W dniu 22 czerwca 2018r. Podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Paweł Gruza udzielił odpowiedzi na interpelację poselską nr 22571 w sprawie kwalifikacji obiektów budowlanych na potrzeby opodatkowania podatkiem od nieruchomości po wyroku Trybunału Konstytucyjnego („TK”) z dnia 13 grudnia 2017 roku (sygnatura akt SK 48/15), który uznał za niezgodne z konstytucją stanowisko, zakładające, że obiekt spełniający definicję budynku może być budowlą w rozumieniu przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1785, ze zm.). W praktyce oznacza to, że przykładowo jeżeli przyjmiemy, iż stacja transformatorowa, często murowana, jest budynkiem (a w takim przypadku zasadniczo spełnia definicję budynku, ponieważ jest stale związana z gruntem, ma fundament, jest wyodrębniona ścianami z przestrzeni i posiada dach), to opodatkowanie podatkiem od nieruchomości powinno być ustalane jak dla budynku, czyli na podstawie powierzchni (np. 10m2) razy obowiązująca stawka (np. 10 m2 x 23 zł = 230 zł), a nie na podstawie wartości budowli, czyli nie na podstawie wartości urządzeń znajdujących się przykładowo w takiej stacji. Jeżeli zatem dana konstrukcja budowlana będzie spełniała definicję budynku, wówczas powinna być opodatkowana podatkiem od nieruchomości jak budynek, a nie jak budowla.
Ustawa z dnia 7 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw została ogłoszona w Dzienniku Ustaw pod poz. 1276 w dniu 29 czerwca 2018 r. Jej przepisy w zakresie dotyczącym opodatkowania elektrowni wiatrowych weszły w życie z dniem 30 czerwca 2018 r., z mocą od dnia 1 stycznia 2018 r. Zatem podatnicy, którzy zadeklarowali podatek od nieruchomości za 2018 r. od całej elektrowni wiatrowej, a nie tylko od części budowlanej, będą mogli wystąpić o zwrot nadpłaconego podatku.
Kwalifikowanie obiektów budowlanych
Pytanie poselskie Pawła Skuteckiego z dnia 24 maja 2018 r. zostało skierowane na prośbę Konwentu Burmistrzów Województwa Kujawsko-Pomorskiego, który to konwent wniósł o pilne podjęcie działań mających na celu uporządkowanie stanu prawnego związanego z kwalifikowaniem obiektów budowlanych, w tym elektrowni wiatrowych na potrzeby podatku od nieruchomości.
Sprawa nie jest błaha, ponieważ dotyczy możliwości odzyskania przez przedsiębiorców wielomilionowych nadpłat w podatku od nieruchomości przy jednoczesnym rzeczywistym uszczupleniu bieżących i przyszłych budżetów gmin w związku z obowiązkiem zwrotu podatku z odsetkami. Wobec powyższego stanowisko Ministerstwa Finansów w przedmiotowej sprawie jest istotne i na pewno warto je poznać.
Analizując odpowiedź MF i powołanie się już na początku odpowiedzi na następującą część wyroku TK:
stwierdzenie niekonstytucyjności regulacji podatkowej we wskazanym powyżej zakresie nie skutkuje automatycznie obowiązkiem odmiennego zakwalifikowania - na potrzeby określenia podatku od nieruchomości – obiektów budowlanych, w tym kontenerów telekomunikacyjnych (...), do których odnoszone było przyjęte jednolicie w orzecznictwie sądów administracyjnych zapatrywanie dotyczące możliwości uznania za budowle obiektów odpowiadających definicji budynku. Ustalenie charakteru tych obiektów w oparciu o właściwe przepisy prawne, z pominięciem jednak zakwestionowanego fragmentu treści normatywnej, i po przeprowadzeniu wymaganego postępowania dowodowego jest kompetencją organów podatkowych oraz kontrolujących ich działalność sądów administracyjnych.
oraz na to, że: stwierdzenie niekonstytucyjności zakresu znaczeniowego definicji budowli, który został ustalony w jednolitym orzecznictwie sądów administracyjnych, nie ma charakteru bezwzględnego, a także na to, że organy podatkowe, w przypadku każdego obiektu, muszą poddać ocenie jego status prawnopodatkowy, najlepiej kierując się opinią biegłego – de facto przerzuca się na gminy i sądy administracyjne decyzje o tym, co jest budynkiem a co nie, przy czym – przy ocenie wolno brać pod uwagę właściwe przepisy prawa i wynik postępowania dowodowego.
