Wnoszenie opłat od wniosku o ogłoszenie upadłości. Czy jest konieczne dla uwolnienia się członka zarządu z odpowiedzialności za zobowiązania spółki?

Przewidziany ustawowo termin na złożenie takiego wniosku to oczywiście 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości – niewypłacalność spółki, przy czym bez znaczenia jest to, czy wniosek zgłosił członek zarządu będący stroną pozwaną w procesie, czy inny z uprawnionych do tego podmiotów. Ważny jest jedynie fakt skutecznego zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki z zachowaniem ustawowego terminu.

Brak jakichkolwiek środków finansowych po stronie podmiotu, którego dotyczy wniosek, stanowi podstawę do oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości

W tym miejscu zwrócić należy uwagę na fakt, że ubiegając się o ogłoszenie upadłości, dłużnik zobowiązany jest, wraz ze złożeniem wniosku, uiścić stosowne opłaty. Opłata sądowa od wniosku o ogłoszenie upadłości wynosi obecnie 1000 zł. Ponadto, składający wniosek jest zobowiązany do uiszczenia zaliczki na wydatki, które pojawią się w toku postępowania. Wysokość tej kwoty, jak stanowi art. 22a Ustawy prawo upadłościowe, równa się jednokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Dowód potwierdzający tę wpłatę należy dołączyć do składanego wniosku o ogłoszenie upadłości. Brak wspomnianej zaliczki skutkuje wezwaniem do jej uregulowania w ciągu tygodnia, pod rygorem zwrotu wniosku. 

Należy uznać, że nie można traktować wniosku jako skutecznie zgłoszonego, gdy został on następnie zwrócony lub odrzucony przez sąd upadłościowy ze względów formalnoprawnych. Zatem członek zarządu, którego intencją jest uwolnienie się od odpowiedzialności za zobowiązania niewypłacalnej spółki z o.o. musi złożyć stosowny wniosek oraz uiścić wymagane prawem opłaty. W przypadku nieuiszczenia powyżej opisanych opłat wniosek nie zostanie skutecznie zgłoszony, zatem nie ziści się przesłanka egzoneracyjna przewidziana w art. 299 § 2 k.s.h.

Oczywistym wydaje się natomiast fakt, że wnioski o ogłoszenie upadłości składane są przez podmioty, których zasoby finansowe są bardzo ograniczone, wobec czego nie dysponują środkami potrzebnymi na pokrycie opisywanych opłat. Wskazać należy, że brak jakichkolwiek środków finansowych po stronie podmiotu, którego dotyczy wniosek, stanowi podstawę do oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości, bowiem zgodnie z art. 13 ust.1 Ustawy prawo upadłościowe, sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości, kiedy majątek dłużnika nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania lub tylko te koszty pokrywa. Niemniej oddalenie wniosku jest orzeczeniem merytorycznym następującym po rozpatrzeniu przez sąd wniosku i przeanalizowaniu sytuacji finansowej spółki. Zatem aby doszło do oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki z tego powodu, że jej majątek nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania, najpierw musi dojść do skutecznego złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, wobec czego podmiot składający wniosek i tak jest zobowiązany do uprzedniego uiszczenia stosownych ustawowych opłat opisanych powyżej. 

Podmiot zgłaszający wniosek o ogłoszenie upadłości może co prawda jednocześnie złożyć wniosek o zwolnienie od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych (zarówno w zakresie opłaty sądowej, jak i zaliczki). Uwzględnienie przez sąd wniosku dłużnika o zwolnienie od kosztów sądowych uzależnione jest od wykazania przez niego, że nie jest on w stanie ich ponieść bez uszczerbku niezbędnego dla utrzymania siebie i rodziny (w przypadku osób fizycznych) albo, że nie posiada on dostatecznych środków na ich uiszczenie (w przypadku spółek). Niemniej w przypadku wniosków dotyczących osób prawnych takie zwolnienia udzielane są bardzo rzadko, co w konsekwencji prowadzi do wniosku, że chcąc uwolnić się od odpowiedzialności za zobowiązania niewypłacalnej spółki trzeba co do zasady najpierw ponieść stosowne koszty sądowe związane z wniesieniem wniosku o ogłoszenie upadłości, niezależnie od tego czy spółka dysponuje wystarczającymi środkami na przeprowadzenie postępowania upadłościowego.