W dniu 22 października Trybunał Konstytucyjny orzekł w spawie o sygn. SK 14/13 dotyczącej zażalenia na wysokość wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu przyznanego mu z tytułu świadczonej pomocy prawnej.
Adwokat Monika T. została wyznaczona na pełnomocnika z urzędu, aby sporządzić skargę kasacyjną. Po zbadaniu sprawy, zawiadomiła dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej oraz sąd apelacyjny o braku podstaw do sporządzenia skargi kasacyjnej i odmowie jej opracowania, wznosząc jednocześnie o przyznanie kosztów zastępstwa.
Po przyznaniu przez sąd apelacyjny wynagrodzenia adwokat uznała, iż kwota jest zbyt niska, w związku z czym złożyła zażalenie do innego składu sądu apelacyjnego. Ten jednak odrzucił zażalenie, dlatego też adwokat skierowała skargę do Trybunał Konstytucyjnego, kwestionując konstytucyjność art. 3942 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego.
W ocenie skarżącej brak jest w obowiązujących przepisach rozwiązania umożliwiającego adwokatowi działającemu z urzędu zaskarżenie wysokości wynagrodzenia przyznanego mu z tytułu świadczonej pomocy prawnej w przypadku, gdy jest ono rażąco niskiej wysokości co oznacza, iż pełnomocnikowi odmawia się prawa do dochodzenia zagwarantowanych ustawą praw. Podobne zdanie wyrażali również przedstawiciele Sejmu, prokuratora generalnego oraz rzecznika praw obywatelskich.
Trybunał Konstytucyjny przychylił się do stanowiska skarżącej i orzekł, że art. 3942 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego jest niezgodny z konstytucją wyjaśniając, że rozstrzygnięcie w sprawie kosztów pomocy prawnej z urzędu dotyczy istotnych praw majątkowych pełnomocnika, które wymagają odpowiedniej ochrony sądowej. Jak podsumował sędzia sprawozdawca „brak jest więc zasad lub wartości konstytucyjnych przemawiających za utrzymaniem dotychczasowego rozwiązania.”
Trybunał w swoim stanowisku uznał, że skoro prowadzenie sprawy z urzędu jest obowiązkiem prawnika, to musi on mieć możliwość zaskarżenia rozstrzygnięcia o przyznanych mu kosztach.
Skutkiem wyroku powinno być podjęcie przez ustawodawcę odpowiednich działań legislacyjnych, zapewniających możliwość zaskarżenia decyzji w sprawie kosztów sporządzenia przez pełnomocnika z urzędu opinii o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej.
Obecnie w Sejmie jest już projekt nowelizacji regulacji. Umożliwia on pełnomocnikowi wyznaczonemu do prowadzenia sprawy z urzędu złożenie zażalenia do innego składu sądu II instancji.
Autor: Leszek Dutkiewicz
