Synteza w S.K.A. polega na zastąpieniu komandytariuszy typowej spółki komandytowej akcjonariuszami, których pozycja prawna odpowiada pozycji akcjonariuszy spółki akcyjnej. Innym elementem zbliżającym S.K.A. do spółek kapitałowych jest możliwość ustanowienia w niej rady nadzorczej. Rada nadzorcza spółki komandytowo-akcyjnej stanowi jeden z trzech wyjątków występowania organów w spółkach osobowych (drugim wyjątkiem jest walne zgromadzenie w S.K.A., a trzecim zarząd w spółce partnerskiej).
Zgodnie z art. 142 § 5 KSH nic nie stoi na przeszkodzie, aby komplementariusz pozbawiony prawa prowadzenia spraw spółki lub jej reprezentowania, został wybrany przez walne zgromadzenie akcjonariuszy na członka rady nadzorczej
Rada nadzorcza jest organem typowym dla spółek kapitałowych. Występuje w spółce z o.o. i w spółce akcyjnej. Jej zadaniem jest sprawowanie kontroli nad działalnością oraz finansami spółki. Dotyczy to szczególnie sytuacji, w której wspólnicy nie prowadzą spraw spółki i nie reprezentują jej, albo ze względu na dużą liczbę wspólników lub dużą skalę przedsiębiorstwa spółki, prowadzenie indywidualnej kontroli byłoby utrudnione.
W skład rady nadzorczej powinny wchodzić osoby z odpowiednim przygotowaniem, wiedzą i doświadczeniem. Posiadanie przez S.K.A. rady nadzorczej pozwala na uwolnienie od obowiązków kontrolnych wspólników niemających do tego odpowiedniego przygotowania i wiedzy lub możliwości. Rada nadzorcza powinna stanowić profesjonalny, zinstytucjonalizowany organ kontrolny, który dzięki przypisanym mu kompetencjom może prowadzić stały nadzór nad spółką, zastępując wspólników spółki.
Jeżeli w spółce komandytowo-akcyjnej liczba akcjonariuszy przekracza 25 osób, powołanie rady nadzorczej jest obligatoryjne. W spółce, w której uczestniczy mniejsza liczba akcjonariuszy, powołanie rady nadzorczej zależy wyłącznie od woli wspólników. Przepisy o spółce komandytowo-akcyjnej nie zawierają przepisów dotyczących rady nadzorczej, zatem na mocy odesłania z art. 126 § 1 pkt 2 KSH przepisami właściwymi normującymi te kwestie są przepisy o radzie nadzorczej spółki akcyjnej.
W spółce komandytowo-akcyjnej bardzo istotnym aspektem związanym ze sprawowaniem kontroli nad działalnością oraz finansami spółki, jest ograniczenie czynnego i biernego prawa wyboru członków rady nadzorczej.
Zgodnie z art. 142 § 4 KSH, jeżeli komplementariusz objął lub nabył akcje w spółce komandytowo-akcyjnej, nie wykonuje on prawa głosu z tych akcji przy podejmowaniu uchwał w sprawie powołania i odwołania członków rady nadzorczej. W zakresie biernego prawa wyborczego sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana. Jak wynika z treści art. 142 § 3 KSH, członkami rady nadzorczej nie mogą być komplementariusze prowadzący sprawy spółki lub ją reprezentujący oraz ich pracownicy. Wspomniany zakaz dotyczy także prokurenta, likwidatora, kierownika oddziału lub zakładu oraz zatrudnionego w spółce głównego księgowego, radcy prawnego lub adwokata oraz osób, które bezpośrednio podlegają komplementariuszom lub likwidatorowi.
Regulacja art. 142 § 3 KSH pozwala uniknąć sytuacji, w której komplementariusze lub osoby bezpośrednio z nimi powiązane kontrolowaliby swoje własne czynności. Byłoby to nie do pogodzenia z istotą kontroli w spółkach handlowych. Rada nadzorcza jest organem kontrolnym działającym na rzecz akcjonariuszy. W jej skład powinni wchodzić akcjonariusze lub osoby przez nich delegowane. Co za tym idzie komplementariusz, który jest jednocześnie akcjonariuszem, nie ma prawa być członkiem rady nadzorczej. Przyjęcie założenia odwrotnego spowodowałoby, że komplementariusz-akcjonariusz kontroluje sam siebie, co sprawia, że jakakolwiek kontrola w spółce miałaby charakter czysto iluzoryczny.
Jednak zgodnie z art. 142 § 5 KSH nic nie stoi na przeszkodzie, aby komplementariusz pozbawiony prawa prowadzenia spraw spółki lub jej reprezentowania, został wybrany przez walne zgromadzenie akcjonariuszy na członka rady nadzorczej. Pozbawienie komplementariusza uprawnienia do prowadzenia spraw albo reprezentacji spółki otwiera mu zatem bierne prawo wyborcze do rady nadzorczej oraz prawo do wykonywania głosu z przysługujących mu akcji w zakresie powoływania, oraz odwoływania członków organu kontrolnego.
Autor: Przemysław Lach, aplikant radcowski Russell Bedford
