Ustawodawca podarował przedsiębiorcom Prostą Spółkę Akcyjną, czyli PSA 

W dniu 13 czerwca 2019 r. na posiedzeniu Sejmu po przeprowadzeniu III czytania przyjęto ustawę z dnia 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych ustaw, która wprowadza nowy rodzaj spółki prawa handlowego – Prostą Spółką Akcyjną (PSA). Według projektodawcy Prosta Spółka Akcyjna ma łączyć korporacyjny charakter spółki jako osoby prawnej i jego podstawowy przejaw jakim jest wyłączenie osobistej odpowiedzialności wspólników za jej zobowiązania ze znaczną swobodą kształtowania stosunku spółki. Projektodawca podkreśla, że PSA jest nowoczesną formą niepublicznej spółki kapitałowej przeznaczoną dla innowacyjnych przedsięwzięć.

Pożegnanie z kapitałem zakładowym

W pierwszej kolejności w zapomnienie odejdzie kapitał zakładowy i związana z nim tzw. „kapitałowa bariera wejścia”. Prosta Spółka Akcyjna wyposażona zostanie w wyrażony w złotych kapitał akcyjny, na który przeznacza się wniesione wkłady pieniężne oraz niepieniężne. Kapitał akcyjny powinien wynosić co najmniej 1 złoty, a jego wysokość nie jest określana w umowie spółki. Co istotne, do zmian wysokości kapitału akcyjnego nie stosuje się przepisów o zmianie umowy spółki.

Akcje za prace i usługi

Zgodnie z 3002§ 2 KSH wkładem niepieniężnym na pokrycie akcji będzie mógł być wszelki wkład mający wartość majątkową, w szczególności świadczenie pracy lub usług. Niejednokrotnie w branży innowacyjnej, to know-how i kapitał ludzki stanowi o sile rynkowej określonego przedsięwzięcia w większym stopniu niż środki o stricte materialnym charakterze. 

Akcje tylko w formie cyfrowej

Ustawodawca przyjął, że akcje Prostej Spółki Akcyjnej nie będą miały formy dokumentu, a więc będą zdematerializowane i konieczne będzie ich zarejestrowanie w rejestrze akcjonariuszy. Choć zbywalne, nie będą dopuszczane ani wprowadzane do obrotu zorganizowanego w rozumieniu przepisów o obrocie instrumentami finansowymi (zgodnie z projektowanym art. 30036§ 1 i § 2 KSH), a tym samym nie będą notowane na giełdzie, a sama spółka nie będzie miała statusu spółki publicznej. Ma to na celu uniknięcie nałożenia na PSA licznych restrykcyjnych obowiązków

Choć same akcje będą zdematerializowane, to pamiętać jednak należy, że w myśl projektowanego 30036§ 4 KSH zbycie lub obciążenie akcji powinno być dokonane w formie dokumentowej pod rygorem nieważności. 

Wracając do rejestru akcjonariuszy, należy wskazać, że prowadzony będzie w postaci elektronicznej, która może mieć formę rozproszonej i zdecentralizowanej bazy danych. co dopuszcza możliwość tworzenia rejestrów w zyskującej na popularności technologii blockchain. Obowiązek ten spocznie na podmiocie uprawnionym na podstawie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi do prowadzenia rachunków papierów wartościowych albo notariuszu prowadzącym kancelarię notarialną na terytorium RP.

Co z odpowiedzialnością za zobowiązania?

Główne założenia dotyczące odpowiedzialności za zobowiązania prostej spółki akcyjnej są powieleniem istniejących już rozwiązań prawnych. Zgodnie z projektowanym art. 3001§ 4 KSH akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki, a na podstawie art. 3001§ 3 KSH są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w umowie spółki. Natomiast jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania (art. 300132§ 1 KSH). 

Niemniej jednak członek zarządu może się uwolnić od wyżej opisanej odpowiedzialności w następujących przypadkach: 

1. wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego; 

2. w tym samym czasie wydano postanowienia o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu; 

3. niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy; 

4. pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.

Przejęcie całego majątku spółki przez oznaczonego akcjonariusza

Pewnenovumstanowi natomiast możliwość, zgodnie z projektowanym art. 300122§ 1 KSH, przejęcia całego majątku spółki przez oznaczonego akcjonariusza. Takie przejęcie wiąże się z obowiązkiem zaspokojenia wierzycieli i pozostałych akcjonariuszy, jeżeli przewiduje tak uchwała walnego zgromadzenia. Uchwała musi zostać podjęta większością trzech czwartych głosów, oddanych w obecności akcjonariuszy reprezentujących co najmniej połowę ogólnej liczby akcji, a sąd rejestrowy zezwoli na przejęcie.

PSA – zabić czy jednak wychować? 

Zanim nowelizacja choćby zdążyła trafić do Sejmu, już na etapie projektu budziła żywe kontrowersje. Nie brakowało głosów niezwykle krytycznych w stosunku do nowelizacji, ekspresywnie nawiązujących do twórczości M. Hłaski, nawołujących do „zabicia PSA”1, jak i głosów wskazujących, że „zamiast zabijać PSA, lepiej go mądrze wychować”2.

Wątpliwości z pewnością budzi już sama obszerność regulacji. Trudno jest przyjąć bez dozy sceptycyzmu zapewnienia ustawodawcy o chęci zapewnienia prostej i przejrzystej struktury PSA, jednocześnie zdając sobie sprawę z okoliczności, że w KSH nowa spółka zajmie nieco ponad kolejne 130 artykułów. 

Ustawodawca wbrew zapewnieniom nie pozostawia zbyt wiele swobody założycielom spółki, w sposób niezwykle chętny sięgając po przepisy bezwzględnie obowiązujące, które to na dodatek przeplatane są częstokroć normami dyspozytywnymi. W nowej regulacji zdaje się także manifestować zbyt kazuistyczne i wręcz drobiazgowe podejście w konstruowaniu przepisów, które w założeniu miały być proste i przejrzyste. 

Odłożywszy na bok spory dotyczące teoretyczno-prawnego zapatrywania się na poszczególne rozwiązania normatywne zawarte w Prostej Spółce Akcyjnej, takie jak rozważania dotyczące konieczności (albo jej braku) zachowania kapitału zakładowego spółki, które autor pozostawia przedstawicielom doktryny, trudno pozbyć się wrażenia, że z Prostą Spółką Akcyjną wcale tak prosto nie będzie, a odpowiedzi na pytanie czy jednak metaforycznie „zabić PSA” czy „wychować” udzielić może w zaistniałej sytuacji już tylko praktyka.