Sprawa odmowy wykonania ENA do Polski dotyczy wyroku w sprawie Minister for Justice and Equality (C-216/18 PPU) z 25 lipca 2018 roku. Był on pokłosiem zmian w polskim sądownictwie i stwierdzał, że „organ sądowy, do którego zwrócono się o wykonanie europejskiego nakazu aresztowania, musi wstrzymać się od jego wykonania, jeśli uzna, że dana osoba mogłaby zostać narażona na ryzyko naruszenia prawa podstawowego do niezawisłego sądu, a tym samym istotnej treści prawa podstawowego do rzetelnego procesu sądowego, ze względu na nieprawidłowości mogące mieć wpływ na niezawisłość władzy sądowniczej w wydającym nakaz państwie członkowskim”. Bazując na tym wyroku, sąd rejonowy w Amsterdamie odmówił wykonania dwóch europejskich nakazów aresztowania, wydanych przez dwa różne polskie sądy. W opinii Bordona nastąpiło to bezprawnie.
W przedłożonej 12 listopada 2020 roku opinii rzecznik generalny przypomniał, że współpraca sądowa w sprawach karnych opiera się na zasadach wzajemnego uznawania i wzajemnego zaufania między państwami członkowskimi. „Odmowa wykonania ENA jest wyjątkową reakcją, która powinna odpowiadać wyjątkowym okolicznościom wymagającym, ze względu na swoją wagę, ograniczenia tych zasad – czytamy w opinii. – Do tych „wyjątkowych okoliczności” zalicza się faktycznie rzeczywiste ryzyko naruszenia prawa podstawowego osoby, której dotyczy wniosek o przekazanie, do rzetelnego procesu wynikające z „systemowych lub ogólnych nieprawidłowości” w wydającym nakaz państwie członkowskim w odniesieniu do niezawisłości sądów. Jednakże Manuel Campos Sánchez Bordona stwierdził, że ta wyjątkowa reakcja podlega ograniczeniom i że nie może ona prowadzić do nałożenia obowiązku automatycznej odmowy wykonania każdego ENA wydanego przez organ sądowy państwa członkowskiego, w którym stwierdzono systemowe lub ogólne nieprawidłowości. Rzecznik generalny podkreślił, że odmowa wykonania ENA z przyczyn innych niż te, o których mowa w decyzji ramowej, musi wiązać się z przeprowadzeniem dokładnej dwuetapowej analizy wymaganej przez wyrok w sprawie Minister for Justice and Equality. Zdaniem rzecznika generalnego odmowa wykonania wszystkich ENA wydanych przez dane państwo członkowskie, przy pominięciu drugiego etapu tego dwojakiego badania, prawdopodobnie doprowadziłaby do bezkarności wielu przestępstw i mogłaby naruszyć prawa ofiar przestępstw. Mogłaby ponadto zostać zrozumiana jako dezawuowanie pracy zawodowej wszystkich polskich sędziów, którzy starają się wykorzystywać mechanizmy współpracy sądowej ustanowione w decyzji ramowej”.
Całościowa, niejako „z marszu” stosowana odmowa wykonania ENA, mogłaby być możliwa jedynie w przypadku gdy Rada Europejska stwierdzi poważne i trwałe naruszenie przez wydające nakaz państwo członkowskie zasad określonych w art. 2 TUE, na których opiera się Unia. Dla przypomnienia w artykule tym zostały opisane podstawowe prawa człowieka, funkcjonującego w ramach zdrowej demokracji. Czytamy w nim, że „Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości. Wartości te są wspólne państwom członkowskim w społeczeństwie opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn”.
