Pamiętaj! Do końca stycznia należy złożyć ZUS IWA

Sposób ustalania składki został przedstawiony w przepisach ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych[1] (dalej zwanej również: Ustawą). Zgodnie z art. 27 ust. 1 Ustawy, stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustala się na rok składkowy, zaś zgodnie z ust. 2: Do stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe nie stosuje się odrębnych przepisów o sukcesji praw i obowiązków w przypadku przekształceń, łączenia się lub podziału płatników składek.

Przede wszystkim ważne jest, iż składka na ubezpieczenie wypadkowe jest ustalana według dwóch sposobów, które są zależne od liczby ubezpieczonych. Zgodnie z art. 28 ust. 1 Ustawy, stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe dla płatnika składek zgłaszającego do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych wynosi 50% najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla grup działalności, zgodnie z zasadami określonymi w art. 30 Ustawy[2]. Natomiast zgodnie z art. 28 ust. 2 Ustawy, stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe dla płatnika składek zgłaszającego do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych ustala Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako iloczyn stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe określonej dla grupy działalności, do której należy płatnik składek, i wskaźnika korygującego ustalonego dla płatnika składek, z zastrzeżeniem art. 33[3].

W jaki sposób jest ustalany wskaźnik korygujący, o którym mowa powyżej? Według art. 31 ust. 2 Ustawy, wskaźnik korygujący ustala się na rok składkowy w zależności od kategorii ryzyka ustalonej dla płatnika składek. Natomiast kategorię ryzyka dla płatnika składek ustala się w zależności od ryzyka określonego wskaźnikami częstości:

• poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem;
• poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich;
• zatrudnionych w warunkach zagrożenia.[4]

Z powyższego właśnie wynika obowiązek składania informacji ZUS IWA. Zgodnie bowiem z art. 31 ust. 6 Ustawy, dane, o których mowa powyżej, płatnik składek ma obowiązek przekazać do dnia 31 stycznia danego roku za poprzedni rok kalendarzowy w informacji zawierającej w szczególności:

1) dane identyfikacyjne płatnika składek, określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych;

2) rodzaj działalności według PKD;

3) liczbę ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego;

4) adres płatnika składek.[5]

Jakie warunki musi spełnić płatnik, aby złożyć informację ZUS IWA? Jak można było przeczytać wyżej, w poprzednim roku (w tym przypadku 2022) musiał zgłosić przynajmniej 10 ubezpieczonych. Dodatkowo, zgodnie z art. 31 ust. 7 Ustawy:

Informację określoną w ust. 6 przekazuje płatnik składek, o którym mowa w art. 28 ust. 2, zgłoszony w Zakładzie nieprzerwanie od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia poprzedniego roku i co najmniej 1 dzień w styczniu danego roku.

Jednak to nie koniec. Należy jeszcze spojrzeć do art. 33 Ustawy, a dokładnie do ust. 2. Zgodnie bowiem z tym przepisem, jeżeli przed upływem terminu opłacania składek, określonego w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, płatnik składek nie zostanie ujęty w rejestrze REGON wraz z informacją o rodzaju działalności według PKD, stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustala się zaliczkowo w wysokości określonej w art. 28 ust. 1 Ustawy (tzn. tak, jak dla płatnika, który zgłosił najwyżej 9 ubezpieczonych). Według dalszej części tego przepisu, po ujęciu w rejestrze REGON informacji o rodzaju działalności według PKD płatnik składek jest obowiązany od początku roku składkowego skorygować stopę procentową składki do wysokości stopy procentowej określonej dla grupy działalności, do której jest zaklasyfikowany.

Podsumowując powyższe, do 31 stycznia 2023 r. zobowiązani złożyć informację ZUS IWA są płatnicy, którzy:

1. w 2022 r. zgłosili do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych,

2. byli zgłoszeni nieprzerwanie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych jako płatnicy składek na ubezpieczenie wypadkowe od 1 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. i co najmniej przez jeden dzień w styczniu 2023 r.,

3. w dniu 31 grudnia 2022 r. byli wpisani do rejestru REGON.

[1] Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 2189).

 [2] Art. 30. Ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

1. Stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe dla grupy działalności ustala się w zależności od kategorii ryzyka ustalonej dla tej grupy.
2. Kategorię ryzyka dla grupy działalności ustala się w zależności od ryzyka określonego wskaźnikami częstości:

1) poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem;

2) poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich;

3) stwierdzonych chorób zawodowych;

4) zatrudnionych w warunkach zagrożenia.

• Wpływ każdego ze wskaźników częstości, o których mowa w ust. 2, na ustalenie kategorii ryzyka dla grupy działalności jest równy.
• Kategorię ryzyka dla grupy działalności ustala się w oparciu o dane Głównego Urzędu Statystycznego za trzy ostatnie lata kalendarzowe, dostępne w dniu 31 stycznia danego roku.
• Kategorię ryzyka dla grup działalności ustala się na okres nie dłuższy niż 3 lata składkowe.

[3] W art. 33 Ustawy mowa jest o ustalaniu stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w sytuacjach szczególnych.

[4] Vide: Art. 31 ust. 3 Ustawy.

 [5] Art. 31 ust. 6 pkt 1 – 4 Ustawy.