Podstawy prawnej do skorzystania ze zwolnienia należy poszukiwać w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (ustawa o podatku od spadków i darowizn dotyczy wyłącznie osób fizycznych, dlatego dom dziecka jako organizacja nie podlega tej ustawie).
W przypadku darowizny pieniężnej lub rzeczowej dla Domu Dziecka należałoby zbadać, jaki status prawny ma obdarowany Dom Dziecka. Jeżeli Dom Dziecka posiada status jednostki budżetowej to zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 6 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych1, zwolnieniu od podatku dochodowego podlegają jednostki budżetowe.
Zwolnienie zawarte w art. 6 jest zwolnieniem podmiotowym, co oznacza, że dotyczy wszystkich jednostek budżetowych. Jeżeli zatem Dom Dziecka jest jednostką budżetową i uzyskuje dochód z otrzymanej darowizny, to całkowita wartość otrzymanej darowizny podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób prawnych. Dlatego taki Dom Dziecka nie będzie miał obowiązku opodatkowania otrzymanej darowizny, także nie musi spełniać żadnych dodatkowych kryteriów, aby z takiego zwolnienia skorzystać.
Nieco inaczej wygląda sytuacja, jeżeli Dom Dziecka nie jest jednostką budżetową, a na przykład jest jednostką, o której mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego2. Więc, co do zasady, jeżeli analizowana obdarowana organizacja spełnia wymienione w tym przepisie przesłanki, można ją rozpatrywać pod kątem ewentualnego zwolnienia, darowizna taka będzie zwolniona z podatku pod warunkiem, że obdarowana organizacja wykorzysta ją na cele statutowe.
Ze zwolnienia z podatku może korzystać organizacja, której działalność (określona w jej celach statutowych) ma zakres przewidziany ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych. Podstawową regulacją dotycząca zwolnienia jest art. 17 ust. 1 pkt ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych3, zgodnie z którym wolne od podatku są dochody podmiotów, których celem jest:
- działalność naukowa,
- naukowo-techniczna,
- oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu studentów,
- kulturalna,
- w zakresie kultury fizycznej i sportu,
- ochrony środowiska,
- wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę,
- dobroczynności,
- ochrony zdrowia i pomocy społecznej,
- rehabilitacja zawodowa i społeczna inwalidów oraz
- kult religijny - w części przeznaczone na te cele.
Zwolnienie z podatku dochodowego od osób prawnych przysługuje również organizacjom pożytku publicznego na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 6c ustawy. Mogą one korzystać ze zwolnienia w szerszym zakresie niż inne rodzaje organizacji. Zgodnie ze wspomnianą regulacją zwolnione są dochody organizacji pożytku publicznego przeznaczone na realizację wszelkich celów statutowych, jednak z wyłączeniem działalności gospodarczej, wskazanych w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, poza tym zwolnieniem określonym w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
W mniej korzystnej sytuacji jest anonimowy darczyńca, gdyż takiej darowizny (niezależnie od tego czy darowiznę przekazała osoba fizyczna czy prawna) nie da się odliczyć od podatku. Darowizna pieniężna powinna być bowiem udokumentowana przelewem, a w przypadku rzeczy – dokumentem potwierdzającym przekazanie tej darowizny.
_________
1 Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 185, 326, 412,825, 1059).
2 Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2023 r. poz. 571).
3 Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 185, 326, 412,825, 1059).
