Znak towarowy jako jeden z podstawowych elementów strategii biznesowej przedsiębiorstw 

Znak towarowy w rozumieniu art. 120 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej („PWP”) to każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. Ponadto znakiem towarowym, zgodnie art. 120 ust. 2 PWP, może być w szczególności: wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy.

Znak towarowy ze względu na swoje liczne funkcje, między innymi funkcję odróżniającą, reklamową, inwestycyjną czy też komunikacyjną, zyskuje popularność jako element w strategii biznesowej przedsiębiorcy. Natomiast wśród poszczególnych funkcji znaku towarowego to funkcja odróżniająca zdaje się być dominująca, ze względu na to, że pozwala rozróżnić poszczególne towary pochodzące z tego samego segmentu produkcyjnego. 

Powszechnie przyjmuje się, że aby znak towarowy został uznany za prawidłowy musi spełniać kryteria tzw. abstrakcyjnej zdolności do odróżniania. Pojęcie to oznacza, że forma graficzna w jakiej zostaje przedstawiony znak towarowy musi jednoznacznie identyfikować towar. Znak towarowy powinien więc być postrzegalny przez potencjalnego odbiorcę jako jednolity i stanowić odrębną część w stosunku do produktu.

Rejestracja i ochrona znaku towarowego – potencjalne korzyści

Przedsiębiorca rozwijając firmę jednocześnie rozwija także markę, z czasem zyskując rozpoznawalność u klientów i partnerów biznesowych. Proces ten w większości przypadków jest długofalowy, a efekty zaczynają być zauważalne po kilku latach działalności. 

W celu zapewnienia odpowiedniej ochrony marki i pozycji firmy przed nieuczciwą konkurencją (przykładowo poprzez podszywanie się przez konkurencyjnych przedsiębiorców pod daną firmę poprzez stosowanie bardzo podobnej lub też identycznej formy graficznej znaku towarowego) konieczna zatem jest rejestracja znaku towarowego w:

1) rzędzie Patentowym RP – jeśli prowadzisz działalność tylko na terytorium Polski,

2) urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej – jeśli prowadzisz działalność na terytorium UE.

Pamiętać jednak należy, że w przypadku prowadzenia działalności na poza terytorium Unii Europejskiej, sytuacja jest odmienna. Zgłaszający, po uprzednim dokonaniu rejestracji znaku towarowego w urzędzie kraju pochodzenia, składa do Biura Międzynarodowego Światowej Organizacji Własności Intelektualnej, za pośrednictwem Urzędu kraju pochodzenia stosowny wniosek (ochrona znaku towarowego gwarantowana jest porozumieniem Madryckim i obejmuje tylko te państwa, które przystąpiły do niego).

Prawo do użytkowania znaku towarowego i czerpania z niego korzyści majątkowej jest często wykorzystywane przez przedsiębiorców w obrocie gospodarczym. Tytułem przykładu, można wskazać praktykę optymalizacji podatku dochodowego poprzez amortyzację lub licencjonowanie znaku towarowego. Prawo do użytkowania znaku towarowego i czerpania z niego korzyści może także zostać wykorzystane do powiększenia płynności finansowej spółki poprzez sprzedaż prawa własności do użytkowania znaku towarowego – co w konsekwencji spowoduje ustabilizowanie sytuacji przedsiębiorstwa.

Ochrona znaku towarowego – aktualna linia orzecznicza TSUE

Problematyka rejestracji znaku towarowego była już przedmiotem wypowiedzi Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE). Szczególne zainteresowanie budzi wyrok TSUE z dnia 16 stycznia 2019 r. w sprawie Rzeczpospolita Polskaprzeciwko Urząd ds. Własności Intelektualnej Unii Europejskiej 1, dotyczącej sporu pomiędzy Stock Polska Sp. z o.o. a Lass & Steffen GmbH Wein und Spirituosen Import w przedmiocie odmowy rejestracji znaku towarowego „Lubelska”, stanowiącego własność Stock Polska Sp. z o.o. przez Urząd ds. Własności Intelektualnej UniiEuropejskiej (dalej: EUIPO). 

EUIPO odmawiając rejestracji znaku towarowego stanął na stanowisku, że znak towarowy „Lubelska” służący do identyfikacji produktów alkoholowych z wyłączeniem piwa, jest łudząco podobny do niemieckiego znaku towarowego „Lubeca”, zarejestrowanego we wcześniejszej dacie, identyfikującego produkty z tego samego segmentu. TSUE w omawianym wyroku podkreślił, że zbieżność znaków graficznych może powodować/doprowadzić do wprowadzenia konsumenta w błąd podczas zakupu konkretnego towaru. W konsekwencji, w przypadkach takich jak zaistniały na gruncie omawianej sprawy, zastosowanie znajduje art. 8 ust. 1 pkt. B Rozporządzenia nr 2017/1001 z dnia 14 czerwca 2017 r.2 stanowiący, że w wyniku sprzeciwu właściciela uprzednio zarejestrowanego znaku towarowego, znaku towarowego zgłoszonego w późniejszym terminie nie rejestruje się, jeżeli z powodu identyczności z wcześniejszym znakiem towarowym lub podobieństwa do niego, identyczności z towarami lub usługami lub podobieństwa do nich, istnieje prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd opinii publicznej na terytorium, na którym wcześniejszy znak towarowy jest chroniony. Prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd należy rozumieć szeroko. Obejmuje ono również prawdopodobieństwo skojarzenia z wcześniejszym znakiem towarowym. 

Konkludując należy stwierdzić, że wnosząc o rejestrację znaku towarowego, należy mieć na uwadze to czy z powodu identyczności z wcześniejszym znakiem towarowym lub podobieństwa do niego, identyczności z towarami lub usługami lub podobieństwa do nich, istnieje prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd opinii publicznej na terytorium, na którym wcześniejszy znak towarowy jest chroniony.

1 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 16 stycznia 2019 r. w sprawie Rzeczpospolita Polska przeciwko Urząd ds. Własności Intelektualnej Unii Europejskiej(sygn. akt. C 162/17 P), Elektroniczny Zbiór Orzeczeń ECLI:EU:C:2019:27, zwany dalej „wyrokiem z dnia 16 stycznia 2019 r.”

2 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 2017/1001/UE z dnia 14 czerwca 2017 r., ustanawiająca przepisy w sprawie znaku towarowego Unii Europejskiej, (Dz. Urz. UE L 154/1 z dnia 14 czerwca 2017 r.) zwane dalej: „Rozporządzeniem z dnia 14 czerwca 2017 r.”