Przedmiotem rozpoznania TK w tej sprawie była kwestia zgodności z Konstytucją art. 1a pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, zgodnie z którym grunty, budynki i budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej – grunty, budynki i budowle będące w posiadaniu przedsiębiorcy lub innego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą.
Przywołany wyrok TK będzie miał zastosowanie wyłącznie do osób fizycznych będących przedsiębiorcami, nie znajdzie zastosowania do spółek i innych osób prawnych
W kontekście takiego brzmienia przywołanego przepisu organy podatkowe wydawały decyzje w przedmiocie podatku od nieruchomości przyjmując, że w każdym przypadku, kiedy nieruchomość znajdowała się w posiadaniu przedsiębiorcy właściwą stawką dla jej opodatkowania będzie stawka właściwa dla nieruchomości związanych z działalnością gospodarczą, która zazwyczaj jest wielokrotnie wyższa niż w przypadku nieruchomości o innym przeznaczeniu (ostateczną wysokość stawek ustalają w ustawowych granicach gminy). Podobnie było w przypadku sytuacji, odnośnie której wypowiedział się TK – organ podatkowy wydał decyzję, przyjmując stawkę właściwą dla nieruchomości związanych z działalnością gospodarczą dla podatnika, który kupił nieruchomości w celach osobistych i w żaden sposób nie wykorzystywał ich w swojej działalności gospodarczej, ponieważ charakter jego działalności nie miał nic wspólnego z tymi nieruchomościami. Zarówno Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Krakowie, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie oraz Naczelny Sąd Administracyjny zgodziły się z oceną stanu faktycznego przyjętą przez organ podatkowy, wskazując, że skoro istnieje realna możliwość wykorzystania zakupionych przez podatnika nieruchomości do działalności gospodarczej (co wynika z przeznaczenia nieruchomości oraz wpisów w ewidencji gruntów i budynków), a podatnik jest przedsiębiorcą, to należy stosować stawkę właściwą dla nieruchomości związanych z działalnością, bez względu na to, co faktycznie podatnik robi z zakupionymi nieruchomościami.
Trybunał Konstytucyjny rozpatrywał kwestię zgodności art. 1a pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych z zasadą ochrony prawa własności i możliwości jej ograniczenia oraz zasadą proporcjonalności obciążeń publicznych (art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej). Zgodnie z sentencją wyroku TK z dnia 24 lutego 2021 r. wskazany przepis ustawy o podatkach i opłatach lokalnych jest niezgodny z przywołanymi zasadami konstytucyjnymi. Trybunał przyjął stanowisko, zgodnie z którym dla zachowania tych zasad konstytucyjny konieczne jest badanie faktycznego sposobu wykorzystania tych nieruchomości.
Jakie znaczenie będzie mieć wyrok Trybunału Konstytucyjnego
Na to pytanie będzie można udzielić szerszej odpowiedzi po opublikowaniu uzasadnienia do wskazanego wyroku. Natomiast już na chwilę obecną można stwierdzić, że wyrok ten będzie miał duże znaczenie dla przedsiębiorców posiadających nieruchomości, które nie są wykorzystywane w ich działalności. Co istotne, przywołany wyrok TK będzie miał zastosowanie wyłącznie do osób fizycznych będących przedsiębiorcami, nie znajdzie zastosowania do spółek i innych osób prawnych. Praktyka stosowania przepisów o podatku od nieruchomości wskazuje, że orzecznictwo sądów administracyjnych oraz Trybunału ma duże znaczenie dla wykładni przepisów dokonywanej przez organy. Po pierwsze już teraz można się więc spodziewać, że organy podatkowe dokonując oceny prawidłowej podstawy ustalenia wysokości podatku od nieruchomości będą brać pod uwagę wyrok Trybunału. Po drugie, moim zdaniem, na podstawie tego wyroku podatnicy zyskują podstawę do złożenia korekty deklaracji lub wznowienia postępowań w przypadku już wydanych decyzji dotyczących ich nieruchomości i dokonania weryfikacji ustalonych kwot podatku od nieruchomości za poprzednie okresy, które jeszcze nie uległy przedawnieniu. O tym w jaki sposób postępować i czy racjonalne będzie podejmowanie działań w kierunku ewentualnej zmiany wysokości już zapłaconego podatku od nieruchomości będą przesądzać szczegółowe okoliczności, które mogą się różnić w przypadku każdego podatnika. Od takiej analizy warto zacząć przygotowanie argumentacji dla własnej, indywidualnej sytuacji.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 lutego 2021 r., sygn. SK 39/19
