Obowiązki związane z wniesieniem wkładu niepieniężnego do spółki akcyjnej

Proces ten polega między innymi na sporządzeniu przez założycieli pisemnego sprawozdania oraz na poddaniu takiego sprawozdania badaniu przez biegłego rewidenta. W niniejszym artykule przedstawimy procedurę związaną z tym obowiązkiem.

Kiedy należy sporządzić sprawozdanie?

Art. 311 § 1 KSH przewiduje obowiązek sporządzenia sprawozdania dla trzech kategorii świadczeń. Niniejszy artykuł dotyczy świadczenia niepieniężnych (aportów) wnoszonych przez akcjonariuszy w celu pokrycia objętych akcji. Przytoczony przepis szczegółowo określa elementy takiego sprawozdania. Art. 312 KSH dotyczy poddania sporządzonego sprawozdania badaniu przez jednego albo kilku biegłych rewidentów, celem wydania opinii, jaka jest wartość godziwa wkładów niepieniężnych i czy odpowiada ona co najmniej wartości nominalnej obejmowanych za nie akcji. Z kolei art. 312¹ KSH określa nieliczne wyjątki, kiedy poddanie sprawozdania badaniu przez biegłego rewidenta nie jest wymagane. Przepisy art. 311 – art. 312¹ KSH dedykowane są jedynie etapowi powstawania spółki, ale stosuje się je odpowiednio do podwyższenia kapitału zakładowego spółki (art. 431 KSH), czy podziału spółki (art. 538¹ KSH). 

Sformalizowany proces weryfikacji aktywów niepieniężnych wnoszonych do spółki akcyjnej obowiązuje w każdym przypadku wniesienia takiego wkładu do spółki. Choć jest to obowiązek uciążliwy, to należy pamiętać, że jego celem jest zapewnienie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego

Kto sporządza sprawozdanie?

Sporządzenie sprawozdania jest obowiązkiem założycieli spółki i ustanowienie zarządu spółki akcyjnej w organizacji nie zmienia tego faktu. Odpowiedź na to pytanie staje się nieco bardziej skomplikowana w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego. Żaden przepis nie wyjaśnia tej kwestii. Założyciele spółki nie będą odpowiednimi osobami, gdyż, nie mają żadnego uprawnienia do działania ani w imieniu spółki, ani w imieniu akcjonariusza wnoszącego aport. Po drugie mogą już nie być jej akcjonariuszami tej spółki, ani nie mieć z nią żadnego innego związku. Przedstawiciele doktryny wskazują, że w takim przypadku do sporządzenia sprawozdania określonego w 311 § 1 KSH odpowiednim będzie zarząd spółki. Podobne wątpliwości napotykamy w przypadku procedury podziału spółki. Przepisy znów nie dają nam odpowiedzi i należy odnieść się do wykładni mutatis mutandis. W tym przypadku odpowiednie stosowanie art. 311 KSH oznacza obowiązek uzupełnienia sprawozdań zarządów z art. 536 § 1 KSH o sprawozdanie przedstawiające przedmiot składników majątkowych spółki dzielonej. 

Badanie sprawozdania przez biegłego rewidenta

Biegłego rewidenta wyznacza sąd rejestrowy właściwy dla siedziby spółki. Wyznaczając biegłego, sąd decyduje, czy powołać jednego, czy też kilku biegłych. Większą liczbę biegłych uzasadnia duży nakład pracy, który wyklucza sporządzenie opinii w rozsądnym czasie przez jedną osobę. Obecnie powszechną praktyką stało się składanie wniosku o wyznaczenie biegłego rewidenta ze wskazaniem, że wystarczające będzie powołanie jednego biegłego oraz podanie kandydata na tę funkcję. Sąd nie jest jednak, związany takim wskazaniem. 

Wyznaczony biegły przeprowadza badanie sprawozdania w zakresie prawdziwości i rzetelności. Celem badania jest wydanie opinii w zakresie wartości godziwej wkładów niepieniężnych. Biegły zobowiązany jest potwierdzić czy odpowiada ona co najmniej wartości nominalnej akcji obejmowanych za te wkłady. Poza tym, opinia biegłego rewidenta powinna oceniać metodę wyceny wkładów niepieniężnych przyjętą w sprawozdaniu. Badając sprawozdanie, biegły nie polega wyłącznie na jego treści. Może on żądać dodatkowych wyjaśnień lub dokumentów. Po sporządzeniu opinii biegły rewident powinien złożyć ją w dwóch egzemplarzach wraz z badanym sprawozdaniem sądowi rejestrowemu. Następnie sąd pozostawia jeden egzemplarz w aktach spółki, a drugi przekazuje spółce. 

Przed dniem zarejestrowania spółki, w sądzie rejestrowym powinna być ogłoszona wzmianka o złożeniu opinii przez biegłego rewidenta. Na spółce ciąży także obowiązek dokonała ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym i ewentualnie w innym piśmie przeznaczonym dla ogłoszeń spółki.

Obowiązek odpowiedniego stosowania przepisów do podziału spółki

Do majątku spółki dzielonej, przekazywanego w związku z jej podziałem, stosuje się odpowiednio omawiane przepisy dotyczące sporządzenia sprawozdania i jego badania. Tak jak wskazałem na początku, w praktyce oznacza to obowiązek uzupełnienia sprawozdań zarządów z art. 536 § 1 o sprawozdanie przedstawiające przedmiot składników majątkowych spółki dzielonej. 

Sytuacja może wyglądać inaczej w przypadku podziału przez zawiązanie nowych spółek. Kodeks spółek handlowych daje wtedy możliwość niesporządzania sprawozdań zarządów określonych w art. 536 § 1 oraz niebadania planu podziału przez biegłego (pod warunkiem, że plan podziału przewiduje, że wspólnicy spółki dzielonej zachowają udział posiadany w kapitale zakładowym spółki dzielonej, w kapitałach zakładowych wszystkich spółek nowo zawiązanych). Nie mniej, do składników majątku przypadających w planie podziału spółce przejmującej albo nowo zawiązanej, będącej spółką akcyjną, stosuje się odpowiednio przepisy art. 311-312¹ KSH (obowiązek sporządzenia sprawozdania i jego badania przez biegłego).

Sformalizowany proces weryfikacji aktywów niepieniężnych wnoszonych do spółki akcyjnej obowiązuje zatem w każdym przypadku wniesienia takiego wkładu do spółki. Choć jest to obowiązek uciążliwy, to należy pamiętać, że jego celem jest zapewnienie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego.