Treść art. 359 ust. 1 ustawy z dnia Kodeks spółek handlowych ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks Spółek Handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037, tj. z dnia 22 lutego 2019 r., Dz.U. z 2019 r. poz. 505, dalej jako „k.s.h.”) wskazuje na dwa podstawowe sposoby umorzenia akcji : dobrowolne oraz przymusowe. Ustęp 5 i 6 art. 359 k.s.h. reguluje natomiast tzw. umorzenie automatyczne. Z uwagi na obszerność tematyki związanej z umorzeniem akcji, niniejszy artykuł skupia się dobrowolnym umorzeniu akcji.
Ważna treść umowy oraz obligatoryjne obniżenie kapitału zakładowego
Zgodnie z treścią art. 359 ust. 1 k.s.h. akcje mogą być umorzone w przypadku, gdy statut tak stanowi. Nie jest możliwie dokonanie dobrowolnego umorzenia akcji, jeżeli statut spółki akcyjnej nie przewiduje możliwości umorzenia akcji w ogóle, bądź nie przewiduje możliwości umorzenia akcji w trybie dobrowolnym.
Ponadto, w przeciwieństwie do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, umorzenie akcji, obowiązkowo wymaga obniżenia kapitału zakładowego spółki akcyjnej, niezależnie od tego czy umorzenie akcji ma nastąpić z czystego zysku.
Podjęcie uchwały kierunkowej oraz zawarcie umowy nabycia akcji własnych w celu ich umorzenia
Umorzenie akcji wymaga uchwały walnego zgromadzenia. Doktryna oraz praktyka wskazują, że w tym miejscu należy wskazać, iż uchwałę podejmowaną w przedmiocie umorzenia akcji poprzedza podjęcie tzw. „uchwały kierunkowej”[1], zezwalającej na nabycie akcji w celu umorzenia oraz regulującej szczegółowo jego przebieg.
Następnie, pomiędzy spółką a akcjonariuszem powinna zostać podpisana umowa nabycia akcji własnych w celu ich umorzenia. W przeciwieństwie do umowy nabycia udziałów w celu ich umorzenia, w przypadku umowy nabycia akcji nie ma potrzeby poświadczania przez notariusza podpisu pod ww. umową.
Uchwała dotycząca umorzenia, obniżenia kapitału zakładowego oraz zmiany statutu spółki
Uchwała podejmowana w przedmiocie umorzenia akcji powinna określać w szczególności podstawę prawną umorzenia, wysokość wynagrodzenia przysługującego akcjonariuszowi akcji umorzonych bądź uzasadnienie umorzenia akcji bez wynagrodzenia oraz sposób obniżenia kapitału zakładowego. Jeżeli chodzi o podstawę prawną to wynika ona przede wszystkim z art. 359 ust. 1 k.s.h oraz z samej treści statutu spółki. Sposób obniżenia kapitału zakładowego może odnosić się do kwestii zniszczenia dokumentu akcji[2]. W przypadku gdy umorzenie akcji następuje bez wynagrodzenia jako uzasadnienie braku wynagrodzenia wskazuję się zgodę akcjonariusza na umorzenie bez wynagrodzenia[3].
W następnej kolejności podejmowana jest uchwała w przedmiocie kapitału zakładowego oraz zmiany statutu spółki w tym zakresie.
W tym miejscu trzeba mieć na uwadze, iż zgodnie z art. 415 § 1 k.s.h. uchwała dotycząca m.in. zmiany statutu, umorzenia akcji oraz obniżenia kapitału zakładowego, zapada większością trzech czwartych głosów.
Ogłoszenie uchwały, postępowanie konwokacyjne, obowiązek zgłoszenia do KRS
Uchwała o umorzeniu akcji podlega ogłoszeniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, a wierzyciele spółki w związku z obniżeniem kapitału zakładowego, wzywani są do zgłoszenia swoich roszczeń wobec spółki w terminie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia. W niektórych przypadkach nie ma jednak obowiązku przeprowadzenie postępowania konwokacyjnego (art. 457 k.s.h.).
Uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego powinna zostać zgłoszona do sądu rejestrowego w terminie sześciu miesięcy od dnia jej powzięcia. Umorzenie akcji następuje w momencie zarejestrowania obniżenia kapitału zakładowego.
[1] Niewęgłowski Adrian, Dobrowolne umorzenie akcji, LEX 2013
[2] Ibid
[3] Ibid
Autor: Hanna Żołnierkiewicz
Adwokat w Departamencie Prawnym. Od 2017 roku związana z Russell Bedford Dmowski i Wspólnicy Kancelaria Adwokacka Sp.k. Posiada doświadczenie w obsłudze prawnej na rzecz przedsiębiorców w zakresie łączenia, podziału i przekształcenia spółek oraz w zakresie prawa upadłościowego, prawa restrukturyzacyjnego i prawa rynku kapitałowego. Prowadzi bieżącą obsługę spółek prawa handlowego, w tym sporządza dokumentację korporacyjną, zarówno w języku polskim, jak i w angielskim. Reprezentuje również klientów przed sądami powszechnymi w sprawach z zakresu prawa gospodarczego i cywilnego.
