Projekt zakłada, że sam przedsiębiorca jeszcze przed śmiercią lub po jego śmierci spadkobiercy, w szczególności małżonek, mogą powołać zarządcę sukcesyjnego do zarządzania i prowadzenia przedsiębiorstwa jako całości, aż do podziału spadku między spadkobierców.
Ustanowienie zarządcy sukcesyjnego
Projekt zakłada, że sam przedsiębiorca jeszcze przed śmiercią lub po jego śmierci spadkobiercy, w szczególności małżonek, mogą powołać zarządcę sukcesyjnego do zarządzania i prowadzenia przedsiębiorstwa jako całości, aż do podziału spadku między spadkobierców.
Ustanowienie zarządcy sukcesyjnego przez przedsiębiorcę wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności. Jeżeli przedsiębiorca za życia nie złożył wniosku o wpis zarządcy sukcesyjnego do CEIDG lub też nie wskazał, że dany prokurent stanie się zarządcą sukcesyjnym po śmierci przedsiębiorcy, wówczas przyjmuje się, że zarządca sukcesyjny nie został ustanowiony przez przedsiębiorcę i prawo do jego ustanowienia przysługuje małżonkowi lub spadkobiercy. Mianowicie po uprawomocnieniu się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, zarejestrowaniu aktu poświadczenia dziedziczenia albo wydaniu europejskiego poświadczenia spadkowego, zarządcę sukcesyjnego będzie mógł powołać właściciel przedsiębiorstwa w spadku. Przy czym do powołania zarządcy sukcesyjnego wymagana jest zgoda osób, którym łącznie przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku większy niż 85/100. Wówczas powołanie zarządcy sukcesyjnego, jak też zgoda osób, którym łącznie przysługuje udział większy niż 85/100 wymagają zachowania formy aktu notarialnego.
Zgodnie z projektem uprawnienie do powołania pierwszego zarządcy sukcesyjnego wygasa z upływem dwóch miesięcy od dnia: śmierci przedsiębiorcy albo znalezienia zwłok przedsiębiorcy albo też uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego zgon.
Powołany zarządca spadku
W sprawach wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku zarządca sukcesyjny będzie posługiwał się dotychczasową firmą przedsiębiorcy z dodatkowym oznaczeniem „w spadku”.
Od chwili ustanowienia zarządu sukcesyjnego zarządca sukcesyjny wykonuje prawa i obowiązki zmarłego przedsiębiorcy wynikające z prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, a także prawa i obowiązki w sprawach wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku. Zarządca sukcesyjny działa w imieniu własnym, na rachunek właścicieli przedsiębiorstwa w spadku i nie można ograniczyć zarządu ze skutkiem wobec osób trzecich. Do stosunków pomiędzy zarządcą a spadkobiercami stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.
Za zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa w spadku solidarną odpowiedzialność ponoszą właściciele przedsiębiorstwa w spadku, natomiast zarządca może ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą za swoje działania i zaniechania.
Istotnym elementem, na który należy zwrócić szczególną uwagę, jest to, że decyzje administracyjne wydane zmarłemu przedsiębiorcy nie przechodzą automatycznie. Mianowicie w terminie trzech miesięcy od dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego zarządca sukcesyjny może złożyć do organu administracji publicznej, który wydał decyzję związaną z przedsiębiorstwem, wniosek o potwierdzenie możliwości wykonywania tej decyzji. Jeżeli warunki do uzyskania decyzji z ustaw szczególnych nie zostaną spełnione, zarządca sukcesyjny nie przedstawi dokumentów potwierdzających spełnienia wymogów, czy też nie przyjmie wszystkich warunków z decyzji, wówczas decyzja administracyjna nie będzie mogła być wykonywana. Co więcej, jeżeli zarządca nie spełni warunków osobistych związanych z daną decyzją administracyjną, tym bardziej decyzja taka nie będzie mogła być nadal wykonywana w ramach przedsiębiorstwa.
Instytucja zarządu sukcesyjnego będzie miała zastosowane odpowiednio także w przypadku, gdy przedsiębiorca był wspólnikiem spółki cywilnej.
Zachętą do przejmowania i dalszego prowadzenia przedsiębiorstwa ma być zwolnienie z podatku od spadków i darowizn, co należy ocenić pozytywnie.
Autor:
Aleksandra Księżyk
Dyrektor Działu Prawnego w Warszawie. Radca prawny, od 2013 roku związana z Russell Bedford. Kieruje Działem Prawnym w Kancelarii Russell Bedford. Posiada wieloletnie doświadczenie w pracy w warszawskich Kancelariach Prawnych głównie przy obsłudze średnich i dużych przedsiębiorstw, ale również spółek Skarbu Państwa. W swojej praktyce zajmowała się postępowaniami sądowymi i administracyjnymi, a także tworzeniem różnego rodzaju umów, w tym z elementami prawa własności intelektualnej, porozumień, regulaminów, dokumentacji wewnętrznej, a także zakupowej. Jednakże głównym obszarem praktyki i zainteresowania jest prawo handlowe i procesy transformacyjne przedsiębiorstw z elementami prawa podatkowego i bilansowego. Zajmuje się przygotowaniem, a następnie wdrożeniem i przeprowadzeniem procesów połączeń, podziałów i przekształceń, a także tworzeniem i likwidacją podmiotów. W zakresie postępowań opracowuje strategie procesowe lub negocjacyjne. Realizuje niestandardowe projekty i wdraża nieszablonowe rozwiązania, przygotowywane zgodnie z indywidualnymi potrzebami klientów. Autorka artykułów dotyczących głównie aspektów związanych z procesami transformacyjnymi.
