Podatki związane ze sprzedażą prawa do korzystania z ogródka działkowego

Kwestię możliwości korzystania z ogórka działkowego reguluje ustawa o rodzinnych ogrodach działkowych z dnia 13 grudnia 2013 r.. Oprócz definicji działki i działkowca znajdujemy w niej określenie „prawa do działki”. Zgodnie z treścią art. 2 pkt 2 wspomnianej ustawy jest to ustanowiony zgodnie z ustawą tytuł prawny uprawniający do korzystania z działki. Oznacza to, że grunty stanowiące część rodzinnych ogrodów działkowych nie są własnością osoby uprawnionej do korzystania z działki.

Działkowiec nie jest zatem właścicielem działki, a jedynie korzystającym na podstawie wspomnianej ustawy. Na podstawie art. 27 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych ustanowienie prawa do działki następuje na podstawie umowy dzierżawy działkowej. Działkowiec jako jej użytkownik jest natomiast właścicielem nasadzeń, urządzeń i obiektów (zgodnie z art. 30 ust. 2 Ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych). Zatem użytkownik jest właścicielem rzeczy znajdujących się na terenie ogrodu działkowego, co zostało potwierdzone przez NSA w wyroku z dnia 10 czerwca 2009 r., sygn. akt II FSK 265/08.

Zgodnie z art. 41 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych działkowiec w drodze umowy może przenieść prawa i obowiązki wynikające z prawa do działki na rzecz pełnoletniej osoby fizycznej (przeniesienie praw do działki). Umowę zawiera się w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. W przypadku zawarcia takiej umowy działkowiec nie dokonuje sprzedaży gruntu a jedynie zbycia własności nasadzeń, urządeń i innych obiektów, o których mowa wyżej.

Na gruncie tego rodzaju transakcji pojawiła się wątpliwość, czy takie przeniesienie rodzi skutki w zakresie podatku dochodowego po stronie osoby uzyskującej przychód z tytułu przeniesienia, a jeżeli tak, to co będzie właściwą podstawą opodatkowania.

Część organów podatkowych prezentowała pogląd, zgodnie z którym uzyskany przychód powinien być klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DZ. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm., dalej: „PDoFizU"), czyli jako przychód ze zbycia praw majątkowych.

Podatnicy w większości argumentowali natomiast, że właściwą podstawą jest art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d) PDoFizU, czyli jako przychód z odpłatnego zbycia rzeczy.

Istotna różnica polega na tym, że w przypadku uznania takiej transakcji za przychód ze sprzedaży praw majątkowych pojawia się konieczność wykazania takiego przychodu w zeznaniu podatkowym i ustalenia podatku z zastosowaniem skali podatkowej.

W przypadku uznania, że omawiana sprzedaż stanowi podstawę powstania przychodu z tytułu zbycia rzeczy, można stwierdzić, że podatnik będzie zobowiązany do ustalenia podatku tylko w przypadku, kiedy pomiędzy wybudowaniem obiektu, wykonaniem urządzenia, nasadzeń a ich sprzedażą minęło mniej niż pół roku (po tym czasie są to rzeczy używane więc ich sprzedaż nie jest opodatkowana).

Ostatecznie spór znalazł finał w Naczelnym Sądzie Administracyjnym, który wydał w tym zakresie dwa istotne wyroki, tj. wyrok NSA z dnia 17 maja 2018 r. II FSK 1242/16 oraz wyrok NSA dnia 6 kwietnia 2017 r. II FSK 3660/16.

Zgodnie ze stanowiskiem sądu zaprezentowanym w tych rozstrzygnięciach wynagrodzenie ze sprzedaży nasadzeń, urządzeń i obiektów znajdujących się na działce, wykonanych lub nabytych ze środków finansowych działkowca, kwalifikowane jest jako przychód ze źródła określonego w art. 10 ust 1 pkt 8 lit d. Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. przychód z odpłatnego zbycia rzeczy.

Powyższy sposób interpretacji sprzedaży majątku działkowca oznacza, że działkowiec przenoszący prawo do działki na inną osobę, będzie musiał zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych wyłącznie wtedy, gdy dokona ww. przeniesienia przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie (wybudowanie, zasadzenie). Na dzień dzisiejszy sprzedaż praw do działki warto więc planować na moment przypadający po 6 miesiącach od wybudowania altany czy zasadzenia roślin, co pozwoli  uniknąć podatku dochodowego. Z punktu widzenia podatku od czynności cywilnoprawnych nabywca musi się liczyć z koniecznością opłacenia PCC wg. stawki 2%.