś tutaj:Start/Baza wiedzy/Zmiany w rachunkowości/Cash pooling od ponad 20 lat na polskim rynku - część I terminologia i podział
poniedziałek, 18 czerwiec 2018 16:43

Cash pooling od ponad 20 lat na polskim rynku - część I terminologia i podział

Minęło już ponad 20 lat od chwili, gdy uruchamiano w Polsce pierwsze rozwiązania cash poolingowe, ale jeszcze dziś otoczenie prawnopodatkowe i schematy operacyjne tej usługi, należącej do elementarza technik zarządzania grupami kapitałowymi, wzbudzają wiele dyskusji. Zajmiemy się dziś tym drugim obszarem, czyli stroną operacyjną. Ze względu na szeroki zakres merytoryczny tematu zdecydowaliśmy skoncentrować na rozwiązaniach funkcjonujących na rynku krajowym. Nie odniesiemy się do modeli transgranicznych, aczkolwiek należy zauważyć, że wiele polskich przedsiębiorstw poznało rozwiązania poolingowe w związku z przynależnością do międzynarodowych koncernów i koniecznością zintegrowania się z ich strukturami zarządzania płynnością. Ich decyzyjność w tym zakresie była jednak zwykle niewielka, stąd jeszcze jeden powód ograniczenia się do perspektywy rynku krajowego - polskie grupy kapitałowe mają zdecydowanie większy komfort wyboru dostępnych rozwiązań.

 

TERMINOLOGIA I PODZIAŁ

Zacznijmy od kwestii terminologicznych. Cash pooling nie posiada jednoznacznej definicji, ale niezależnie od wielu funkcjonujących na rynku określeń u jego źródeł leży traktowanie środków finansowych w grupie jako pewnej wspólnej puli, która może być efektywnie wykorzystana.

Oznacza to np. że niedobory występujące na rachunkach niektórych spółek pokrywane są nadwyżkami wypracowanymi przez inne podmioty z grupy. Efektem tego jest najczęściej optymalizacja globalnego wyniku odsetkowego i poprawa płynności. Cash pooling może być odpowiedzią na dylemat szefa finansowego grupy kapitałowej: dlaczego spółka X ma płacić odsetki od zadłużenia 2 mln PLN, które wystąpiło na jej rachunku, skoro na rachunku firmy Y, należącej do tej samej grupy istnieje nadwyżka 2,5 mln PLN?

Wdrożenie cash poolingu zazwyczaj znacząco wpływa na obniżenie zadłużenia zewnętrznego, zwiększenie możliwości prowadzenia w grupie wspólnej polityki finansowej, poprawienie efektywności przepływów i ich prognoz.

Wiele dostępnych na rynku definicji cash poolingu zawiera stwierdzenie, że jest to usługa bankowa. Nie jest to do końca prawdą, bo istnieją grupy kapitałowe, które bez udziału banku radzą sobie z transferami środków (do tej kwestii wrócę w dalszej części tekstu), ale istotnie to w przeważającej części rozwiązań bank jest operatorem i dostawcą rozwiązań konsolidacyjnych.

Poniższe zestawienie zawiera przykładowe kategorie podziału poolingu. Jeden z podstawowych podziałów dotyczy metody konsolidacji środków. W cash poolingu rzeczywistym dochodzi do faktycznych transferów pomiędzy jego uczestnikami (są one rejestrowane na rachunkach i odzwierciedlane na wyciągach bankowych), a w przypadku poolingu wirtualnego grupa uzyskuje korzyści finansowe bez fizycznego transferu środków pomiędzy rachunkami. Następuje wirtualna kalkulacja wyniku odsetkowego grupy i fizyczna dystrybucja jej efektów.

cash pooling schemat1

Rys. 1. Wybrane kryteria podziału cash poolingu (opracowanie własne)

Najbardziej typowy schemat rozwiązania poolingowego zakłada funkcjonowanie rachunku głównego (ang. pool master account, head account) i rachunków źródłowych. Te ostatnie, należące do spółek z grupy, na koniec dnia są zerowane (ang. zero balancing), a skumulowane saldo dodatnie lub ujemne zapisywane jest na rachunku głównym i to od tego salda naliczane są odsetki. Z puli zgromadzonej na rachunku głównym przekazywane są środki niwelujące debety. Następnego dnia salda wracają na rachunki źródłowe. To model klasyczny, ale nie jedyny (np. nie zawsze w oferowanych rozwiązaniach mamy do czynienia z konsolidacją sald).

Należy też zaznaczyć, że bankowe systemy obsługujące cash pooling są często tymi samymi, które obsługują konsolidację sald w przedsiębiorstwach posiadających wielooddziałową strukturę organizacyjną.

Brak uregulowań i obawy wynikające m.in. z możliwości obciążenia transferów przeprowadzanych w ramach poolingu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, które towarzyszyły dyskusjom prowadzonym przy okazji pierwszych wdrożeń w Polsce w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych, wpłynęły na pojawienia się poolingu wirtualnego, jako historycznie pierwszego rozwiązania na rynku. Były też istotnym impulsem wypracowania przez banki i firmy doradcze konstrukcji, które ryzyka podatkowo-prawne miały redukować do minimum. Obok poolingu wirtualnego uruchomiono rzeczywiste transfery pomiędzy rachunkami spółek w grupie oparte o mechanizmy subrogacji ustawowej i handlu wierzytelnościami. Do dziś wszystkie wymienione rozwiązania można jeszcze spotkać na rynku.

Zapraszamy do lektury kolejnej części artykułu.

Nasze publikacje

rbiuletyn

 

lipiec-wrzesień 2023

RB Biuletyn numer 44

pobierz magazyn

Nasze publikacje

rb restrukturyzacje             russellbedford             rbdombrokersi