Kwestia wygaśnięcia mandatu członka rady nadzorczej została uregulowana w art. 369 § 4 k.s.h. Zgodnie z tym przepisem mandat członka zarządu wygasa najpóźniej z dniem odbycia walnego zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu. Na podstawie art. 386 § 2 k.s.h. powyższa regulacja znajdzie zastosowanie także w przypadku członka rady nadzorczej.
Trzy poglądy w doktrynie
W praktyce stosowania tego przepisu powstały wątpliwości związane z określeniem momentu wygaśnięcia mandatu członka rady nadzorczej, gdy upływ jego kadencji nie jest równoczesny z zakończeniem wskazanego w statucie spółki roku obrotowego.
W tej materii sformułowano w doktrynie trzy zasadnicze poglądy. Pierwszy z nich to tzw. koncepcja skróconego mandatu, zgodnie z którą sformułowanie „ostatni pełny rok obrotowy”, o którym mowa w art. 369 § 4 k.s.h., należy rozumieć „jako ten, który zakończył się przed upływem kadencji członka rady nadzorczej” (z uzasadnienia). Przeciwna koncepcja opiera się na założeniu, że mandat członka nie może wygasnąć wcześniej niż kadencja, na którą został on powołany. W takim przypadku sformułowanie „ostatni pełny rok obrotowy” powinno być rozumieć jako „rok, w którym doszło do upływu kadencji” (z uzasadnienia).
Sąd Najwyższy opowiedział się jednak za ostatnią tzw. koncepcją prolongacyjną (wydłużonego mandatu). Zakłada ona, że ustawodawca nie dopuszcza pełnienia funkcji w organach spółki ponad okres kadencji, ponieważ zasadą jest tożsamość czasowa upływu kadencji i wygaśnięcia mandatu. Przekłada się to na przyjęcie, że okres pełnienia funkcji ulega przedłużeniu do dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego za rok obrotowy, w którym kończy się kadencja.
Zastosowanie koncepcji prolongacyjnej
W oparciu o wykładnię językową przepisu art. 369 § 4 k.s.h. w uchwale przyjęto, że „ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka rady nadzorczej należy odnosić do ostatniego roku obrotowego, który rozpoczął się w czasie trwania kadencji, na jaką członek ten został powołany” (z uzasadnienia). Sąd Najwyższy odwołał się również do wykładni celowościowej przepisu, wskazując, że istotą regulacji jest umożliwienie spółce poddania kontroli działań członków jej organów oraz zapewnienie powołanym członkom możność pełnienia funkcji w toku całej kadencji. Zastosowanie koncepcji prolongacyjnej najbardziej umożliwia realizację woli spółki wyrażonej w określeniu czasu trwania kadencji i powołaniu członków rady nadzorczej.
Należy stwierdzić, że w świetle niejasnego brzmienia przepisów i rozbieżności w doktrynie rozstrzygnięcie tej kwestii przez Sąd Najwyższy było potrzebne i uzasadnione. Jego uchwała ma daleko idące konsekwencje dla praktyki funkcjonowania spółek kapitałowych. Dla przykładu: jeżeli kadencja członka rady nadzorczej upłynęła w lipcu 2017 roku, a rok obrotowy spółki pokrywa się z kalendarzowym, to mandat tego członka wygaśnie z dniem odbycia walnego zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji, czyli za rok 2017 (najpóźniej 30 czerwca 2018 r.).
Autor:
Piotr Pawlak
Aplikant radcowski. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Z kancelarią Russell Bedford związany od kwietnia 2017 r., gdzie zajmuje się obsługą prawną podmiotów gospodarczych w zakresie prawa spółek handlowych. Wcześniej doświadczenie zawodowe zdobywał w dwóch warszawskich kancelariach prawnych, gdzie zajmował się projektami z zakresu prawa gospodarczego, handlowego i cywilnego.
