Celem Krajowego Standardu Rachunkowości nr 9 „Sprawozdanie z działalności” (Dziennik Urzędowy Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 9 stycznia 2018 r., poz. 4, dalej zwany: KSR nr 9), zgodnie z punktem 1.1. jest pomoc w sporządzeniu sprawozdania z działalności zgodnego z przepisami art. 49, art. 49b i art. 55 ust. 2 oraz ust. 2a ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2019 r., poz. 351, ze zm., dalej zwana: ustawą o rachunkowości), odpowiadającego oczekiwaniom użytkowników.
Przede wszystkim celem sprawozdania z działalności jest wzbogacenie wiedzy o jednostce dzięki dostarczaniu użytkownikom istotnych informacji uzupełniających sprawozdanie finansowe, z którym jest powiązane, oraz informacji dodatkowych ułatwiających ocenę jednostki, tj. jej działalność, sytuację, zamierzenia i perspektywy rozwoju. Ustawa o rachunkowości nakłada również obowiązek informowania w sprawozdaniu z działalności o przewidywanym rozwoju.
Kiedy sprawozdanie jest użyteczne
Sprawozdanie z działalności może być uznane za użyteczne, gdy jest wiarygodne, przydatne, zrozumiałe oraz porównywalne.
Zgodnie z omówieniem Tadeusza Waślickiego: „Jest ono wiarygodne, jeżeli prezentowane w nim informacje są prawdziwe, obiektywne, poprawne i zgodne ze sprawozdaniem finansowym. Wiarygodność (…) mogą zwiększać informacje pochodzące z zewnętrznych, uznanych, rzetelnych źródeł. Mogą to być np. informacje dotyczące warunków makroekonomicznych i rynkowych, zewnętrzne analizy, oceny instytucji badawczych, statystycznych, doradczych itp. Należy pamiętać, że zamieszczając tego rodzaju informacje trzeba bezwzględnie podać ich źródło. Ze sprawozdania powinno jednoznacznie wynikać, co stanowi fakty, co zaś interpretacje, opinie i wnioski.”[1]
Zgodnie z punktem 4.7. KSR nr 9 informacje zawarte w sprawozdaniu z działalności są prawdziwe, jeżeli fakty przedstawiono rzetelnie, zaś przewidywania wynikają z realistycznych przesłanek i ustalono je przy zastosowaniu poprawnych metod. Z kolei zawarte w sprawozdaniu z działalności informacje można uznać za obiektywne, „jeśli ich dobór i prezentacja nie są stronnicze, a także jeżeli w otwarty i wyważony sposób przedstawione zostały zarówno dobre, jak i złe informacje. (…) należy unikać jakichkolwiek manipulacji, polegających np. na celowym pominięciu, zaakcentowaniu bądź osłabieniu znaczenia informacji lub jednostronnym przedstawieniu określonych zagadnień.”[2]
Informacje zawarte w sprawozdaniu z działalności są poprawne, jeżeli są wolne od błędów dotyczących wyboru informacji i sposobu ich prezentacji oraz dotyczących również samego procesu tworzenia tych informacji. Powinny być również możliwe do sprawdzenia. Jednocześnie sprawozdanie z działalności jest zrozumiałe, gdy posługuje się prostym językiem, stosuje odpowiednią, ścisłą klasyfikację oraz zawiera czytelny opis i prezentację informacji; może temu sprzyjać zastąpienie opisu słownego innymi formami prezentacji, przykładowo tabelami, wykresami, schematami.
Zgodnie z punktem 4.11. KSR nr 9, sprawozdania z działalności są przydatne użytkownikom, jeżeli pomagają ocenić przeszłe, teraźniejsze i przyszłe zdarzenia dotyczące danych jednostek, albo potwierdzić lub skorygować dotychczasowe oceny tych zdarzeń. Jednocześnie na przydatność informacji „wpływa istotność, przejawiająca się ich trafnym doborem, pozwalającym koncentrować się na kluczowych sprawach oraz właściwa szczegółowość, co pozwala na przedstawienie rzetelnego i jasnego obrazu działalności, wyników i sytuacji jednostki oraz stojących przed nią szans i zagrożeń”. [3]
Zasady sporządzania i prezentacji sprawozdania z działalności
W rozdziale V KSR nr 9 zostały przedstawione zasady sporządzania i prezentacji sprawozdania z działalności. Przede wszystkim:
- musi być wyraźnie zidentyfikowany i wyodrębniony spośród innych informacji udostępnianych przez jednostkę poprzez podanie nazwy dokumentu, nazwy jednostki oraz okresu, którego dotyczy,
- powinien zostać sporządzony w języku i walucie polskiej; jednakże jednostka może dodatkowo przedstawić tłumaczenie tego dokumentu, a także zawrzeć w nim dane przeliczone na inne waluty (jeśli interes użytkowników sprawozdania przemawia za jego publikacją w innych językach i walutach),
- obejmuje ten sam okres co sprawozdanie finansowe, ale jeśli po dniu kończącym okres sprawozdawczy, a przed zatwierdzeniem sprawozdania z działalności nastąpiły zdarzenia wywierające istotny wpływ na sytuację jednostki, to wymagają one odpowiedniego uwzględnienia,
- sprawozdanie z działalności powinno przedstawiać informacje dotyczące jednostki jako całości, a w miarę potrzeby także dotyczące poszczególnych obszarów (segmentów) jej działalności,
- dodatkowo dobrą praktyką jest, aby sprawozdanie z działalności wydłużało wstecz rozpatrywane okresy do 3 lub 5 lat (w sprawozdaniu finansowe są przedstawiane jedynie informacje dla dwóch okresów), co umożliwia ocenę tendencji i trendów,
- musi zostać podpisane (wraz z podaniem daty podpisu) przez kierownika jednostki, a w przypadku gdy jednostką kieruje organ wieloosobowy, wszyscy członkowie tego organu; odmowa podpisu wymaga pisemnego uzasadnienia dołączanego do sprawozdania z działalności.