Same przepisy prawa przy definicji budynku nie są zbyt skomplikowane, ponieważ zgodnie z art. 3 pkt 2 Prawa budowlanego przez budynek należy rozumieć taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiadający fundamenty i dach. Jednocześnie przepis art. 46 § 1 k.c. wskazuje na trwałe związanie z gruntem jako cechę charakterystyczną dla budynku. Dla oceny czy w danej sprawie mamy rzeczywiście do czynienia z budynkiem, czy z budowlą, konieczna będzie analiza konkretnego przypadku, poparta wywodami odnoszącymi się do każdej z cech wyróżniających budynek, np. czy mamy do czynienia z fundamentami pod urządzenia, oraz osłonami takiego urządzenia przed działaniem czynników atmosferycznych, czy też być może będą to jednak przegrody budowlane. Taka ocena będzie niezwykle istotna w prowadzonych ewentualnie postępowaniach wznowieniowych, jak również w sprawach bieżących na potrzeby określenia właściwej wysokości podatku od nieruchomości.
Zapewne ocena stanu faktycznego każdego przypadku będzie tworzyła możliwości dla podatnika i organu podatkowego dochodzenia swych racji przed sądem, który jak zawsze zostanie obciążony odpowiedzialnością za wyrokowanie w tym zakresie, nie mogąc jednak brać pod uwagę – jak miało to często miejsce dotychczas – pozaustawowych cech budynku, w tym funkcji jakie ma pełnić dana konstrukcja.
Kontrowersje przy opodatkowaniu elektrowni wiatrowych
Konwent Burmistrzów Województwa Kujawsko-Pomorskiego zapytał jednocześnie o opodatkowanie elektrowni wiatrowych. MF wskazało na swoje niezmienne stanowisko, że od 2017 r. przedmiotem opodatkowania jest cała elektrownia wiatrowa, tj. jej części budowlane oraz niebudowlane (techniczne). Tym samym zdaniem Ministerstwa nie jest uprawnione twierdzenie m.in. niektórych organów podatkowych, że opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegały od 2017 r. jedynie części budowlane elektrowni wiatrowych. Należy zauważyć, że w zakresie elektrowni wiatrowych, które zasadniczo trudno byłoby zakwalifikować jako budynek, a nie budowlę, wyrok TK odnoszący się do kwalifikacji obiektu jako budynek w większości przypadków tak naprawdę niewiele zmienia.
Jednakże Ministerstwo zwróciło uwagę na to, że w zakresie opodatkowania podatkiem od nieruchomości elektrowni wiatrowych, dużo bardziej istotne są przepisy ustawy z dnia 7 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw, która poprzez nowelizację m.in. przepisu art. 3 ust. 3 Prawa budowlanego zmienia zasady opodatkowania elektrowni wiatrowych. Mianowicie w art. 3 ust. 3 Prawa budowlanego dokonano zmiany definicji budowli w ten sposób, że za budowlę będzie uważana tylko część urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni jądrowych, elektrowni wiatrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia – jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową. Powyższe pozwoli na opodatkowanie podatkiem od nieruchomości jedynie fundamentów i masztu (czyli części budowlanych) wiatraków. Opodatkowanie podatkiem od nieruchomości nie będzie dotyczyło urządzenia, którego znaczna wartość wpływała dotychczas na wysoki podatek od nieruchomości.
Ustawa z dnia 7 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw została ogłoszona w Dzienniku Ustaw pod poz. 1276 w dniu 29 czerwca 2018 r. Jej przepisy w zakresie dotyczącym opodatkowania elektrowni wiatrowych weszły w życie z dniem 30 czerwca 2018 r., z mocą od dnia 1 stycznia 2018 r. Zatem podatnicy, którzy zadeklarowali podatek od nieruchomości za 2018 r. od całej elektrowni wiatrowej, a nie tylko od części budowlanej, będą mogli wystąpić o zwrot nadpłaconego podatku.
Autor:
Aleksandra Księżyk
Dyrektor Działu Prawnego w Warszawie. Radca prawny, od 2013 roku związana z Russell Bedford. Kieruje Działem Prawnym w Kancelarii Russell Bedford.
