14 listopada 2019 roku rząd przyjął projekt zmiany ustawy o podatku akcyzowym. Ustawa przewiduje indeksację stawki podatku akcyzowego ze wzrostem o 10% między innymi na alkohol etylowy, piwo, wino i wyroby tytoniowe.
Skutki zmiany ustawy dla konsumentów
Podwyżka stawek akcyzy z pewnością odbije się na cenach wyrobów akcyzowych. W uzasadnieniu projektu ustawy przedstawiono zresztą prawdopodobny wzrost cen produktów. Zgodnie z nim, od 1 stycznia 2020 r. konsumenci mogą spodziewać się wzrostu ceny:
- paczki papierosów (20 sztuk) o 1,02 zł;
- 0,5 litra wódki (40%) o 1,40 zł;
- 0,5 litra piwa (o zawartości 12 stopni Plato) o 0,06 zł;
- 0,75 litra wina o 0,15 zł.
Choć nominalnie podwyżki nie wydają się znaczne, to należy pamiętać, że już obecnie Polscy konsumenci piwa płacą akcyzę 2,5-krotnie wyższą niż Niemcy i kilkadziesiąt procent wyższą niż Czesi i Słowacy.
Skokowa podwyżka stawek akcyzy odbije się na cenach produktów, co z kolei może przyczynić się do zwiększenia udziału szarej strefy.
Skutki zmiany ustawy dla Skarbu Państwa
Rząd przewiduje, że indeksacja stawki zapewni budżetowi państwa w 2020 r. dodatkowe dochody na poziomie 1 miliarda 698,7 milionów złotych. W okresie 10 lat od wejścia w życie zmian dochody mają wynieść niemal 17 miliardów zł.
Dotychczasowe plany nie przewidywały, że indeksacja wyniesie aż 10%. Pierwotnie w ustawie budżetowej zakładano, że wzrost akcyzy będzie wynosił 3% i przyniesie budżetowi dodatkowe 1 miliard 15 milionów zł w ciągu roku. 3-procentową indeksację prognozował także Wieloletni Plan Finansowy Państwa na lata 2019-2022 przedłożony przez Polskę Komisji Europejskiej.
Choć sama akcyza ma cel ściśle finansowy, to rząd wskazuje, że ustawa ma wywrzeć pozytywny wpływ na zdrowotność Polaków. Zdaniem autorów projektu zwiększona akcyza zmniejszy korzystanie społeczeństwa z tych używek. Niekórzy eksperci zwracają uwgę na to, że cel ten nie zostanie jednak osiągięty, bo działania rządu zwiększą sprzedaż w szarej strefie, co zapewni dostęp do alkoholu i papierosów poza kontrolą państwa.
Skutki zmiany ustawy dla przedsiębiorców
W zdecydowanie mniej pozytywnym tonie na temat projektu wypowiadają się przedsiębiorcy. Wskazują oni na negatywne konsekwencje, jakie niesie za sobą tak znaczna indeksacja stawek. Zasadnicze wątpliwości przedsiębiorców budzi także sam sposób procedowania. Rząd przyjął bowiem projekt w trybie obiegowym, bez przeprowadzenia konsultacji społecznych. Wysokość indeksacji stawek akcyzy wywołała zaskoczenie, gdyż branża nie jest przygotowana na jej wzrost aż o 10%.
Planując działania na 2020 r., branża uwzględniała 3% indeksację. Proponowane obecnie ponad trzykrotne zwiększenie tej wartości, na dodatek na półtora miesiąca przed początkiem nowego roku, jest bardzo dużym problemem, gdyż nie daje przedsiębiorcom możliwości właściwego zaplanowania kolejnego roku. Produkcję, sprzedaż czy zakup surowców, planuje się często z wielomiesięcznym, a nawet rocznym wyprzedzeniem. Przedsiębiorcy z organizacji Pracodawcy RP wskazują, że taki sposób procedowania zmian narusza zasadę pewności prawa i działa negatywnie na pewność obrotu oraz rozwój przedsiębiorczości.
Cydr pozostanie opodatkowany preferencyjnie
Z zakresu indeksacji akcyzy wyłączono cydr, który pozostanie opodatkowany preferencyjną stawką podatku akcyzowego (97 zł od 1 hektolitra gotowego wyrobu). Uzasadnieniem preferencyjnej stawki akcyzy dla cydru jest wspieranie rozwoju tego segmentu rynku i pośredniego wspierania produkcji sadowniczej, stanowiącej jeden z filarów polskiego rolnictwa.
Szczególny problem branży piwowarskiej
Na takie preferencyjne traktowanie nie mogła jednak liczyć branża piwowarska, która o projekcie wypowiada się w szczególnie niekorzystnym tonie. Związek Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego – Browary Polskie wskazuje, że podwyżka akcyzy w połączeniu z pozostałymi presjami kosztowymi może doprowadzić do stagnacji, a nawet załamania branży piwowarskiej.
Branża ta dziesięć lat temu doświadczyła już negatywnych skutków podwyżki akcyzy. Rynek piwa zmniejszył się wtedy o ponad 4%, a zatrudnienie w tym sektorze spadło o 24%. Dochody budżetu państwa po ówczesnej podwyżce, okazały się dwukrotnie niższe niż zakładano. Branża piwowarska potrzebowała aż trzech lat, aby odbudować rynek do poziomu sprzed podwyżki.
Branża piwowarska w Polsce jest największym (po Wielkiej Brytanii i Francji) płatnikiem podatku akcyzowego od piwa w Unii Europejskiej. Obecnie produkcja i sprzedaż piwa generuje w polskiej gospodarce 157 tysięcy miejsc pracy. Od piwa produkowanego w Polsce do budżetu państwa wpływa 829,4 mln EUR rocznie.
Papierosy elektroniczne bez akcyzy do 1 lipca 2020 roku
Na papierosy elektroniczne do końca czerwca 2020 r. obowiązuje zerowa stawka akcyzy. Wyroby te będą opodatkowane efektywną stawką akcyzy od 1 lipca 2020 r.
Podsumowując, można stwierdzić, że podwyżka podatków zawsze wiąże się z negatywnym odbiorem społecznym, gdyż sprawia, że więcej środków ubywa z kieszeni konsumentów. Negatywnych czynników jest jednak więcej. Skokowa podwyżka stawek akcyzy odbije się na cenach produktów, co z kolei może przyczynić się do zwiększenia udziału szarej strefy. Podwyżka akcyzy w stopniu większym niż zaplanowana dotychczas, może także doprowadzić do radykalnego zmniejszenia wpływu gospodarczego branży, zmniejszenia wielkości produkcji i utraty miejsc pracy.
Autor: Przemysław Lach, aplikant radcowski Russell Bedford
