Umowa cash poolingu w polskim systemie prawnym jest zaliczana do kategorii umów nienazwanych. Brak ustawowych regulacji powoduje, że jest to konstrukcja niejednolita i w zależności od potrzeb gospodarczych może być w zasadzie kształtowana dowolnie, jednakże niezmienny pozostaje główny cel zawierania tego typu porozumień – poprawa płynności finansowej spółek tworzących grupę kapitałową w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej. Istotą tego typu konstrukcji jest odpowiednie zarządzanie środkami pieniężnymi oraz zadłużeniem, co zwykle następuje poprzez zgromadzenie środków pieniężnych spółek wchodzących w skład grupy kapitałowej na jednym rachunku głównym obsługiwanym przez jeden z podmiotów – tzw. pool leadera przy wykorzystaniu dodatkowych rachunków rozliczeniowych. Pozwala to na optymalizację zarządzania tymi środkami, dzięki możliwości zrównoważenia nadwyżek powstałych w jednej spółce z przejściowymi niedoborami innej spółki, co w konsekwencji pozwala na redukcję kosztów prowadzonej przez grupę działalności gospodarczej.
Umowa cash poolingu w polskim systemie prawnym jest zaliczana do kategorii umów nienazwanych. Brak ustawowych regulacji powoduje, że jest to konstrukcja niejednolita i w zależności od potrzeb gospodarczych może być w zasadzie kształtowana dowolnie, jednakże niezmienny pozostaje główny cel zawierania tego typu porozumień
Powyższa konstrukcja może rodzić wątpliwości w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej: PCC) z uwagi na pewne podobieństwa do umowy pożyczki.
Na wstępie należy określić co dokładnie w przypadku umów cash poolingu stanowi przedmiot opodatkowania na gruncie ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2010 r., Nr 101, poz. 649 ze zm.; dalej: ustawa o PCC).
Przepis art. 1 ust. 1 pkt 1 tejże ustawy zawiera zamknięty katalog czynności podlegających obowiązkowi podatkowemu. Jest to enumeratywne wyliczenie, w którym nie znalazła się umowa cash poolingu, ani jakakolwiek inna forma umowy nienazwanej. Jednakże zgodnie z 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o PCC podatkowi podlegają m.in. umowy pożyczki pieniędzy, co w świetle powyższego stwierdzenia o podobieństwach pomiędzy umową o zarządzaniu płynnością finansową a umową pożyczki stało się przyczyną wątpliwości podatników w przedmiocie prawnopodatkowej klasyfikacji umów cash poolingu.
Przedstawionym powyżej zagadnieniem zajął się Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w wydanej w dniu 15 kwietnia 2014r. interpretacji indywidualnej (sygn. IBPBII/1/436-54/14/MCZ). Rozważony stan faktyczny dotyczył mechanizmu zarządzania płynnością finansową typu rzeczywistego, tzw. metoda salda zerowego w ramach grupy kapitałowej, gdzie spółki zamierzały zawrzeć odpowiednią umowę z zagranicznym bankiem i wykorzystać możliwości oferowane przez cash pooling. Zdaniem wnioskodawcy umowa cash poolingu, podobnie jak inne czynności dokonywane w celu wykonania tej umowy nie spełniają definicji pożyczki w oparciu o art. 720 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm). Wnioskodawca zauważył różnice pomiędzy tymi konstrukcjami prawnymi, ze szczególnym uwzględnieniem faktu, że umowa cashpoolingu stanowi umowę o świadczenie usług finansowych oferowaną przez banki, która jest przeznaczona do efektywnego zarządzania środkami finansowymi należącymi do podmiotów gospodarczych, a nie stanowi sama w sobie podstawy udostępnienia środków pieniężnych do dyspozycji W przeciwieństwie do umowy pożyczki nie następuje w tym przypadku przewidziane w kodeksowej definicji pożyczki przeniesienie na własność określonej ilości pieniędzy wraz z obowiązkiem ich późniejszego zwrotu. Umowa cashpoolingu nie realizuje również celu ekonomicznego pożyczki, który wyraża się w korzystaniu przez ściśle określony czas z cudzego kapitału, w określonej konkretnej oznaczonej kwotowo wysokości, w oznaczonych celach - konsumpcyjnych bądź inwestycyjnych.
Z przedstawionymi poglądami wnioskodawcy zgodził się interpretacyjny dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, chociaż zauważył, że umowa cash poolingu jest rzeczywiście najbardziej zbliżona konstrukcyjnie do umowy pożyczki. Stwierdził jednak, że mimo tych podobieństw nie wyczerpuje ona istotnych znamion umowy pożyczki. Zdaniem organu, istotnym kryterium odróżniającym te dwie umowy jest brak w umowie cash poolingu skonkretyzowanej drugiej strony transakcji oraz określenia przekazywanej ilości pieniędzy.
Podobne stanowisko zajął również Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 7 kwietnia 2014 r. (sygn. IPPB2/436-73/14-2/L). Stan faktyczny również dotyczył tzw. cash pooling o saldzie zerowym, a wnioskodawca powziął podobne wątpliwości w związku z analogiami umowy cash poolingu do umowy pożyczki. Jednakże organ interpretacyjny, tak samo jak we wcześniej omawianej interpretacji stwierdził, że przedstawiona we wniosku konstrukcja cash poolingu pomimo tego, że zawiera pewne elementy charakterystyczne dla umowy pożyczki nie może podlegać pod obowiązek podatkowy na gruncie ustawy o PCC. Organ uzasadniając powyższe stanowisko wskazał, iż uczestnik konstrukcji cash poolingu nie wie, czy jego wolne środki zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości oraz przez którego z uczestników, a to stanowi konieczny element umowy pożyczki.
Podsumowując, należy stwierdzić, że zgodnie z kształtującą się linią interpretacyjną organów podatkowych umowa zarządzania płynnością finansową oraz czynności dokonywane w ramach jej wykonywania nie podlegają PCC, ponieważ umowa cash poolingu jako umowa nienazwana nie podlega opodatkowaniu na gruncie ustawy o PCC, a czynności tej nie można również zakwalifikować jako umowy pożyczki.