O zawartości sprawozdania z działalności mówi rozdział VI KSR nr 9. We wstępie powinny zostać przedstawione: nazwa, forma prawna, siedziba oraz kapitał podstawowy jednostki (np. zakładowy, fundusz udziałowy, założycielski), a także aktualny skład organów
i ewentualne ich zmiany, jakie nastąpiły w trakcie okresu sprawozdawczego do dnia podpisania sprawozdania z działalności.
Według punktu 6.2. KSR nr 9, sprawozdanie z działalności powinno prezentować ogólną charakterystykę następujących kwestii:
1) działalności i zasobów;
Zostały one omówione w punktach od 6.5. do 6.22. KSR nr 9. Przy charakterystyce działalności powinny zostać opisane przede wszystkim jej istota i specyfika oraz model biznesowy. Muszą zostać również zawarte informacje na temat prawnej i organizacyjnej struktury jednostki (bądź struktury grupy i jej jednostek, w przypadku sprawozdania skonsolidowanego). Dodatkowo w tej części sprawozdania z działalności powinny również znajdować się informacje o zasobach: rzeczowych, kadrowych, finansowych oraz niematerialnych.
2) celów i ryzyka, na które jednostka jest narażona;
Według Tadeusza Waślickiego, prezentując informacje o celach, sprawozdanie
z działalności „powinno wskazać te, które są najważniejsze zdaniem kierownictwa jednostki, oraz sprecyzować, w jakim czasie oczekiwana jest ich realizacja, w jaki sposób będą mierzone postępy w ich realizacji oraz kiedy nastąpi ocena postępów.”[4] Sprawozdanie z działalności powinno zawierać omówienie zmian celów jednostki, jeżeli takowe nastąpiły. Dodatkowo w tej części, powinny zostać klarownie przedstawione obecne oraz przyszłe ryzyka związane z działalnością jednostki oraz środki zaradcze.
3) osiąganych wyników i aktualnej sytuacji finansowej;
„Wynik działalności i sytuację finansową można odczytać, w pewnym stopniu uogólnienia, ze sprawozdania finansowego jednostki, na podstawie rachunku zysków i strat, sprawozdania z przepływu środków pieniężnych, bilansu, a także ze zmian w kapitałach oraz z informacji dodatkowej”. [5]
4) perspektyw rozwoju.
Zgodnie z punktem 6.35. KSR nr 9, w sprawozdaniu z działalności wymaganej jest przedstawienie przewidywanego rozwoju jednostki. „Dobrą praktyką jest podbudowa przewidywań za pomocą prognoz i projekcji, w tym kluczowych mierników finansowych i niefinansowych, umożliwiających ocenę perspektyw jednostki co najmniej w najbliższym roku. Mierniki finansowe stanowiące przedmiot prognozy lub projekcji powinny być porównywalne z informacjami zawartymi w sprawozdaniu finansowym. Pożądane jest też wskazanie celów i oczekiwań w dłuższym horyzoncie czasowym”.[6]
źródła:
[1] Waślicki Tadeusz, „Krajowy Standard Rachunkowości nr 9 „Sprawozdanie z działalności”, LEX.
[2] Waślicki Tadeusz, Krajowy Standard Rachunkowości nr 9…, ibidem.
[3] KSR nr 9, punkt 4.11.
[4] Waślicki Tadeusz, Krajowy Standard Rachunkowości nr 9…, ibidem.
[5] Waślicki Tadeusz, Krajowy Standard Rachunkowości nr 9…, ibidem.
[6] KSR nr 9, pkt. 6.35.
Autor: Michał Zdanowski, konsultant podatkowy w Russell Bedford Poland. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, Absolwent Podyplomowego Studium Podatków i Prawa Podatkowego Uniwersytetu Warszawskiego, Absolwent Podyplomowych Studiów Rachunkowość i Finanse Przedsiębiorstwa Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Przez okres studiów zdobywał doświadczenie w kancelariach zajmujących się sprawami prawno-podatkowymi. Od września 2013 r. związany jest z kancelarią Russell Bedford Poland. Specjalizuje się w dokumentowaniu transakcji dokonywanych pomiędzy podmiotami powiązanymi.
