27 czerwca 2018 r. Europejski Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w sprawach połączonych C 459/17 (SGI), C 460/17 (Valériane SNC) przeciwko francuskiemu ministrowi ds. działań i rachunków publicznych w zakresie interpretacji artykułu 17 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych (obecnie art. 168 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r.) Przedmiotem rozstrzygnięcia było zapytanie francuskiego sądu kasacyjnego czy podatnikowi można odmówić prawa do doliczenia podatku VAT bez badania jego dobrej wiary, w sytuacji, w której organ podatkowy ustalił, że oszustwo to popełniono z inicjatywy wystawcy faktury, jej odbiorcy lub osoby trzeciej, a towary i usługi rzeczywiście nie zostały temu podatnikowi dostarczone lub wyświadczone.
Dokonanie dostawy lub jej brak jest przesłanką obiektywną niezależną od intencji podatnika lub innych podmiotów występujących w tym samym łańcuchu dostaw.
Postępowanie dotyczyło dwóch spółek prawa francuskiego, u których w ramach kontroli organ podatkowy zakwestionował prawo do odliczenia VAT znajdującego się na różnych fakturach dotyczących nabycia środków produkcji między innymi z tego powodu, że faktury te nie odpowiadały żadnej rzeczywistej dostawie. Sąd w Bordeaux nie dał wiary w wyjaśnienia SGI, która powołała się na swoją dobrą wiarę, nie kwestionując jednak faktu, iż liczne transakcje nie doprowadziły do rzeczywistej dostawy towarów i nie badając ich rzeczywistego charakteru. Z kolei jeśli chodzi o Valériane, to wspomniany sąd uznał, że dochodzenie przeprowadzone przez organ podatkowy pozwoliło na wykazanie braku dostawy i instalacji spornego sprzętu oraz istnienia pewnej liczby uchybień ze strony spółki, takich jak brak zapłaty kwoty z faktury, brak pobrania kaucji i czynszu przewidzianego przez umowę najmu zawartą z najemcą sprzętu oraz brak sprawdzenia rzeczywistego istnienia sprzętu. Od powyższych wyroków SGI i Valériane wniosły skargę kasacyjną do Conseil d’État (francuskiej rady stanu) podnosząc, że sąd w Bordeaux nie zbadał czy spółki wiedziały lub powinny wiedzieć, że przedmiotowe transakcje uczestniczyły w oszustwie VAT. Sąd kasacyjny mając wątpliwości postanowił zawiesić postępowania i przekazać sprawę do rozstrzygnięcia TSUE.
Trybunał wskazał, że dobra wiara podatnika de facto nie wpływa na rzeczywisty przebieg transakcji. Dokonanie dostawy lub jej brak jest przesłanką obiektywną niezależną od intencji podatnika lub innych podmiotów występujących w tym samym łańcuchu dostaw. Zatem organ podatkowy w sytuacji wykazania, że nie doszło do dostawy towarów lub świadczenia usług nie ma obowiązku badania dobrej wiary podatnika. Prawo do odliczenia przysługuje bowiem pod warunkiem, że odpowiednie transakcje zostały zrealizowane. Jeśli nie było dostawy, to podatnik nie może się bronić zachowaniem należytej staranności i dobrą wiarą. W związku z tym TSUE orzekł, że artykuł 17 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. należy interpretować w ten sposób, że w celu odmówienia podatnikowi będącemu odbiorcą faktury prawa do odliczenia VAT wykazanego na tej fakturze wystarczy, aby organ podatkowy ustalił, iż transakcje, którym odpowiada ta faktura, w rzeczywistości nie zostały zrealizowane.
Autor:
Marcin Kołkowicz
Doradca podatkowy, konsultant podatkowy w Russell Bedford Poland Sp. z o.o., absolwent Administracji, Zarządzania oraz Marketingu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II. Tematyką prawa podatkowego zajmuje się od 2012 roku. Doświadczenie zdobywał w lubelskich oraz w warszawskich kancelariach doradztwa podatkowego. Autor i współautor wielu publikacji podatkowych, w szczególności dla portalu prawno-podatkowego TaxFin.pl. W swojej karierze zajmował się zarówno zagadnieniami dotyczącymi podatków bezpośrednich jak i pośrednich, ze szczególnym uwzględnieniem podatku od towarów i usług (VAT).
