Kontrowersje dotyczące terminu przedawnienia
Ustawa rozróżnia dwa przypadki, kiedy należy zastosować przepisy dotyczące przedawnienia. Pierwszy z nich dotyczy sytuacji, kiedy w związku z upływem czasu zobowiązanie podatkowe w ogóle nie może powstać. W tych przypadkach stosowany jest termin zarówno trzyletni (doręczenie decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe), jak i pięcioletni. Drugi przypadek dotyczy sytuacji związanych z przedawnieniem samego zobowiązania podatkowego. Do przedawnienia zobowiązania podatkowego liczony jest termin pięcioletni. W praktyce najczęściej zastosowanie znajduje termin pięcioletniego przedawnienia zobowiązania podatkowego i to z nim wiążą się liczne kontrowersje.
Kontrowersje te spowodowane są faktem, iż w zasadzie pięcioletni termin przedawnienia stał się fikcją. Jest to naturalną konsekwencją łatwości z jaką organ podatkowy może przerywać czy zawiesić jego bieg. Szczegółowo uregulowane to zostało w art. 70 OP.
Bieg terminu przedawnienia przerywa ogłoszenie upadłości (art. 70 § 3 i 3a OP), a także zastosowanie środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Na skutek przerwania biegu terminu przedawnienia, termin ten zaczyna biec na nowo. Stosowanie środków egzekucyjnych w odstępach pięcioletnich powoduje, że przedawnienie może nigdy nie dojść do skutku.
Ingerencja w bieg przedawnienia
Wzmianki również wymaga opisana w art. 70 § 6 OP metoda ingerencji w bieg przedawnienia polegająca na tym, iż w określonych przypadkach termin ten nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu. Będzie to miało miejsce z dniem:
1) wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania;
2) wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję dotyczącą tego zobowiązania;
3) wniesienia żądania ustalenia przez sąd powszechny istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa;
-
doręczenia postanowienia o przyjęciu zabezpieczenia, o którym mowa w art. 33d § 2, lub doręczenia zarządzenia zabezpieczenia w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji;
-
doręczenia zawiadomienia o przystąpieniu do zabezpieczenia w przypadkach określonych w art. 32a § 3 i art. 35 § 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Uchwała rozstrzygająca wątpliwości
Naczelny Sąd Administracyjny uchwałą z dnia 26 lutego 2018 r. zajął się zagadnieniem przerwanie biegu przedawnienia poprzez zastosowanie środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Uchwała ta została wydana w oparciu o następujący stan faktyczny. Organ podatkowy wydał wobec podatniczki decyzję określającą. Z uwagi na spóźnione wniesienie odwołania decyzja stała się ostateczna i na jej podstawie dokonano czynności egzekucyjnej na majątku podatniczki. Już po zastosowaniu środka egzekucyjnego, na skutek wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, podatniczce udało się uchylić ostateczną decyzję w jej sprawie. Sprawa ponownie trafiła do organu, który znów wydał decyzję określającą. Tym razem podatniczka powołała się na upływ terminu przedawnienia. Gdy sprawa trafiła do Naczelnego Sądu Administracyjnego skład orzekający uznał, iż sprawa jest na tyle złożona, iż wymaga rozstrzygnięcia jej uchwałą.
Naczelny Sąd Administracyjny podjął uchwałę, w której przyznał rację argumentom podatniczki. Sąd uznał, iż w przypadku uchylenia decyzji stanowiącej podstawę do podjęcia czynności w postępowaniu egzekucyjnym, eliminuje się również skutki związane z zastosowanym środkiem egzekucyjnym. W konsekwencji nie dochodzi do przerwania biegu terminu przedawnienia i zobowiązanie podatkowe może się przedawnić jeśli upłynął już pięcioletni termin.
Uchwała ta z pewnością wpłynie na urealnienie funkcjonowania instytucji przedawnienia zobowiązania podatkowego w obrocie prawym.
Autor: 
Mikołaj Stanisławski
Od 2017 r. związany z kancelarią Russell Bedford Poland. W 2007 r. ukończył Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 2008-2011 r. odbył aplikację adwokacką. Od 2011 r. wpisany na listę adwokatów przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Warszawie. W 2016 r. ukończył Podyplomowe Studium Podatków i Prawa Podatkowego UW. Specjalizuje się w sprawach podatkowych oraz karno-skarbowych.
