Wejście w życie tych regulacji (MAR) wywołało niepokój z uwagi na potencjalnie wysokie kary finansowe za coś, co powinno stanowić oazę wolności słowa. Rekomendacje inwestycyjne są nieodłączną częścią gospodarki wolnorynkowej. Niektórym trudno sobie wyobrazić, że można zapłacić karę za opinię w tej kwestii. Komunikat KNF mógł dodatkowo rozbudzić ten niepokój. Można się obawiać, że kierunek obrany przez UE jest sprzeczny z fundamentalnymi europejskimi wartościami. Czy ten niepokój jest słuszny?
Informacje z pozoru neutralne
Podejmowanie decyzji inwestycyjnych składa się z dwóch elementów. Po pierwsze liczy się wiedza ekonomiczna, po drugie – umiejętność przewidywania przyszłości. Nie ma na świecie takich ekspertów, którzy podejmują tylko trafne decyzje inwestycyjne. Każda racjonalna strategia musi być jednak oparta o jakieś obiektywne fundamenty. Dokonywanie wyborów na podstawie rekomendacji ekspertów jest czymś normalnym. Nie można jednak powiedzieć, że wszystkie zalecenia tego rodzaju są rzetelne. Nawet najlepsi specjaliści mogą dać się ponieść fantazji i doradzić opcję pozbawioną rzeczowego uzasadnienia. Kary pieniężne za nierzetelne rekomendacje, którymi straszy KNF, mogą mieć w tym kontekście jakiś sens. Pojawia się jednak pytanie jak odróżnić zalecenia uzasadnione od nieuzasadnionych i kto powinien ustalać takie kryteria.
Rekomendacje z osobistym interesem
Komunikat KNF dotyczy nie tylko rekomendacji nierzetelnych, lecz także – a może przede wszystkim – sugestii nacechowanych interesem kapitałowym. Mówiąc nieco prościej – spółka medialna może doradzać inwestycje w nieruchomości dlatego, że jest powiązana kapitałowo z firmą budowlaną, której takie inwestycje są na rękę. Co więcej, taki przekaz może przybrać formę informacji z pozoru neutralnej i pochodzącej od niezależnych ekspertów. Z tego powodu KNF rekomenduje, żeby w takich przypadkach ujawniać okoliczności, które mogą rzutować na osobisty interes lub konflikt interesów.
Mechanizm, który dopiero raczkuje
Regulacje UE dotyczące „mechanizmu wczesnego ostrzegania” są konstrukcją, która niedawno powstała i nie miała wiele czasu na poważne testy. Kierunek wydaje się jednak słuszny. Za ilustrację znaczenia tej inicjatywy może posłużyć doskonale wszystkim znana afera Amber Gold.
Ten przykład nie jest całkowicie analogiczny dlatego, że ta „spółka” rekomendacje wystawiała sobie sama. Eleganckie biura w największych miastach i mnóstwo bilbordów reklamujących „medalową lokatę w złoto na 8%” mogły zamydlić oczy niejednej osobie bez wykształcenia ekonomicznego. Nie ulega wątpliwości, że nawet bez wykształcenia ekonomicznego, można było dostrzec piramidalną bzdurę. Złoto jest aktywem o zmiennej wartości. W żadnym wypadku nie można zagwarantować, że ten kruszec zyska na wartości 8% w skali roku. Każdy mógł dostrzec niebezpieczeństwo, ale nikt nie zdecydował się w porę powiedzieć, że król jest nagi. Gdyby wtedy istniały rzetelne mechanizmy ostrzeżeń przed wątpliwymi inwestycjami, to być może udałoby się uniknąć tragedii. Teraz nikt nie chce wziąć na siebie odpowiedzialności za tę aferę – ani prokuratura, ani Komisja Nadzoru Finansowego.
